U-3 (1935)

U-3

U-2, okręt siostrzany U-3
Klasa	okręt podwodny
Typ	IIA
Projekt	IvS: MVBIIA
Historia
Stocznia	Deutsche Werke, Kilonia
Położenie stępki	11 lutego 1935
Wodowanie	19 lipca 1935
Kriegsmarine
Wejście do służby	6 sierpnia 1935
Wycofanie ze służby	1 sierpnia 1944
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	254 tony 303 tony
Długość	40,9 metra
Szerokość	4,08 metra
Zanurzenie	3,83 metra
Zanurzenie testowe	100 metrów
Zanurzenie maksymalne	150 metrów
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
2 silniki Diesla o mocy 700 KM (pow.) 2 silniki elektryczne o mocy 360 KM (zan.) 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	13 węzłów 6,9 węzła
Zasięg	1600 Mm /8 węzłów (pow.) 35 Mm /4 węzły (zan.)
Uzbrojenie
5 torped G7a, 1 działko kalibru 20 mm
Wyrzutnie torpedowe	3 × 533 mm (dziób)
Załoga	25 oficerów i marynarzy

U-3 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu okresu międzywojennego i II wojny światowej. Niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób.

Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 19 lipca 1935 roku. Po wejściu w tym samym roku do służby, pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach szkolnej jednostki Unterseebootsschulflottille (US-FL) w Neustadt. Po wybuchu wojny prowadził operacje na Morzu Północnym zakończone w kwietniu 1940 roku udziałem w kampanii norweskiej. Po jej zakończeniu został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. 1 sierpnia 1944 roku w Neustadt został wycofany ze służby i używany w charakterze rezerwuaru części zamiennych.

W trakcie działań wojennych przeprowadził pięć patroli bojowych na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których zatopił dwa statki o łącznej pojemności 2348 BRT. Na pokładzie tego okrętu swoje pierwsze wojenne patrole bojowe przeprowadził m.in. kpt. Joachim Schepke – jeden z najbardziej zasłużonych dowódców niemieckich okrętów podwodnych.

Budowa i konstrukcja

U-3 był okrętem podwodnym typu IIA wybudowanym dla Niemiec w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, pod numerem stoczniowym 238^[1][2]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem typu MVBIIA w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze^[1]. Kontrakt na budowę tego okrętu został podpisany w styczniu 1934 roku jako część większej umowy na budowę wszystkich jednostek tego typu^[1]. Blachy stalowe zostały w ścisłej tajemnicy dostarczone do stoczni w Kilonii okrężną drogą przez IvS w Hadze, podobnie jak silniki główne i pomocnicze, które dotarły do Kilonii na początku roku 1934^[1]. Rozpoczęcie budowy było opóźnianie przez Adolfa Hitlera z przyczyn politycznych, jednak 11 lutego 1935 roku w Kilonii położono ostatecznie stępkę, zaś 19 lipca 1935 roku U-3 został zwodowany^[1][3].

U-3 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton^[4][a], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony^[5]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra^[5][6]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra^[5]. Napęd okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 × 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę^[7] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 × 180 KM)^[8]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy umożliwiały jednostce osiąganie prędkości maksymalnej na powierzchni wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś umożliwiał rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła^[5]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mil morskich przy prędkości 4 węzłów^[5]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typów II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów^[9], zanurzenie maksymalne 150 metrów^[10][4], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund^[5].

Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie^[5]. Opcjonalnie możliwe było zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu^[11][6]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi^[11]. Zamiennie z torpedami, okręt mógł przenosić do 18 min^[8]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem przeciwlotniczym kalibru 20 mm^[8].

Służba okrętu

U-3 został przyjęty do służby w Kriegsmarine 6 sierpnia 1935 roku, jako trzecia jednostka swojego typu i jeden z pierwszych okrętów podwodnych III Rzeszy^[3]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany Kapitanleutnant Hans Meckel, który sprawował tę funkcję do 29 września 1937 roku^[12]. U-3 został przydzielony do jednostki szkolnej US-FL w Neustadt, zaś wrzesień 1935 roku spędził w szkole zwalczania okrętów podwodnych, celem szkolenia technicznego załogi^[3][2].

7 marca 1936 roku podczas zajmowania przez wojska niemieckie Zagłębia Ruhry – wraz z 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” oraz jednostkami swojego typu – U-3 został wysłany na patrol, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim^[13]. Podobne wyjście na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku^[13]. Wkrótce potem – w 29 października 1938 roku – dowództwo nad okrętem objął, jeden z najsłynniejszych w przekroju zbliżającej się wojny dowódców U-Bootów, kapitanleutnant Joachim Schepke^[3][14]

Działania wojenne

1 września 1939 roku – w dniu ataku Niemiec na Polskę – U-3 uzyskał status operacyjny, i pod dowództwem Joachima Schepkego 4 września wyszedł z Wilhelmshaven na swój pierwszy patrol bojowy na Morzu Północnym^[3]. Wkrótce jednak potem, już 8 września, powrócił do bazy bezowocnie kończąc swój wojenny debiut operacyjny^[3][2]. Podobnie zakończył się trwający od 13 do 24 września drugi patrol okrętu na Morzu Północnym, którego celem było zwalczanie brytyjskich okrętów podwodnych^[3][2].

23 września 1939 roku – na wniosek adm. Ericha Raedera – Hitler zaaprobował poluźnienie restrykcyjnych zasad prowadzenia wojny podwodnej, która miała dotąd być prowadzona ze ścisłym przestrzeganiem prawa pryzowego^[15]. Już 24 września Oberkommando der Marine (OKM) przekazało kommodore Karlowi Dönitzowi informację o poluźnieniu zasad na obszarze Morza Północnego, z jednoczesnym nakazem podejmowania prób ratowania załóg zatopionych jednostek^[15]. 27 września 1939 roku U-3 wypłynął na swój trzeci patrol, celem operowania w Skagerraku^[3]. 30 września o godz. 11:40 w odległości 35 mil morskich na północny zachód od Hanstholm w Szwecji, U-3 natrafił na duński transportowiec s/s „Vendia” (1150 BRT), który zatopił ogniem artyleryjskim i torpedą^[2]. Kpt. Schepke wziął jednak na pokład U-3 sześciu rozbitków z zatopionego statku^[3]. Jeszcze tego samego dnia Schepke zatrzymał inny statek, szwedzki transportowiec s/s „Gun” (1198 BRT), i po przejrzeniu dokumentów rozkazał swojej grupie abordażowej wejść na jego pokład^[3]. Kontrolowana jednostka podjęła jednak próbę staranowania U-Boota, który uniknął kolizji dzięki wykonaniu manewru unikowego^[3]. W rezultacie tego aktu uznanego za działanie wrogie i niezgodne z prawem międzynarodowym, niemiecka grupa abordażowa podłożyła ładunki wybuchowe pod s/s „Gun” i zatopiła szwedzki statek^[3]. 3 października U-3 zakończył swój patrol w Kilonii^[2].

2 stycznia 1940 roku z pokładu U-3 zszedł Joachim Schepke, który dzień później objął dowództwo U-19 typu IIB, dowódcą U-3 został zaś Kptlt. Gerd Schreiber^[14][3]. Pod jego dowództwem okręt wszedł w okres bezpośrednio poprzedzający kampanią norweską. 16 marca 1940 roku U-3 wyszedł z Kilonii na swój 4. patrol, którego zadaniem było początkowo patrolowanie Skagerraku celem zwalczania brytyjskich jednostek podwodnych^[3]. W tym czasie niemieckie dowództwo spodziewało się brytyjskiej inwazji na Norwegię, i samo planowało uprzedzenie aliantów oraz okupację Norwegii i Danii^[3]. Po kilku dniach U-3 wraz z innymi okrętami otrzymał rozkaz udania się do rejonu Lindesnes po raporcie o dostrzeżeniu tam dużego zespołu brytyjskich okrętów. Wykryto tam krążownik, nie została jednak podjęta próba ataku, w obawie o zdradzenie własnych planów inwazyjnych. U-3 został następnie wezwany do Wilhelmshaven, dokąd zawinął 29 marca^[3].

12 kwietnia 1940 roku U-3 wypłynął na wody norweskie na swój piąty patrol, jednak już trzy dni później został z niego odwołany celem wznowienia działalności szkoleniowej^[3]. Następnego dnia U-Boot został zaatakowany sześcioma torpedami przez brytyjski okręt podwodny HMS „Porpoise”^[2][3]. Żadna z nich jednak nie osiągnęła celu, gdyż U-3 zdołał je wymanewrować^[2]. 29 marca U-3 zawinął do Wilhelmshaven^[3]. Do końca II wojny światowej U-3 nie wyszedł już na żaden patrol bojowy, zaś 1 lipca 1940 roku został przydzielony do 21. Flotylli w Piławie, celem prowadzenia działalności szkolno-treningowej^[2][3].

Wycofanie ze służby

1 sierpnia 1944 roku w Piławie U-3 został oficjalnie wycofany z czynnej służby^[3]. Odholowany został następnie do Neustadt, gdzie wykorzystywano go w charakterze jednostki doświadczalnej, na której badano stopień tłumienia dźwięków oraz efektów oddziaływania fali uderzeniowej pobliskich eksplozji^[2]. 3 maja 1945 roku kadłub okrętu został zajęty przez wojska brytyjskie, po czym zezłomowany^[2].

W trakcie działań wojennych U-3 przeprowadził pięć patroli bojowych na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których zatopił dwa statki o łącznej pojemności 2348 BRT^[16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8.
• Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w. ś. Typ II A. „Okręty Wojenne”. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wyd. „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 
• Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
• Ulrich Gabler: Submarine design. With an updating chapter by Fritz Abels and Jürgen Ritterhoff. Bonn: Bernard und Graefe, 2000. ISBN 3-7637-6202-7.
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
• Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
• Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7.
• U-3. www.uboat.net. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).