U-5 (1935)

U-5

U-1, okręt siostrzany U-5
Klasa	okręt podwodny
Typ	IIA
Projekt	IvS: MVBIIA
Historia
Stocznia	Deutsche Werke, Kilonia
Położenie stępki	11 lutego 1935
Wodowanie	19 sierpnia 1935
Kriegsmarine
Wejście do służby	31 sierpnia 1935
Zatonął	19 marca 1943
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	254 tony 303 tony
Długość	40,9 metra
Szerokość	4,08 metra
Zanurzenie	3,83 metra
Zanurzenie testowe	100 metrów
Zanurzenie maksymalne	150 metrów
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
2 silniki Diesla o mocy 700 KM (pow.) 2 silniki elektryczne o mocy 360 KM (zan.) 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	13 węzłów 6,9 węzła
Zasięg	1600 Mm /8 węzłów (pow.) 35 Mm /4 węzły (zan.)
Uzbrojenie
5 torped G7a, 1 działko kalibru 20 mm
Wyrzutnie torpedowe	3 × 533 mm (dziób)
Załoga	25 oficerów i marynarzy

U-5 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu okresu międzywojennego i II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób.

Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 19 sierpnia 1935 roku. Po wejściu w tym samym roku do służby, pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach US-FL w Neustadt. Po wybuchu wojny prowadził operacje na Morzu Północnym, zakończone w kwietniu 1940 roku udziałem w kampanii norweskiej. Po jej zakończeniu został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. 19 marca 1943 roku zatonął na zachód od Piławy w wypadku podczas zanurzania.

W trakcie działań wojennych przeprowadził dwa patrole bojowe na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których nie zatopił żadnej jednostki przeciwnika.

Budowa i konstrukcja

U-5 był okrętem podwodnym typu IIA wybudowanym dla marynarki niemieckiej (Kriegsmarine) w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, pod numerem stoczniowym 240^[1][2]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem typu MVBIIA w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze^[1]. Kontrakt na budowę tego okrętu został podpisany w styczniu 1934 roku jako część większej umowy na budowę wszystkich jednostek tego typu^[1]. Blachy stalowe zostały w ścisłej tajemnicy dostarczone do stoczni w Kilonii okrężną drogą przez IvS w Hadze, podobnie jak silniki główne i pomocnicze, które dotarły do Kilonii na początku roku 1934^[1]. Rozpoczęcie budowy było opóźnianie przez Adolfa Hitlera z przyczyn politycznych, jednak 11 lutego 1935 roku w Kilonii położono ostatecznie stępkę, zaś 19 sierpnia 1935 roku U-5 został zwodowany^[1][3].

U-5 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton^[4][a], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony^[5]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra^[5][6]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra^[5]. Napęd okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 × 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę^[7] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 × 180 KM)^[8]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy umożliwiały jednostce osiąganie prędkości maksymalnej na powierzchni wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś umożliwiał rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła^[5]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mil morskich przy prędkości 4 węzłów^[5]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typów II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów^[9], zanurzenie maksymalne 150 metrów^[10][4], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund^[5].

Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie, oraz dwie torpedy zapasowe^[5]. Opcjonalnie możliwe było zabranie przez okręt ogółem sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu^[11][6]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi^[11]. Zamiennie z torpedami, okręt mógł przenosić do 18 min^[8]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem przeciwlotniczym kalibru 20 mm^[8].

Służba okrętu

U-5 został przyjęty do służby w Kriegsmarine 31 sierpnia 1935 roku, jako piąta jednostka swojego typu i jeden z pierwszych okrętów podwodnych III Rzeszy^[3]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany Kapitanleutnant Rolf Dau, który sprawował tę funkcję do 27 września 1936 roku^[12]. U-5 został przydzielony do jednostki szkolnej US-FL w Neustadt, zaś wrzesień 1935 roku spędził w szkole zwalczania okrętów podwodnych, celem szkolenia technicznego załogi^[3][2].

7 marca 1936 roku podczas zajmowania przez wojska niemieckie Zagłębia Ruhry – wraz z 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” oraz wszystkimi jednostkami swojego typu – U-5 został wysłany na patrol, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim^[13]. Podobne wyjście na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku^[13].

Działania wojenne

W ramach niemieckich przygotowań do ataku na Polskę, 24 sierpnia 1939 roku U-5 wyszedł na swój pierwszy wojenny patrol bojowy w Kattegacie, z zadaniem przechwytywania polskich jednostek usiłujących przedrzeć się na Morze Północne^[3]. 8 września U-5 bez sukcesów zakończył swój patrol w Kilonii^[2]. Na kolejny patrol bojowy okręt wyszedł dopiero 4 kwietnia 1940 roku, aby wziąć udział w operacji Hartmud^[3].

Otwarte 6 kwietnia zapieczętowane rozkazy nakazywały jednostce udać się do wybrzeży norweskich, gdzie w ramach 8. Grupy U-Bootów od 9 kwietnia miał w okolicach Lindesnes wspierać lądowanie niemieckich sił inwazyjnych oraz przeciwdziałać brytyjskim próbom przeszkodzenia inwazji^[3]. 11 kwietnia U-5 przeprowadził bez sukcesu atak na brytyjski okręt podwodny^[3]. Podobnie jak inne jednostki typu, okręt został potem wezwany do powrotu do Niemiec, celem wznowienia działalności szkoleniowej^[3]. Wpłynął do Wilhelmshaven 19 kwietnia 1940 roku^[3].

Okręt nie wypłynął więcej na żaden patrol bojowy; od lipca 1940 roku prowadził tylko działalność szkolno-treningową w ramach 21. Flotylli z Piławy^[3]. 19 marca 1943 roku okręt zatonął na Bałtyku w okolicach Piławy, w wyniku wypadku przy zanurzaniu^[3]. Śmierć poniósł dowódca okrętu i 20 członków załogi^[3]. W trakcie działań wojennych U-5 przeprowadził dwa patrole, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów^[15].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8.
• Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w. ś. Typ II A. „Okręty Wojenne”. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wyd. „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 
• Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
• Ulrich Gabler: Submarine design. With an updating chapter by Fritz Abels and Jürgen Ritterhoff. Bonn: Bernard und Graefe, 2000. ISBN 3-7637-6202-7.
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
• Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
• Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7.
• U-5. www.uboat.net. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).