USS Iowa (BB-61)

USS Iowa (BB-61)
Ilustracja
USS „Iowa” wystrzeliwuje pełną salwę burtową
Klasa

pancernik

Typ

Iowa

Historia
Stocznia

New York Navy Yard

Położenie stępki

27 czerwca 1940

Wodowanie

27 sierpnia 1942

 US Navy
Wejście do służby

22 lutego 1943

Wycofanie ze służby

26 października 1990

Los okrętu

okręt muzeum

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standard 48 110 t

Długość

270,43 m

Szerokość

33 m

Zanurzenie

8,8–11 m

Napęd
8 kotłów + 4 turbiny parowe o łącznej mocy 230 000 SHP, 4 śruby, 2 stery
Prędkość

32-33 węzły nominalna
35 węzłów maksymalna

Wyposażenie
2 katapulty
Wyposażenie lotnicze
4 samoloty
Załoga

1921-2978

USS Iowa (BB-61)okręt wiodący pancerników typu Iowa był czwartym okrętem United States Navy (ale dopiero drugim, który wszedł do służby), którego nazwa pochodziła od stanu Iowa.

Stępkę okrętu położono 27 czerwca 1940 roku w New York Navy Yard. Nosił przydomek „The Big Stick” (gruba pała - z powiedzenia Th. Roosevelta: Speak softly, but carry a big stick. You will go far [nie podnoś głosu, ale miej przy sobie grubą pałę. Daleko zajdziesz.]). Został zwodowany 27 sierpnia 1942, matką chrzestną została Ilo Wallace, żona wiceprezydenta USA Henry’ego Wallace’a. Okręt przyjęto do służby 22 lutego 1943 z komandorem Johnem L. McCrea na stanowisku dowódcy. Pancernik w końcu 1943 operował na Atlantyku w rejonie Nowej Fundlandii chroniąc żeglugę przed rajdem pancernika Tirpitz. Okręt przewiózł prezydenta Roosevelta do Casablanki, gdy udawał się na pierwszą konferencję w Teheranie[1]. 30 kwietnia 2012 roku, US Navy formalnie przekazała prawo własności okrętu Pacific Battleship Center w Los Angeles, gdzie pełni rolę okrętu muzeum.

Eksplozja w wieży nr 2

Dym unoszący się z wieży nr 2 po wybuchu
Schemat działania ciężkiej wieży artyleryjskiej z widocznym oddzieleniem magazynów od samej wieży

19 kwietnia 1989 r. miał miejsce wybuch ładunków miotających podczas ładowania środkowego działa w wieży artylerii głównej numer 2 pancernika, który zabił 47 marynarzy stanowiących całą załogę wieży. Dzięki zadziałaniu klap przeciwwybuchowych oddzielających wieżę od magazynu ładunków miotających, a następnie szybkiemu zalaniu tego magazynu przez jego obsadę, która nie czekała na stosowne rozkazy (rozkaz dowódcy okrętu został wydany z opóźnieniem 8 minut), okręt uniknął eksplozji komór amunicyjnych. Wieża nr 2 nie została nigdy wyremontowana i obecnie nie nadaje się do użytku.

Do dnia dzisiejszego nie udało się jednoznacznie wyjaśnić przyczyn wybuchu pomimo dwóch śledztw.

Pierwszą teorią była teoria samobójstwa rozszerzonego (samobójca popełnia samobójstwo w taki sposób, aby zginęły przy tym inne osoby) dowódcy środkowego działa Claytona Hartwiga. Był on homoseksualistą i zakochał się w innym marynarzu (Kendallu Truittcie), który będąc heteroseksualistą odrzucił to uczucie i ożenił się ze swoją narzeczoną, co spowodowało załamanie psychiczne u dowódcy działa – zachowanie Truitta tutaj było dwuznaczne, ponieważ do momentu ślubu przyjmował od Hartwiga kosztowne prezenty, jak również doprowadził do tego, że został beneficjentem jego polisy ubezpieczeniowej (Truitt wyjaśniał to tym, że nie chciał ranić odmową przyjmowania prezentów przyjaciela). Załamanie to miało stanowić impuls do popełnienia samobójstwa polegającego na podłożeniu sporządzonego przez siebie ładunku wybuchowego pomiędzy worki z materiałem miotającym. Jako dowód przestawiono znalezienie w szafce tego marynarza zapalników etc. (jednakże większość artylerzystów miała w szafkach takie rzeczy, bo brała je „na pamiątkę”). Główna słabość tej teorii to fakt, że dowódca w trybie nagłym został wyznaczony do obsługi tego strzelania (pomimo że to nie była jego wachta, ale był to jeden z nielicznych marynarzy strzelających wcześniej z tych dział) i nie miał możliwości czasowych sporządzenia ładunku wybuchowego oraz jego przemycenia do wieży (mało prawdopodobne wydaje się noszenie sporządzonego wcześniej ładunku przez cały czas przy sobie).

USS Iowa w suchym doku – 1945

Najprawdopodobniejsza wydaje się teoria łącząca następujące czynniki:

  • błąd niedoszkolonej obsługi [ówczesny dowódca okrętu lekceważył nieznaną sobie ciężką artylerię (np. doprowadził do tego, że wszystkie środki finansowe przeznaczone na remonty wież i dział zostały przekazane na inne cele) i większość artylerzystów pancernika nigdy nie strzelała z dział] – w chwili wybuchu dosyłacz znajdował się o 60 centymetrów głębiej we wnętrzu komory zamkowej działa niż powinien, bo niedoświadczony marynarz odpowiedzialny za jego obsługę nie wyłączył go we właściwym momencie (wcześniej dochodziło do podobnych przypadków, ale nigdy dosyłacz nie był wsunięty tak głęboko);
  • zły stan psychiczny i błędy jednego z dowódców feralnego działa (Hartwig miał być dodatkowym dowódcą „nadzorującym” pracę etatowego dowódcy, który nigdy nie strzelał z działa) – ze względu na przedstawione wcześniej problemy osobiste nie nadawał się do służby w tamtej chwili – popełnił on prawdopodobnie poniższe błędy:
    • za wolno układał worki z ładunkami miotającymi i woreczki ze śrutem (służył on do oczyszczania podczas wystrzału przewodu lufy działa z miedzi pochodzącej z pocisku), przez co znacznemu opóźnieniu uległo ładowanie działa (etatowy dowódca działa poinformował dowódcę wieży o „problemach”), co wymusiło później pośpiech przy dosyłaniu ładunków miotających;
    • w pośpiechu (i z powodu złego stanu psychicznego) nie zorientował się w błędzie marynarza obsługującego dosyłacz oraz samozapłonie, a także nie potrafił podjąć odpowiednich działań (podobnie zresztą nie podjął ich etatowy dowódca) – zgodnie z nagraniami z systemu komunikacji w wieży wydobywający się z działa dym zauważył dowódca wieży i prawdopodobnie usiłował przejąć dowództwo działa, aby zamknąć jego zamek przed eksplozją; w styczniu 1989 r. zdarzył się podobny incydent z lewym działem w tej samej wieży – obsługa jednak wtedy zdążyła zamknąć zamek tak, że eksplozja tylko wystrzeliła pocisk do morza (podmuch eksplozji uszkodził zewnętrzne wyposażenie wieży nr 1, ponieważ zabrakło czasu na podniesienie lufy działa).
  • wyładowanie elektrostatyczne pomiędzy ziarenkami materiału miotającego naelektryzowanymi wskutek tarcia przy dosyłaniu, co doprowadziło do eksplozji – zgodnie z ustaleniami jednej z komisji jest to możliwe z bardzo niskim, ale jeszcze znaczącym prawdopodobieństwem (1:38 000) przy niewłaściwie (zbyt luźno) fabrycznie napełnianych prochem workach (na pancerniku 3,39% worków z materiałem miotającym takie było) i szczególnie nadmiernym dosyłaniu (o ponad 40 cm). Ustalenia dotyczyły używanego starego (i zalegającego od wielu lat w magazynach amunicyjnych) materiału miotającego D-846, który był przeznaczony do wystrzeliwania starszych pocisków o masie 1016 kg, a ponieważ pociski takie zostały zastąpione nowszymi pociskami o masie 1224 kg, to materiał ten nie był używany (istniał formalny zakaz stosowania go do wystrzeliwania cięższych pocisków). Jeden z oficerów artyleryjskich zaproponował używanie go do eksperymentalnego wystrzeliwania cięższych pocisków, na co zgodził się dowódca okrętu, ponieważ zmniejszeniu ulegały wydatki na artylerię (np. związane z wymianą zapasów materiału miotającego na nowsze typy).

Komisje zaleciły wprowadzenie następujących zmian (z uwagi na wycofanie tych pancerników do rezerwy w praktyce ich nie wprowadzono):

  • zmianę składu materiału miotającego na stabilniejszy i mniej się elektryzujący,
  • ściślejszą kontrolę jakości napełniania worków,
  • przekonstruowanie dosyłacza tak, aby zatrzymywał się automatycznie po osiągnięciu odpowiedniej głębokości dosyłania (zależnej od liczby worków w komorze zamkowej – mogło tam być w zależności od potrzeb od 4 do 6 worków, co wymagało różnych głębokości dosyłania),
  • lepsze szkolenie i selekcję obsługi dział.

Zobacz też

Przypisy

  1. Cezary Szoszkiewicz: Pancerniki II Wojny Światowej. Warszawa: Lampart, 1993, s. 206. ISBN 83-901273-3-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
BB61 USS Iowa BB61 broadside USN.jpg
A bow view of the battleship USS IOWA (BB-61) firing its Mark 7 16-inch/50-caliber guns off the starboard side during a fire power demonstration.
USS Iowa 1945 LOC 182971pu.jpg
View of battleship USS Iowa in Hunters Point Naval Shipyard, Drydock No. 4, San Francisco, looking northeast
USS Iowa BB61 Iowa Explosion 1989.jpg
The #2 turret of the USS Iowa (BB-61) exploded on April 19, 1989, killing 47 members of the turret crew. The left gun of Turret One in the background is fully elevated as its crew tries to clear a misfire that occurred earlier by trying to coax the powder bags to slide backwards against the primer.
Animated gun turret.gif
Autor: Emoscopes, Licencja: CC BY-SA 2.5
An animated naval gun turret, based on a British 15 inch gun turret Mark 1. The figure represents a person 5' 8" high (172 cm). Note that a series of interlocking doors prohibits a flash from coming down from the gunhouse to the magazine.

The red parts of the turret are armoured.

The blue parts of the turret are the revolving mass.