Ugrupowanie bojowe

Ugrupowanie bojowe – szyk oraz rozmieszczenie sił i środków w terenie odpowiednio do celu (koncepcji) prowadzenia walki.

Ugrupowanie w historii wojskowości

Jednym z pierwszych rodzajów ugrupowania była falanga. To zorganizowane rozmieszczenie sił w linię bojową. Aleksander Macedoński rozdzielił zwartą falangę na kilka samodzielnych oddziałów, nadając jej elastyczność. Kierunek ten kontynuowali Rzymianie, tworząc stałe, etatowe manipuły i kohorty, zapewniające już strukturalną elastyczność ugrupowania. Radykalne zmiany do ugrupowania wojsk wprowadził ilościowy i jakościowy rozwój broni palnej. W tym czasie zaprzestano organizacji zwartych szyków, zmasowanych i głębokich kolumn. Ugrupowanie stało się luźne i zróżnicowane wewnętrznie. W jego skład weszły specjalistyczne elementy[1].

Ugrupowanie bojowe do natarcia

Ugrupowanie bojowe do natarcia tworzy się celem uzyskania jak najlepszych warunków do wykonania zadania oraz efektywnego wykorzystania posiadanych sił na głównym kierunku i kierunku pomocniczym. Bierze się pod uwagę warunki terenowe, a co za tym idzie możliwość uzyskania swobody manewru. Właściwe ugrupowanie bojowe powinno odpowiadać zamiarowi działania, zapewniać prowadzenie walki w każdej sytuacji bojowej i umożliwiać pełne wykorzystanie posiadanego potencjału bojowego, koncentrację wysiłku w wybranym miejscu i czasie, rażenie przeciwnika na całej głębokości, utrzymanie ciągłości współdziałania i dowodzenia wojskami[2]. Powinno też zapewnić maskowanie, potęgowanie uderzenia, wprowadzenie zmian w zależności od potrzeb[3]. Ugrupowanie powinno stwarzać jak najlepsze warunki do wykonania zadania bojowego, a zwłaszcza zapewnić efektywne użycie różnych środków walki w punkcie ciężkości, wykonanie swobodnego manewru oraz wykorzystanie w walce właściwości terenu. W konsekwencji powinno umożliwić osiągnięcie zakładanego celu walki.

Zależności pomiędzy szerokością i głębokością ugrupowania bojowego w natarciu:

  • ugrupowanie wąskie i głębokie umożliwia szybka zmianę kierunku uderzenia i punktu ciężkości, potęgowanie natarcia i ochronę skrzydeł. Zwiększa swobodę działania nacierających wojsk. Posiada jednak kilka mankamentów. Jest to: możliwość wykorzystania w początkowym okresie natarcia tylko części możliwości uderzeniowych, ułatwione oddziaływanie ogniowe przeciwnika oraz wysokie zagrożenie odcięcia wprowadzanych do walki kolejnych sił[4];
  • ugrupowanie szerokie i płytkie umożliwia jednoczesne wykorzystanie możliwości ogniowych nacierających wojsk, wiązanie przeciwnika na szerokim froncie i zmuszanie go do rozdzielenia wysiłku, maskowanie punktu ciężkości oraz ułatwia znalezienie słabych miejsc i luk w ugrupowaniu przeciwnika i ich szybkie wykorzystanie. Słabe strony tego typu ugrupowania to: konieczność użycia większości sił już w początkowym etapie natarcia, trudności z przesunięciem punktu ciężkości, mniej liczne odwody oraz zagrożenie własnych skrzydeł i tyłów[4].

Elementy ugrupowania bojowego

W jego skład wchodzą elementy podstawowe i dodatkowe.

Do elementów podstawowych zaliczamy:

  • pierwszy rzut[5]:
w natarciu służy do stworzenie wyłomu w obronie przeciwnika, rozbiciu jego ugrupowania bojowego, opanowanie pierwszej pozycji obrony i rozwinięcie uzyskanego powodzenia; zasadniczym determinantem organizowania pierwszego rzutu jest charakter obrony przeciwnika oraz szerokość pasa natarcia[6][7],
w obronie służy do zatrzymania natarcia przeciwnika przed przednią linią obrony lub w głębi bronionego pasa (rejonu); kolejne rzuty są przeznaczone są do pogłębienia obrony sił pierwszego rzutu i załamania natarcia w głębi na kolejnej rubieży w głównym pasie (rejonie) obrony[8],

Dodatkowo mogą być tworzone[5]:

zorganizowany i odpowiednio przygotowany pododdział przemieszczany w rejon działań transportem powietrznym[10]; organizuje się go celem opanowania i utrzymania do czasu podejścia sił głównych określonych rubieży i obiektów; zakłada się, że desant w sile batalionu może prowadzić samodzielnie walkę przez okres od dwóch do czterech godzin; organizator desantu powinien zapewnić mu wsparcie ogniowe w czasie walki[6],
  • zgrupowanie (grupa) desantowo-szturmowe,
  • odwód przeciwdesantowy,
w obronie przeznaczony jest do podjęcia walki z desantem powietrznym przeciwnika, który wylądował w tyłowym rejonie obrony. Rozmieszcza się go w rejonie obiektu, którego uchwycenie jest opłacalne dla zapewnienia przeciwnikowi wysokiego tempa natarcia. Jeśli brak jest pewności co do miejsca lądowania ewentualnego desantu, to wszystkie elementy ugrupowania bojowego znajdujące się w tylnym rejonie obrony powinny być gotowe do wydzielenia sił do walki z desantem[11],
  • oddział ratunkowo-ewakuacyjny.

W specyficznych środowiskach walki oraz w zależności od sposobu i koncepcji rozegrania walki mogą być organizowane:

  • oddziały obejścia
organizuje się z reguły w terenie górskim, lesistym oraz zabudowanym; jego działanie polega na przeniknięciu w głąb obrony przeciwnika w terenie uznawanym przez obrońcę za trudny do pokonania i wykonaniu zaskakującego uderzenia, stwarzając przez to dogodne warunki do działania pierwszego rzutu[6]
  • oddziały (grupy) szturmowe (desantowo-szturmowe)
w natarciu zwalczają obiekty w głębi obrony przeciwnika, dezorganizują manewr oraz niszczą wysokowartościowe elementy jego ugrupowania; element ten po wykonaniu zadania wraca samodzielnie w ugrupowanie wojsk własnych[12]
w obronie może wykonywać różne zadania; wspólnie z oddziałem wydzielonym lub samodzielnie może niszczyć ważne obiekty ugrupowania przeciwnika; między innymi stanowiska dowodzenia, elementy i urządzenia logistyczne; tworzony jest w momencie, gdy oddział dysponuje wysiłkiem lotnictwa wojsk lądowych[11]

W skład ugrupowania bojowego wojsk włącza się oddziały, pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w pasie działań.

Uwagi

  1. ↑ Drugi rzut stanowią siły, dla których zawczasu przewidziano i zaplanowano konkretne zadania, odwód zaś to siły pozostawione w gotowości do użycia w razie zaistnienia nieprzewidywanych okoliczności[9].

Przypisy

  1. ↑ Koziej 2011 ↓, s. 127.
  2. ↑ Elak 2014 ↓, s. 111.
  3. ↑ Laprus (red.) 1979 ↓, s. 464.
  4. ↑ a b Elak 2014 ↓, s. 112.
  5. ↑ a b Huzarski 2001 ↓, s. 65.
  6. ↑ a b c Elak 2014 ↓, s. 113.
  7. ↑ Laprus (red.) 1979 ↓, s. 302.
  8. ↑ Elak 2014 ↓, s. 90.
  9. ↑ Koziej 2011 ↓, s. 128.
  10. ↑ Laprus (red.) 1979 ↓, s. 448.
  11. ↑ a b Elak 2014 ↓, s. 91.
  12. ↑ Elak 2014 ↓, s. 114.

Bibliografia