Uher

Uher

wieś
Dawny młyn (browar dworski) z 1 poł. XIX w.
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	chełmski
Gmina	Chełm
Liczba ludności (2011)	256[1]
Strefa numeracyjna	82
Kod pocztowy	22-100[2]
Tablice rejestracyjne	LCH
SIMC	0101735
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełm Uher
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Uher
Położenie na mapie województwa lubelskiego Uher
Położenie na mapie powiatu chełmskiego Uher
51°04′38″N 23°24′32″E/51,077222 23,408889

Uher – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Chełm^[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 256 mieszkańców^[1] i była dziewiętnastą co do wielkości miejscowością gminy Chełm.

Krótki opis

Na przełomie XIX i XX wieku istniał piękny, klasycystyczny dwór Olędzkich który został spalony w 1914 roku przez Kozaków. Obecnie dawny młyn wraz z po dworskim czworakiem został przekształcony na galerię malarstwa i pracy twórczej. We wsi znajduje się sklep, pozostałości zespołu dworskiego, stawy rybne. W roku 2003 wzniesiono nowy budynek nagrodzony m.in. Kryształową Cegłą przyznawana w dziedzinie architektury budowlanej. W budynku tym mieści się Zespół Szkół im. Romualda Traugutta.

Etymologia

Uher z czeskiego znaczy Węgier^[5]. Według B.Czopek autorki „Nazw miejscowych dawnej ziemi Chełmskiej i Bełskiej”, wieś Uher przyjęła nazwę od nazwy narodowości zmieszkującej miejscowość^[6]. Jest jednak i inny zapis pozwalający przypuszczać że nazwa Uher powstała od nazwy osobowej bowiem nieopodal wyludnionych Rahożyc, ok. 1598 r Mikołaj Uhrowiecki założył wieś Uher, czego dowiódł na podstawie dokumentów sądowych biskup Franciszek Olędzki.^[7]

Historia

Według opisu z „Leksykonu miejscowości powiatu Chełmskiego” autorstwa Andrzeja Wawryniuka^[8] wieś należała do rodziny Olędzkich, z których pochodził słynny pijar, sufragan kijowski Michał Ignacy Olędzki (1733-1803). W tym czasie do Olędzkich należały jeszcze i sąsiednie wsie: Brykowiec, Depułtycze Ruskie oraz Weremowice. Po śmierci biskupa majątek ten uległ rozdrobnieniu, a sam Uher znalazł się w posiadaniu Saryusz-Bielskich. Na licytacji Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego nabył Uher Kazimierz Florian Fudakowski (1831-1901), żonaty z Ludwiką Saryusz-Bielską, córką Wincentego (1813 -1891) i Michaliny z Biegańskich. W latach 90. XIX wieku odkupił on jeszcze od rodziny Zakrzewskich Depułtycze Ruskie i Wojniaki, a w wieloletnią dzierżawę wziął Depułtycze Królewskie, ongiś królewszczyznę, skonfiskowaną przez Rosjan. W ten sposób Kazimierz Fudakowski zaokrąglił całość swego majątku do około 4200 morgów ziemi ornej, łąk, stawów, torfowisk i lasów^[8]. W czasie pierwszej wojny światowej zarówno Uher z siedzibą, jak należące do dominium folwarki zostały jednak do tego stopnia zniszczone, że właściciel wróciwszy w 1918 r. z Rosji zdecydował się wszystko sprzedać. W konsekwencji, w okresie międzywojennym cały majątek rozparcelowano. W 1914 r. spalony został także przez Kozaków stary dwór klasycystyczny, wybudowany zapewne w drugiej połowie XVIII w. przez Olędzkich^[8].

Uwagi

O historii Uhra i miejscowości należących ongiś do klucza uherskiego (Depułtycze Stare, Zagroda czyli dawne Rahożyce, Brykowiec, Weremowice) pisał szeroko w swoich dwóch esejach historycznych, naukowo udokumentowanych, dr Marian Janusz Kawałko (patrz "Rocznik Chełmski" tom XIII i tom XIV) autor obszernej monografii o Rejowcu i kluczu rejowieckim (Lublin 2009, 2011 - wydanie II rozszerzone). Autor prostuje i rozszerza w czasie zamieszczone tu informacje.

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Czopek: Nazwy miejscowe dawnej Ziemi Chełmskiej i Bełskiej, (W granicach dzisiejszego państwa polskiego). Wyd. Ossolineum 1988. Wrocław.