Uhnów (gmina)

Uhnów
gmina wiejska
1941–1951[1]
Herb
Herb
Państwo

 PRL

Województwo

1941-44: dystrykt Galicja
1944-51: lubelskie

Powiat

1941-44: rawski
1944-51: tomaszowski

Siedziba

Uhnów

Populacja (1946)
• liczba ludności


6.872[2]

brak współrzędnych
Portal Polska

Uhnów (za II RP Wierzbica; od 1951 Machnów) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1941–1951[3] w Generalnym Gubernatorstwie oraz w woj. lubelskim. Siedzibą gminy był Uhnów, będący równocześnie siedzibą gminy Tarnoszyn (do wybuchu wojny Uhnów stanowił odrębna gmina miejska; podczas wojny i po wojnie w składzie gminy Uhnów, w 1945 nie zaliczony do miast[4]; obecnie jest to miasto na Ukrainie).

Gmina Uhnów powstała pod okupacją niemiecką w powiecie rawskim (Landkreis Rawa Ruska), w dystrykcie Galicja Generalnego Gubernatorstwa:

W 1943 roku gmina Uhnów liczyła 8012 mieszkańców i składała się z ośmiu gromad (Dorfgemeinden): Karów (1763 mieszkańców), Machnów (1021), Michałówka (278), Nowosiółki Kardynalskie (516), Nowosiółki Przednie (187), Poddębce (975), Uhnów (1443) i Wierzbica (1829)[6].

Na mocy dekretu PKWN z 21 sierpnia 1944 (Art. 12) uchylono podział administracyjny wprowadzony przez okupanta[7], natomiast nie przywrócono przedwojennej gminy Wierzbica, ani nie przywrócono praw miejskich Uhnowowi. Tak więc pozostawiono utworzoną przez Niemców gminę Uhnów, przyłączając ją do powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim (powiat rawski został zniesiony po przejściu jego większej części do ZSRR). Na skutek umowy granicznej pomiędzy Polską a ZSRR z 16 sierpnia 1945, południowo-wschodni fragment gminy Uhnów z Karowem i Michałówką odpadł do ZSRR[8]. I tak w gminie Uhnów pozostało sześć gromad; ponadto władze polskie przyłączyły do gminy Uhnów ze zniesionej gminy Rawa Ruska (w zniesionym powiecie rawskim) gromadę Kornie oraz z gminy Tarnoszyn (w powiecie hurbieszowskim) gromadę Zastawie[9]. I tak powojenna gmina Uhnów składała się znów z ośmiu gromad, choć w innym składzie: Kornie, Machnów, Nowosiółki Kardynalskie, Nowosiółki Przednie, Poddębce, Uhnów, Wierzbica i Zastawie[10].

Gmina Uhnów została ostatecznie zniesiona 26 listopada 1951 roku w związku z przeniesieniem siedziby z Uhnowa do Machnowa i zmianą nazwy jednostki na gmina Machnów[11]. Przyczyną tego manewru było odstąpienie Związkowi Radzieckiemu około połowy terytorium gminy Uhnów (z Poddębcami, Zastawiem oraz jej siedzibą – Uhnowem[12]) w ramach umowy o zamianie granic z 1951 roku[13][14].

W Polsce pozostało pięć gromad (Kornie, Machnów, Nowosiółki Kardynalskie, Nowosiółki Przednie i Wierzbica); jednak gromadę Wierzbica – położoną w strefie przygranicznej – zniesiono przez połączenie z Machnowem, natomiast gromady Nowosiółki Kardynalskie i Nowosiółki Przednie przekształcono w nową gromadę Myślatyn. I tak nowa gmina Machnów składała się już tylko z 3 gromad (Korne, Machnów i Myślatyn) – najmniej spośród wszystkich gmin powiatu tomaszowskiego[15]. W takim stanie gmina Machnów przetrwała do jesieni 1954[16], kiedy wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin została ostatecznie zniesiona[17]. W jej miejsce powstały nowe gromady: Dyniska (Myślatyn), Hrebenne (Kornie) i Machnów (Machnów)[18].

Przypisy

  1. ↑ W 1951 roku większą część jej obszaru włączono do ZSRR.
  2. ↑ Spis ludności z 14 lutego 1946 roku
  3. ↑ do 25 listopada 1951 roku
  4. ↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918–1963, Warszawa, 1964, s. 206
  5. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 56, poz. 498
  6. ↑ a b Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  7. ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
  8. ↑ Piotr Eberhardt (2018). Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej. Dzieje Najnowsze, Rocznik L – 2018, 2
  9. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, cz.1-2 (1948). Instytut Wydawniczy "Kolumna", Warszawa.
  10. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, cz.1-2 (1948). Instytut Wydawniczy "Kolumna", Warszawa.
  11. ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 60, poz. 412
  12. ↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (rozdział II – Terytorium i podział administracyjny). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, 2005.
  13. ↑ J. Feduszka: Zmiany przebiegu granicy, 2001. [dostęp 2016-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
  14. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 11, poz. 63
  15. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  16. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie. 1953, nr 3
  17. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  18. ↑ Uchwała Nr 16 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tomaszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64)

Zobacz też

Powiat rawski (1920–1939 i 1941–1944)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 →)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →/→)
Gminy (← 1941–44 →/→)
Miejskie
Wiejskie[D][E]
  1. ↑ a b pozbawiony praw miejskich podczas wojny
  2. ↑ a b w 1939 włączona do GG (dystrykt lubelski)
  3. ↑ a b c d e f po wojnie w Polsce
  4. ↑ kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie
  5. ↑ strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939
  6. ↑ przed wojną gmina jednowsiowa, podczas wojny wielowsiowa, po wojnie podzielona na jednowsiową gminę Oleszyce i wielowsiową gminę Oleszyce Stare
Powiat tomaszowski (1867–1940 i 1944–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–1975)
Gromady
(1954–72)
  1. ↑ a b za II RP w pow. rawskim

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).