Układ baryczny

Układy baryczne na mapie synoptycznej
– linie łączą punkty o jednakowym ciśnieniu (izobary)
Układy baryczne – pasy niżów lub wyżów – powstają najczęściej na granicach między komórkami konwekcyjnymi ogólnej cyrkulacji powietrza (strefy frontów)

Układ baryczny – występująca w atmosferze strefa obniżonego lub podwyższonego ciśnienia o charakterystycznym kierunku cyrkulacji mas powietrza. Układy baryczne są elementami ogólnej cyrkulacji atmosferycznej zachodzącej w skali globalnej (głównie pod wpływem ruchu obrotowego planety i energii promieniowania słonecznego).

W atmosferze Ziemi ogólna cyrkulacja powietrza tworzy wielkoskalowe komórki konwekcyjne: komórkę Hadleya, Ferrela i polarną; jest ona odpowiedzialna za występowanie na różnych szerokościach geograficznych dominujących wiatrów południowo-zachodnich lub północno-zachodnich (np. pasatów lub dominujących wiatrów północno-zachodnich na terenie Polski[a])[1]. Układy baryczne powstają najczęściej na granicach między masami powietrza, cyrkulującymi wewnątrz tych komórek. Wśród nich wyróżnia się[2][3]:

Ze względu na kierunki cyrkulacji powietrza w sąsiadujących komórkach cyrkulacyjnych na powierzchni Ziemi powstają pasy niżów lub wyżów barycznych, które przemieszczają się w kierunku wschodnim, zgodnie z kierunkiem obrotów Ziemi, wraz z frontami meteorologicznymi kształtującymi pogodę (np. kolejne niże, nadchodzące z zachodu nad Polskę)[1].

Poza ruchomymi układami barycznymi, powstającymi regularnie na granicy między komórkami konwekcyjnymi (Hadleya, Ferrela i okołobiegunowymi), w atmosferze występują inne układy baryczne, związane z różnym pokryciem powierzchni obracającego się globu, np. istnieniem terenowych przeszkód na drodze powietrza cyrkulującego w globalnych komórkach konwekcyjnych lub występowaniem różnic w prędkości nagrzewania się i chłodzenia powierzchni oceanów i kontynentów. Przykładami tej grupy układów barycznych są np. szybko przemieszczające się cyklony lub stosunkowo stacjonarne wyże i niże, np. Wyż syberyjski, Wyż Azorski, Niż Islandzki, Niż Aleucki[b][1].

Uwagi

  1. ↑ W obszarze międzyzwrotnikowym występuje strefa wschodnich pasatów, w umiarkowanych szerokościach geograficznych – strefa dominujących wiatrów zachodnich, a w obszarach polarnych – strefa wiatrów wschodnich
  2. ↑ Niewielkie okresowe przemieszczenia układów quasi-stacjonarnych i zmiany ciśnienia wewnątrz tych układów są elementem zjawisk klimatycznych, które zachodzą w skali globalnej w cyklach kilkuletnich (zob. El Niño, indeks oscylacji południowej, oscylacja północnoatlantycka)

Przypisy

  1. ↑ a b c Vera Schlanger - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry Recenzenci: Dr Ildikó Dobi Wantuch / Dr Elena Kalmár – Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry: Ogólna cyrkulacja atmosfery. ESPERE-ENC. [dostęp 2012-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-21)].
  2. ↑ Układy baryczne. [w:] Portal wiedzy onet.WIEM [on-line]. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2012-09-18].
  3. ↑ Układy baryczne. www.geografiameteorologia.pl.tl. [dostęp 2012-09-18].

Media użyte na tej stronie

Earth Global Circulation.jpg
Global circulation of Earth's atmosphere displaying Hadley cell, Ferrell cell and polar cell (see discussion page first).
NAM 500 MB.PNG
500 mb geopotential height forecast by the United States numerical weather prediction model NAM. Also an example of an Omega Block.