Układ krwionośny bezkręgowców
 | Ten artykuł należy dopracować |
Płazińce
Nie posiadają one układu krążenia, a przenoszenie substancji odżywczych możliwe jest dzięki płynowi, który wypełnia przestrzenie między komórkami parenchymy. U niektórych płazińców transport substancji jest ułatwiony dzięki silnie rozgałęzionemu jelitu.
Nicienie
U nicieni nie obserwuje się istnienia wyspecjalizowanego układu krążenia. Przenoszenie substancji odżywczych oraz gazów oddechowych możliwe jest (podobnie jak u płazińców) dzięki płynowi, który wypełnia jamę ciała i może krążyć w jego obrębie.
Pierścienice
Są zwierzętami, których ciało podzielone jest na metamery (segmenty), rozdzielone od siebie septum (poprzeczną przegrodą). Taka budowa pierścienic uniemożliwia wykorzystywanie płynu omywającego jamę ciała do przenoszenia substancji odżywczych oraz gazów oddechowych (płyn może bowiem krążyć jedynie w obrębie pojedynczego segmentu). Dlatego zwierzęta te wykształciły układ krążenia, który składa się z naczyń (jest on więc zamknięty, gdyż krew nie miesza się z płynem jamy ciała). Najsilniej ukrwione są parapodia, ponadto występują dwa główne naczynia – brzuszne i grzbietowe oraz liczne drobne naczynia okrężne. Pierścienice nie mają typowego serca, więc u większości jego rolę spełnia najgrubsze naczynie znajdujące się na grzbietowej stronie ciała, które ma zdolność do rytmicznego kurczenia się. Czasem u niektórych skąposzczetów do napędzania krwi służyć mogą naczynia okrężne.
Hemolimfa pierścienic może mieć różne zabarwienie:
- żółte
- czerwone
- zielone
- bezbarwne
Barwniki odpowiadające za kolor hemolimfy pierścienic nie znajdują się w krwinkach, a w osoczu.
Stawonogi
Także u tych zwierząt występuje układ krążenia otwarty. Składa się on z serca, nielicznych naczyń, a także systemu zatok i przestrzeni.
Serce stawonogów, mające postać wydłużonego worka, z którego wychodzi kilka naczyń krwionośnych, położone jest po stronie grzbietowej ciała. Wyrzut hemolimfy następuje w wyniku kurczenia się serca. Zawierająca dwutlenek węgla hemolimfa trafia do narządów oddechowych, gdzie ulega natlenowaniu, a następnie kanałami i zatoczkami wraca do serca. Napełnienie serca hemolimfą umożliwiają ostia – specjalne otwory, które rozmieszczone są segmentarnie po brzusznej i grzbietowej stronie ciała.
Jedynie u owadów układ krążenia nie bierze udziału w przenoszeniu gazów oddechowych (nie jest to konieczne ze względu na występowanie tchawek, które docierają niemalże do każdej partii ciała zwierzęcia).
Mięczaki
Układ krążenia tych bezkręgowców jest otwarty i w dużym stopniu zredukowany. Znajdujące się w worku osierdziowym serce, składa się z workowatej komory oraz z jednego, dwóch lub czterech przedsionków. Ponadto występują dosyć krótkie tętnice, z których krew wylewa się do zatok krwionośnych pozbawionych własnych ścianek.
Kierunek przepływu krwi jest od skrzeli przez przedsionki aż do komory oraz ostatecznie do zatok jamy ciała.
Szkarłupnie
Układ krążenia szkarłupni nosi nazwę układu hemalnego i jest bardzo uproszczony. Serce jest zastąpione kurczliwym naczyniem, dodatkowo występuje system zatok. U zwierząt tych występują niejako trzy układy krążenia - jako drugi uznaje się ambulakralny (wodny), w którego kanałach płynie woda morska. Zakończeniami kanałów tego układu są nóżki ambulakralne (rodzaj wydłużonych banieczek wystających na zewnątrz ciała). Trzecim układem jest tak zwany parahemalny (szereg jam i przestworów międzykomórkowych).