Układ napędowy roweru

Układ napędowy roweru – zespół elementów roweru przekształcający pracę mięśni rowerzysty w ruch roweru.

(c) Polimerek, CC-BY-SA-3.0

przeniesienie napędu w rowerze za pomocą wałka

przeniesienie napędu za pomocą paska zębatego

Większość rowerów ma układ napędowy oparty na przekładni łańcuchowej. Mniej popularne są napędy oparte o pasek zębaty, a jeszcze mniej popularny jest napęd za pomocą wałka. Próbowano także adaptować do tego celu rozmaite przekładnie cierne, lecz bez większego powodzenia. Niektóre rodzaje rowerów (jednokołowe i dziecinne, a także historyczne) mają skrajnie uproszczony układ napędowy, w którym pedały i korby są połączone bez żadnych przekładni bezpośrednio z osią napędzanego koła.

Najczęściej rower jest napędzany nożnie, poprzez cykliczne, kołowe ruchy nóg rowerzysty. Istnieją też napędy, w których zamiast ruchów kołowych wykonuje się naprzemienne ruchy posuwisto-zwrotne, jednak są one bardzo rzadko spotykane. Równie rzadko spotykane są napędy rowerowe przystosowane do rąk. Tego rodzaju napędy są jednak czasami stosowane w wózkach inwalidzkich.

Konstrukcja

Typowy układ napędowy roweru, dający możliwość zmiany biegów składa się z:

• dwóch skierowanych do siebie pod kątem 180° i znajdujących się po dwóch stronach ramy korb, do których są przymocowane pedały,
• pedałów, na które naciska się nogami wprawiając cały układ w ruch,
• korb połączonych z sobą ułożyskowanym wałkiem suportowym (nazywanym tradycyjnie osią),
• zestawu kół łańcuchowych, zwanych przednimi zębatkami (od jednej do 3) po jednej, zwykle prawej stronie, przymocowanego do suportu,
• łańcucha, przenoszącego ruch do kół łańcuchowych piasty koła (tylnych zębatek),
• tylnych zębatek (od jednej do 13)^[1], które są połączone z tylną piastą za pomocą bębenka lub wolnobiegu. W tym drugim przypadku tylne zębatki są połączone w jeden element zwany kasetą

Zmiana biegów

Zmiana przełożeń w takim napędzie jest możliwa poprzez przerzutki zmieniające położenie łańcucha na zespole zębatek. Przerzutka sterowana jest poprzez linkę od ręcznej manetki.

Współcześnie układy napędowe rowerów dają możliwość zmiany przełożeń od 3 do nawet 30 biegów. W zębatkowych systemach przerzutek, liczba możliwych przełożeń jest iloczynem liczby przednich i tylnych zębatek. Typowy rower górski ma zwykle 3 zębatki przednie i od 7 do 10 tylnych, co daje 21 do 30 przełożeń. rowery szosowe bardzo długo miały zatwierdzony przez UCI stały zestaw 10 przełożeń (dwie zębatki z przodu i pięć z tyłu). Obecnie jednak zasady te zliberalizowano i liczba przełożeń dostępnych w rowerach szosowych przewyższyła nawet ich liczbę w rowerach górskich. Obecnie niektóre, profesjonalne napędy szosowe składają się z dziesięciu zębatek tylnych i 3 przednich co daje 30 różnych biegów albo 2 przednich i 11 tylnych, większość rowerów szosowych ma jednak 8-10 zębatek tylnych i 2 przednie.

Odmiany napędów

Nie każdy rower ma wszystkie wspomniane elementy układu napędowego i istnieją ich uproszczone wersje:

• napęd torpedo (zwany też czasem napędem dynamo) posiada tylko jedną zębatkę tylną i jedną przednią. W tylnej piaście jest zamontowany mechanizm wolnobiegu umożliwiający kręcenie się do przodu tylnej piasty przy zatrzymanej tylnej zębatce. Mechanizm ten umożliwia uruchomienie hamulca w piaście przez kręcenie pedałami do tyłu. Napędy torpedo z hamulcem nie mogą mieć zewnętrznych przerzutek istnieją jednak jego wersje z przekładniami montowanymi wewnątrz piasty
• ostre koło – w którym tylna zębatka jest bezpośrednio połączona z osią tylnej piasty.

Lista napędów szosowych i górskich

Napędy szosowe i górskie są obecnie produkowane przez kilka firm, z których najważniejsze to japońska Shimano, amerykańska SRAM, oraz włoska Campagnolo. Oprócz tego istnieje kilkanaście mniejszych firm amerykańskich i europejskich specjalizujących się w produkcji drogich napędów do rowerów górskich (FSA, Orbit, Azonic, Ritchey, Bees i wiele innych) oraz liczna rzesza producentów z Tajwanu oferujących w większości napędy do tanich rowerów.

Napędy różnią się użytymi materiałami jakością i precyzją wykonania, zakresem i liczbą przełożeń, szczegółami technicznymi budowy piast, zębatek, przerzutek i manetek oraz trwałością i masą. Większość producentów tworzy z części składających się na napęd tzw. grupy osprzętu, w ramach których wszystkie części są z sobą w pełni zgodne i są one porównywalne jakościowo, tworząc kompletny napęd odpowiadający jakością całej grupie. Części z różnych grup, a nawet od różnych producentów można z sobą zwykle mieszać, gdyż większość z nich stosuje podobne normy i wymiary. Czasami jednak zdarza się, że pewne części do siebie nie pasują.

Poniżej znajduje się lista grup napędu – z szacunkową ceną całego zestawu obejmującego korby, pedały, wkład supportowy, zębatki, piasty, przerzutki, manetki i linki.

Przypisy