Układ podwójny kontaktowy

(c) ESO/L. Calçada, CC BY 4.0

Wyobrażenie układu kontaktowego VFTS 352

Układ kontaktowy – ciasny układ podwójny gwiazd, krążących na tyle blisko, że całkowicie wypełniają one swoje powierzchnie Roche'a^[1]. Mogą one nawet utworzyć wspólną otoczkę obu składników.

Siły pływowe powodują znaczne zniekształcenie obu gwiazd. Ich zewnętrzne warstwy stykają się w okolicy punktu Lagrange'a L₁, co sprawia, że następuje między nimi stała wymiana materii.

Pewną zagadką jest powstawanie tak ciasnych układów podwójnych. Uważa się, że wiele spośród nich to w rzeczywistości układy wielokrotne, w których oddziaływanie trzeciego towarzysza prowadzi do zbliżenia pozostałych dwóch gwiazd.

Prawie wszystkie znane układy kontaktowe są jednocześnie układami zaćmieniowymi^[2]. Są one znane także jako zmienne typu W Ursae Majoris (po pierwszej odkrytej tego typu gwieździe W Ursae Majoris)^[3].

Układ podwójny kontaktowy bywa mylony z układem podwójnym ze wspólną otoczką. Różnica polega na tym, że układ podwójny kontaktowy jest stabilną konfiguracją dwóch gwiazd z okresem życia wynoszącym miliony lub nawet miliardy lat, a układ podwójny ze wspólną otoczką jest krótkotrwałą fazą ewolucji niektórych układów podwójnych, która trwa mniej niż tysiąc lat^[4].

Zobacz też

• Układ kataklizmiczny

Przypisy

Bibliografia

• Ulrich Kolb: Extreme Environment Astrophysics. Milton Keynes: Open University, 2010. ISBN 978-0-521-18785-5.
• Neil F. Comins, William J. Kaufmann: Discovering the Universe. New York: W.H. Freeman, 2012. ISBN 978-1-4292-5520-2.
• Jean Louis Tassoul: Stellar Rotation. Cambridge, U.K. ; New York: Cambridge University Press, 2000. ISBN 0-521-77218-4.
• James Mullaney: Double And Multiple Stars And How to Observe Them. New York: Springer, 2005. ISBN 1-85233-751-6.