Układ podwójny kontaktowy

(c) ESO/L. Calçada, CC BY 4.0
Wyobrażenie układu kontaktowego VFTS 352

Układ kontaktowy – ciasny układ podwójny gwiazd, krążących na tyle blisko, że całkowicie wypełniają one swoje powierzchnie Roche'a[1]. Mogą one nawet utworzyć wspólną otoczkę obu składników.

Siły pływowe powodują znaczne zniekształcenie obu gwiazd. Ich zewnętrzne warstwy stykają się w okolicy punktu Lagrange'a L1, co sprawia, że następuje między nimi stała wymiana materii.

Pewną zagadką jest powstawanie tak ciasnych układów podwójnych. Uważa się, że wiele spośród nich to w rzeczywistości układy wielokrotne, w których oddziaływanie trzeciego towarzysza prowadzi do zbliżenia pozostałych dwóch gwiazd.

Prawie wszystkie znane układy kontaktowe są jednocześnie układami zaćmieniowymi[2]. Są one znane także jako zmienne typu W Ursae Majoris (po pierwszej odkrytej tego typu gwieździe W Ursae Majoris)[3].

Układ podwójny kontaktowy bywa mylony z układem podwójnym ze wspólną otoczką. Różnica polega na tym, że układ podwójny kontaktowy jest stabilną konfiguracją dwóch gwiazd z okresem życia wynoszącym miliony lub nawet miliardy lat, a układ podwójny ze wspólną otoczką jest krótkotrwałą fazą ewolucji niektórych układów podwójnych, która trwa mniej niż tysiąc lat[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. Neil F. Comins, William J. Kaufmann: Discovering the Universe. s. 403.
  2. Jean Louis Tassoul: Stellar Rotation. s. 231.
  3. James Mullaney: Double And Multiple Stars And How to Observe Them. s. 19.
  4. Ulrich Kolb: Extreme Environment Astrophysics. s. 57-58.

Bibliografia

  • Ulrich Kolb: Extreme Environment Astrophysics. Milton Keynes: Open University, 2010. ISBN 978-0-521-18785-5.
  • Neil F. Comins, William J. Kaufmann: Discovering the Universe. New York: W.H. Freeman, 2012. ISBN 978-1-4292-5520-2.
  • Jean Louis Tassoul: Stellar Rotation. Cambridge, U.K. ; New York: Cambridge University Press, 2000. ISBN 0-521-77218-4.
  • James Mullaney: Double And Multiple Stars And How to Observe Them. New York: Springer, 2005. ISBN 1-85233-751-6.

Media użyte na tej stronie

An artist’s impression of the hottest and most massive touching double star.jpg
(c) ESO/L. Calçada, CC BY 4.0
This artist’s impression shows VFTS 352 — the hottest and most massive double star system to date where the two components are in contact and sharing material. The two stars in this extreme system lie about 160 000 light-years from Earth in the Large Magellanic Cloud. This intriguing system could be heading for a dramatic end, either with the formation of a single giant star or as a future binary black hole.