Układ współrzędnych 1965

Pokrycie mapy topograficznej 1:10000 w układzie współrzędnych 1965 na tle granic województw

Układ współrzędnych "1965" (Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych 1965) – układ współrzędnych płaskich prostokątnych w odwzorowaniu konforemnym (odwzorowanie quasi-stereograficzne), zwany układem "1965", stosowany do opracowań w skali 1:5000 i skalach większych (mapa zasadnicza).

Układ "1965" obowiązywał do 24 sierpnia 2000, kiedy został zastąpiony przez układ współrzędnych 2000. Jednakże dopuszczono jego stosowanie do 31 grudnia 2009^[1].

Opis

Strefy układu współrzędnych "1965"

W układzie tym obszar Polski podzielono na pięć stref odwzorowawczych, przy czym podstawą do wydzielenia stref były granice podziału administracyjnego. Każda strefa objęła pewną liczbę województw zgodnie z ówczesnym podziałem administracyjnym.

Kolejne strefy obejmowały następujące województwa (według podziału województw sprzed 1975):

• strefa I – kieleckie, krakowskie, lubelskie, łódzkie i rzeszowskie oraz miasta wydzielone Kraków i Łódź,
• strefa II – białostockie, olsztyńskie i warszawskie oraz miasto wydzielone Warszawa,
• strefa III – bydgoskie, gdańskie, koszalińskie i szczecińskie,
• strefa IV – opolskie, poznańskie, wrocławskie i zielonogórskie oraz miasta wydzielone Poznań i Wrocław,
• strefa V – katowickie.

Strefy mają różną wielkość, a nonsens oparcia ich granic na podziale administracyjnym ujawnił się już w 1975, kiedy wprowadzono nowy podział administracyjny kraju na 49 województw. Okazało się wówczas, że niektóre województwa znalazły się w dwóch, a nawet trzech strefach odwzorowawczych.

Każda strefa została oddzielnie odwzorowana w płaszczyznę. Dla stref: I, II, III i IV zastosowano odwzorowanie quasi-stereograficzne, natomiast dla strefy V odwzorowanie Gaussa-Krügera. Uzyskano małe wartości zniekształceń ze względu na niewielkie rozmiary stref. W strefach 1–4 rzutowania dokonano na płaszczyzny sieczne, dlatego też zniekształcenia odwzorowawcze rozkładają się koncentrycznie do punktów głównych tych stref. W strefie V bez zniekształceń odwzorowują się dwie linie.

Z każdą strefą odwzorowawczą jest związany odrębny układ współrzędnych prostokątnych. Początki układów współrzędnych mają wartości rzędnej i odciętej dobrane tak, aby współrzędne w układzie "1965" stwarzały wrażenie współrzędnych w układzie "1942". Osie rzędnych układów współrzędnych nie są skierowane w stronę północy geograficznej. Dla każdej strefy mają one inny kąt skręcenia dochodzący nawet do kilku stopni. Rzeczywiste współrzędne w układzie "1965" mają cztery cyfry znaczące. Na mapach w układzie "1965", współrzędne opisujące siatkę kilometrową są pozbawione pierwszej cyfry.

Każde odwzorowanie quasi-stereograficzne jako wiernokątne odwzorowanie płaszczyznowe elipsoidy definiuje się określając położenie punktu głównego (punktu styczności płaszczyzny z powierzchnią elipsoidy) oraz skalę odwzorowania w tym punkcie, będącą równocześnie skalą podobieństwa odwzorowania. W strefach 1–4 układu przyjęto skalę w punkcie głównym m₀ = 0,9998, czyli zniekształcenie odwzorowawcze w tym punkcie wynosiło z założenia od -20 do +20 cm/km. Układ "1965" był przeznaczony głównie do tworzenia i eksploatacji mapy zasadniczej^[2].

Parametry układu

UWAGA: W definicji 2171 był błąd: Y₀ = 5 647 000 zamiast Y₀ = 5 467 000. Prawidłowa definicja I strefy układu "1965" ma kod 3120.

Przypisy

Zobacz też

• Układ współrzędnych 2000
• Układ współrzędnych 1992
• Układ współrzędnych 1942
• Układ GUGIK 1980

Linki zewnętrzne

• Skorowidz. serwisy.codgik.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-13)]. map w PUWG 1965 na stronie Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (CODGiK)