Ukraińskie gimnazjum akademickie we Lwowie

Budynek ukraińskiego gimnazjum akademickiego. Ulica Sapiehy (obecnie Bandery) we Lwowie

Ukraińskie akademickie gimnazjum we Lwowie – najstarsze ukraińskie gimnazjum w Galicji, utworzone we Lwowie rozporządzeniem Józefa II 24 października 1784, wraz z józefińskim Uniwersytetem Lwowskim, i stanowiące jego integralną część.

Gimnazjum było kontynuacją tzw. akademickiego gimnazjum jezuitów (działającego od 1591), oraz następnie cesarsko-królewskiego gimnazjum państwowego (od 1774) i terezjańskiego królewskiego gimnazjum państwowego (od 1776). Absolwenci gimnazjum mieli zagwarantowany wstęp na studia na Uniwersytecie bez egzaminów wstępnych.

Językiem wykładowym do 1849 była łacina, później język niemiecki z dodatkową łaciną. Od 1867 wprowadzono język ukraiński jako wykładowy w czterech klasach początkowych, a od 1874 we wszystkich klasach.

W 1906 szkołę rozdzielono na szkołę główną i filię (w roku szkolnym 1913/1914 szkoła liczyła w sumie 1100 uczniów). W 1932, w związku z reformą systemu szkolnego (tzw. reforma jędrzejewiczowska) szkoła przeszła reorganizację i została podzielona na 4-klasowe gimnazjum i trzy 2-letnie licea. Od 1933 przyjmowano do szkoły również dziewczęta.

Większość uczniów gimnazjum należała do Płastu, w latach 20. i 30. XX wieku w starszych klasach szkoły działały młodzieżowe komórki nielegalnych: Ukraińskiej Organizacji Wojskowej i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

25 lipca 1934 dyrektor gimnazjum Iwan Babij padł ofiarą zamachu zorganizowanego przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. Zabójstwo potępił w specjalnym liście pasterskim zaprzyjaźniony z zamordowanym arcybiskup Andrzej Szeptycki[1].

Po agresji ZSRR na Polskę, okupacji Lwowa 22 września 1939 przez Armię Czerwoną i aneksji przez ZSRR władze sowieckie przekształciły gimnazjum w Szkołę Średnią nr 1. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1941-1944 działało ponownie jako gimnazjum ukraińskie.

Dyrektorami szkoły byli m.in.: Franz Graf (1806[2]), Łukasz Baraniecki (niem. wie vorne, m.in. w 1846)[3], o. Wasyl Ilnyćkyj, Edward Charkewycz, Іlja Kokorudz, Mykoła Sabat, Seweryn Łeszczij, Denys Łukijanowycz, Iwan Babij.

W Gimnazjum Akademickim wykładali między innymi: Iwan Boberski, Julian Cełewycz, Anatol Wachnianin, Mychajło Wozniak, Mychajło Hałuszczynski, Iwan Ziłyński, Ilja Kokorudz, Fiłaret Kołessa, Myron Korduba, Iwan Krypjakewycz, Stanisław Ludkewycz, Wasyl Łaba, Оmelian Ohonowśkyj, Jurij Polanśkyj, Ołena Stepaniw, Jarosław Hordynśkyj, Myron Zaryćkyj, Hawryło Kostelnyk, Wołodymyr Radzykewycz, Iwan Rakowśkyj, Julijan Romanczuk, Mychajło Terszakoweć, Stepan Tomasziwskyj, Ołeksandr Tysowskyj, Julian Cełewycz, Hryhorij Cehłynśkyj, Stepan Szach, Filip Diaczan i inni.

Absolwentami gimnazjum byli między innymi: Jewhen Konowalec, Anatol Kurdydyk, Iwan Kedryn-Rudnycki, Roman Szuchewycz, Jurij Łopatynski, Roman Suszko, Wasyl Kuczabski, Myron Korduba, Jewhen Petruszewycz, Wołodymyr Janiw, Petro Franko, Iwan Boberski, Wołodymyr Sterniuk, Iwan Krypjakewycz, Hans Koch, Konstanty Srokowski, Kyryło Studynśkyj, Iwan Łysiak-Rudnycki, Mykoła Łebed´ i inni.

Po ponownej okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 władze USRR przekształciły jeszcze raz gimnazjum akademickie w zwykłą średnią szkołę ogólnokształcącą. Gimnazjum reaktywowano w 1992, po deklaracji niepodległości Ukrainy. Szkoła ma obecnie ścisłe związki z Politechniką Lwowską.

Przypisy

  1. ↑ "Śmierć Babija była dla niego wielkim ciosem i z tej racji, że osobiście go znał i bardzo cenił. W napisanej w kilka godzin po zamachu odezwie do wiernych bardzo ostro zaatakował przywódców ruchu nacjonalistycznego. Od kilku lat mnożą się zwyczaje, zgodnie z którymi ludzie uciekający przed osobistą niewygodą, starają się zawładnąć umysłami naszej młodzieży, nie po to by ją wychować na dobrych obywateli, ale po to by używać ją jako ślepego narzędzia obłędnego terroru, który doprowadzi nasz na rod do zgubnej zupełnej ruiny. Samozwańczy przywódcy odciągają nawet młodzież szkolną od nauki i pod pozorem, czy pretekstem poświęcenia dla narodu i ojczyzny pchają młodych ludzi prosto w szaleństwo grzechu, oczywiście [...] siebie przy tym uważają za bohaterów". Stanisław Stępień, "Stanowisko metropolity Szeptyckiego wobec zjawiska terroru politycznego", w: "Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały pod red. Andrzeja A. Zięby.", Kraków 1994, ​ISBN 83-902528-3-X​, s.116. Pełny tekst odezwy do wiernych: А. Шептицький: З нагоди вбивства бл. п. директора І. Бабія. W: А. Шептицький, Твори морально-пасторальні, вид. 2, Львів 1994, s. 30-31. Oryginalnie publikowany w Diło nr 205 z 5.VIII. 1934; przedrukowany w Sprawy Narodowościowe nr 4/1934.
  2. ↑ Schematismus der Königreiches Galizien und Lodomerien für das jahr 1806. Lemberg, 1806, s. 216. (niem.)
  3. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das jahr 1846. Lemberg, 1846, s. 476. (niem.)

Literatura

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Бандери 3201.jpg
Autor: Klymenkoy, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 46-101-0042