Ulanów

Ulanów
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Urząd Miasta
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	niżański
Gmina	Ulanów
Data założenia	1616
Prawa miejskie	1616
Burmistrz	Stanisław Garbacz
Powierzchnia	8,2 km²
Populacja (31.12.2021); • liczba ludności; • gęstość	; 1411; 172,07 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 15
Kod pocztowy	37-410
Tablice rejestracyjne	RNI
	Położenie na mapie gminy Ulanów Ulanów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulanów
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Ulanów
	Położenie na mapie powiatu niżańskiego Ulanów
	50°29′25″N 22°15′55″E/50,490278 22,265278
TERC (TERYT)	1812074
SIMC	0981386
	Urząd miejskiul. Rynek 5; 37-410 Ulanów
	Strona internetowa

Ulanów – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ulanów, położone u ujścia Tanwi do Sanu. Leży w historycznej ziemi sandomierskiej w Małopolsce, stanowiło część województwa sandomierskiego^[3].

Miasto jest ośrodkiem usługowym i turystyczno-wypoczynkowym. Bractwo Flisackie, skupiające około 150 członków, kultywuje tradycje flisackie^[4]. Funkcjonuje w mieście drobny przemysł wikliniarski i chemiczny.

W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii lubelskiej, diecezji sandomierskiej, dekanatu Ulanów.

W odległości 3 km od miasta, przebiega droga krajowa nr 77. Przez miasto przebiega żółty szlak turystyczny z Sandomierza do Leżajska^[5].

Historia

Miasto założone przez Stanisława Ulinę Ulińskiego w 1616 r. w widłach Sanu i Tanwi. W XVII wieku istniały cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na początku XVIII wieku powstał tu cech retmański.

Prawa miejskie uzyskał w 1616. Sławę i bujny rozkwit od XVII wieku do XIX wieku Ulanów zawdzięczał rozbudowanemu rzemiosłu szkutniczemu oraz silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi śródlądowej. Przy „palu” w Ulanowie naprawiano statki. W latach wojen szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie zresztą w czasie wojen w następnym wieku, kiedy różne wojska łupiły miasto.

W połowie XIX wieku właścicielem Ulanowa wraz z przyległymi dobrami (Bieliniec, Wólka Bielińska, Bieliny, Glinianka i Dąbrowica) był Stanisław hr. Mniszek. Po jego śmierci w roku 1860 dobra te przypadły jego synowi, Alfonsowi hr. Mniszkowi (ur. 1828), żonatemu z Jadwigą z hr. Dunin-Borkowską. Od tej ostatniej zakupił je w 1892 roku Stefan Sękowski (1859-1910), żonaty z Karoliną ze Szlachtowskich (1866-1926). Po śmierci Stefana Sękowskiego Ulanów wraz z przyległymi wsiami nabył Witold ks. Czartoryski (1864-1945).

Zniszczenia z okresu I wojny światowej i emigracja części ludności miasta do Ameryki, spowodowało zmniejszenie liczby mieszkańców Ulanowa i utratę praw miejskich w 1934.

W Zwolakach znajduje się drewniana kaplica Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny z 1872 przeniesiona tutaj w 1981 z pobliskiej Dąbrowicy.

W 1921 w Zwolakach (obecnie teren Ulanowa) powstała grupa Badaczy Pisma Świętego, zaś w 1935 w Zwolakach powstał zbór Świadków Jehowy (obecnie zbór Nisko)^[6].

Ludność żydowska Ulanowa liczyła w 1939 2200 osób i stanowiła 56,5% ogółu mieszkańców. Społeczność tę hitlerowcy wypędzili z miejscowości w listopadzie 1942^[7].

Ulanów odzyskał prawa miejskie w 1958.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.

W 2009 w Ulanowie odbył się Międzynarodowy Zjazd Flisaków, a w 2015 otwarto Muzeum Flisactwa Polskiego^[8].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Ulanowa w 2014 roku^[9].

Zabytki

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary wzniesiony w 1643 r. z fundacji Jana Hilarego Ulińskiego, chorążego halickiego. Jan Uliński był synem Stanisława i Zofii Kostczanki, h. Dąbrowa^[10]. Kościół wielokrotnie remontowano w XVIII w. W II poł. XIX w. świątynię gruntownie odnowiono. Wnętrze dekorowane jest figuralną polichromią, prawdopodobnie z XVIII w., odnowioną i uzupełnioną w 1868 r. Zespół kościelny otoczony jest murem, w którego obwodzie od południa wbudowano murową dzwonnicę oraz dwie bramki: od północy i od południa.

Kościół znajduje się na terenie wpisanego do rejestru zabytków cmentarza parafialnego.

Kościół parafialny
Kościół „flisacki” św. Trójcy
Cmentarz żydowski

Kościół filialny pw. św. Trójcy (tzw. flisacki, cmentarny) zbudowany prawdopodobnie w 1660 z fundacji Jędrzeja Zamojskiego, wojewody smoleńskiego. Konsekrowany w 1742 i w tym samym czasie rozbudowany. Około połowy XIX w. kościół poddano gruntownemu remontowi. Wnętrze kościoła ozdobione polichromią z elementami iluzjonistycznej architektury pochodzącej zapewne z XVIII w., przemalowanej w II poł. XIX w. W 2002 kościół uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Renowacja trwała 3 lata.
Drewniane domy z XIX wieku.
Kirkut założony około 1700

Sport

W mieście działa klub piłki nożnej, Retman Ulanów, powstały w 1950^[11].

Zobacz też

gmina Ulanów
gmina Ulanów I
gmina Ulanów II

Przypisy

↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
↑ Ludność. Stan i struktura ludności, tab. 09 - Ludność według płci i miast (stan w dniu 31.12.2021). GUS. [dostęp 2022-05-24]. (pol.).
↑ Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski: Leksykon miast polskich. MUZA SA, Warszawa 1998, s. 939. ISBN 83-7079-926-4
↑ Strona Bractwa Flisackiego. flisacy.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]..
↑ Turystyka w gminie Ulanów. 2020-08-06. [dostęp 2020-08-06].
↑ KrzysztofK. Biliński KrzysztofK., Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 84, 180–190, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207 .
↑ Ulanów. sztetl.org.pl. [dostęp 2016-09-17].
↑ Muzeum Flisactwa Polskiego w Ulanowie uroczyście otwarte.
↑ Ulanów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Jerzy Antoni Kostka: Kostkowie herbu Dąbrowa. Koszalin: Z.P. POLIMER, 2010, s. 57, 250 i 251. ISBN 978-83-89976-40-6.
↑ Skarb - Retman Ulanów, www.90minut.pl [dostęp 2022-09-03] .

Linki zewnętrzne

Ulanów z Wolakami, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 780 .

[gus-1] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].

[populacja2021-2] Ludność. Stan i struktura ludności, tab. 09 - Ludność według płci i miast (stan w dniu 31.12.2021). GUS. [dostęp 2022-05-24]. (pol.).

[3] Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski: Leksykon miast polskich. MUZA SA, Warszawa 1998, s. 939. ISBN 83-7079-926-4

[4] Strona Bractwa Flisackiego. flisacy.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]..

[5] Turystyka w gminie Ulanów. 2020-08-06. [dostęp 2020-08-06].

[6] KrzysztofK. Biliński KrzysztofK., Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 84, 180–190, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207 .

[7] Ulanów. sztetl.org.pl. [dostęp 2016-09-17].

[8] Muzeum Flisactwa Polskiego w Ulanowie uroczyście otwarte.

[populacja2016-9] Ulanów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[10] Jerzy Antoni Kostka: Kostkowie herbu Dąbrowa. Koszalin: Z.P. POLIMER, 2010, s. 57, 250 i 251. ISBN 978-83-89976-40-6.

[11] Skarb - Retman Ulanów, www.90minut.pl [dostęp 2022-09-03] .

[a-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f podczas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Jaroslau (dystrykt krakowski, GG)

[b-13] zas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Kraśnik (dystrykt lubelski, GG)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

[B]

Miasta na prawach powiatu	Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg
Miasta powiatowe	Brzozów Dębica Jarosław Jasło Kolbuszowa Lesko Leżajsk Lubaczów Łańcut Mielec Nisko Przeworsk Ropczyce Sanok Stalowa Wola Strzyżów Ustrzyki Dolne
Miasta gminne	Baranów Sandomierski Błażowa Boguchwała Brzostek Cieszanów Dubiecko Dukla Dynów Głogów Małopolski Iwonicz-Zdrój Jedlicze Kańczuga Kołaczyce Narol Nowa Dęba Nowa Sarzyna Oleszyce Pilzno Pruchnik Przecław Radomyśl Wielki Radymno Rudnik nad Sanem Rymanów Sędziszów Małopolski Sieniawa Sokołów Małopolski Tyczyn Ulanów Zagórz Zaklików

Miasto	Ulanów
Wsie	Bieliniec Bieliny Borki Bukowina Dąbrowica Dąbrówka Glinianka Huta Deręgowska Kurzyna Mała Kurzyna Średnia Kurzyna Wielka Wólka Bielińska Wólka Tanewska
Integralne części wsi	Bagno Bór Borsuczyny Bór Buława Dyjaki Folwark Gajówka Górka Jeziorko Kępa Rudnicka Konie Koszary Krzaki Kłyżowskie Majdan Dąbrówszczański Mieszyce Mokradło Na Stawie Nadtamy Niwa Pałki Piaski Podbór Podbuk Podgranica Podosiczyna Porębiska Rędziny Ruda Tarnowska Ryczki Stok Strumień Suche Laski Szewcy Tobyłka Wołoszyny Wymysłów (Kurzyna Mała) Wymysłów (Wólka Tanewska) Zachoina Zadąbrowa Zagóra Zakurzynka Zarowie Żabie

Miasta	Nisko Rudnik nad Sanem Ulanów
Gminy miejsko-wiejskie	Nisko Rudnik nad Sanem Ulanów
Gminy wiejskie	Harasiuki Jarocin Jeżowe Krzeszów

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–39) woj. rzeszowskie (1945–73)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Nisko (od 1933) Rudnik (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Rudnik (→) Ulanów
Gminy miejskie (1920–39^ab i 1945–73 →)	Nisko^[A] Rudnik^[A] Stalowa Wola (1945–53 →) Ulanów (do 1934 i od 1958)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39^ab, 1945–54 i 1973 →)	Bojanów (od 1951) Jarocin^[B] Jeżowe^[A] Kamień^[A] Nisko^[A] Pysznica (1973) Rudnik^[A] Stany (do 1939, 1945–50 i 1952–54) Ulanów (1973) Ulanów I^[B] (do 1954) Ulanów II^[B] (do 1954)
Gromady (1954–72)	Bieliny (1954–72) Bojanów (1954–72) Cholewiana Góra (1954–61) Dąbrówka (1954–59) Domostawa (1954–72) Groble (1954–61) Jarocin (1954–72) Jastkowice (← 1961–72) Jata (1954–61) Jeżowe (1954–72) Kamień (1954–72) Kłyżów (1954–61) Kopki (1954–72) Kurzyna Średnia (1954–72) Łętownia (1954–55 →) Łowisko (1954–61) Nart Nowy (1954–72) Nowosielec (1954–72) Przędzel (1954–72) Przyszów (1954–68) Pysznica (1954–72) Racławice (1954–61) Stany (1954–72) Tarnogóra (1954–55 →) Ulanów (1954–57) Wólka Bielińska (1954–61) Wólka Tanewska (1954–72) Zarzecze (1954–72)

Przynależność wojewódzka	województwo rzeszowskie
Miasta (← 1973–75)	Nisko Rudnik Ulanów
Gminy wiejskie zbiorowe (← 1973–75)	Bojanów Jarocin Jeżowe Kamień Nisko Pysznica Rudnik Ulanów

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne