Ulanów

Ulanów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Urząd Miasta
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

niżański

Gmina

Ulanów

Data założenia

1616

Prawa miejskie

1616

Burmistrz

Stanisław Garbacz

Powierzchnia

8,2[1] km²

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


1411[2]
172,07 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 15

Kod pocztowy

37-410

Tablice rejestracyjne

RNI

Położenie na mapie gminy Ulanów
Mapa konturowa gminy Ulanów, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulanów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Ulanów”
Położenie na mapie powiatu niżańskiego
Mapa konturowa powiatu niżańskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulanów”
Ziemia50°29′25″N 22°15′55″E/50,490278 22,265278
TERC (TERYT)

1812074

SIMC

0981386

Urząd miejski
ul. Rynek 5
37-410 Ulanów
Strona internetowa

Ulanówmiasto w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ulanów, położone u ujścia Tanwi do Sanu. Leży w historycznej ziemi sandomierskiej w Małopolsce, stanowiło część województwa sandomierskiego[3].

Miasto jest ośrodkiem usługowym i turystyczno-wypoczynkowym. Bractwo Flisackie, skupiające około 150 członków, kultywuje tradycje flisackie[4]. Funkcjonuje w mieście drobny przemysł wikliniarski i chemiczny.

W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii lubelskiej, diecezji sandomierskiej, dekanatu Ulanów.

W odległości 3 km od miasta, przebiega droga krajowa nr 77. Przez miasto przebiega żółty szlak turystyczny z Sandomierza do Leżajska[5].

Historia

Miasto założone przez Stanisława Ulinę Ulińskiego w 1616 r. w widłach Sanu i Tanwi. W XVII wieku istniały cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na początku XVIII wieku powstał tu cech retmański.

Prawa miejskie uzyskał w 1616. Sławę i bujny rozkwit od XVII wieku do XIX wieku Ulanów zawdzięczał rozbudowanemu rzemiosłu szkutniczemu oraz silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi śródlądowej. Przy „palu” w Ulanowie naprawiano statki. W latach wojen szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie zresztą w czasie wojen w następnym wieku, kiedy różne wojska łupiły miasto.

W połowie XIX wieku właścicielem Ulanowa wraz z przyległymi dobrami (Bieliniec, Wólka Bielińska, Bieliny, Glinianka i Dąbrowica) był Stanisław hr. Mniszek. Po jego śmierci w roku 1860 dobra te przypadły jego synowi, Alfonsowi hr. Mniszkowi (ur. 1828), żonatemu z Jadwigą z hr. Dunin-Borkowską. Od tej ostatniej zakupił je w 1892 roku Stefan Sękowski (1859-1910), żonaty z Karoliną ze Szlachtowskich (1866-1926). Po śmierci Stefana Sękowskiego Ulanów wraz z przyległymi wsiami nabył Witold ks. Czartoryski (1864-1945).

Zniszczenia z okresu I wojny światowej i emigracja części ludności miasta do Ameryki, spowodowało zmniejszenie liczby mieszkańców Ulanowa i utratę praw miejskich w 1934.

W Zwolakach znajduje się drewniana kaplica Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny z 1872 przeniesiona tutaj w 1981 z pobliskiej Dąbrowicy.

W 1921 w Zwolakach (obecnie teren Ulanowa) powstała grupa Badaczy Pisma Świętego, zaś w 1935 w Zwolakach powstał zbór Świadków Jehowy (obecnie zbór Nisko)[6].

Ludność żydowska Ulanowa liczyła w 1939 2200 osób i stanowiła 56,5% ogółu mieszkańców. Społeczność tę hitlerowcy wypędzili z miejscowości w listopadzie 1942[7].

Ulanów odzyskał prawa miejskie w 1958.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.

W 2009 w Ulanowie odbył się Międzynarodowy Zjazd Flisaków, a w 2015 otwarto Muzeum Flisactwa Polskiego[8].

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Ulanowa w 2014 roku[9].


Piramida wieku Ulanow.png

Zabytki

  • Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Barbary wzniesiony w 1643 r. z fundacji Jana Hilarego Ulińskiego, chorążego halickiego. Jan Uliński był synem Stanisława i Zofii Kostczanki, h. Dąbrowa[10]. Kościół wielokrotnie remontowano w XVIII w. W II poł. XIX w. świątynię gruntownie odnowiono. Wnętrze dekorowane jest figuralną polichromią, prawdopodobnie z XVIII w., odnowioną i uzupełnioną w 1868 r. Zespół kościelny otoczony jest murem, w którego obwodzie od południa wbudowano murową dzwonnicę oraz dwie bramki: od północy i od południa.

Kościół znajduje się na terenie wpisanego do rejestru zabytków cmentarza parafialnego.

  • Kościół filialny pw. św. Trójcy (tzw. flisacki, cmentarny) zbudowany prawdopodobnie w 1660 z fundacji Jędrzeja Zamojskiego, wojewody smoleńskiego. Konsekrowany w 1742 i w tym samym czasie rozbudowany. Około połowy XIX w. kościół poddano gruntownemu remontowi. Wnętrze kościoła ozdobione polichromią z elementami iluzjonistycznej architektury pochodzącej zapewne z XVIII w., przemalowanej w II poł. XIX w. W 2002 kościół uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Renowacja trwała 3 lata.
  • Drewniane domy z XIX wieku.
  • Kirkut założony około 1700

Sport

W mieście działa klub piłki nożnej, Retman Ulanów, powstały w 1950[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
  2. Ludność. Stan i struktura ludności, tab. 09 - Ludność według płci i miast (stan w dniu 31.12.2021). GUS. [dostęp 2022-05-24]. (pol.).
  3. Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski: Leksykon miast polskich. MUZA SA, Warszawa 1998, s. 939. ISBN 83-7079-926-4
  4. Strona Bractwa Flisackiego. flisacy.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]..
  5. Turystyka w gminie Ulanów. 2020-08-06. [dostęp 2020-08-06].
  6. Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 84, 180–190, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  7. Ulanów. sztetl.org.pl. [dostęp 2016-09-17].
  8. Muzeum Flisactwa Polskiego w Ulanowie uroczyście otwarte.
  9. Ulanów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  10. Jerzy Antoni Kostka: Kostkowie herbu Dąbrowa. Koszalin: Z.P. POLIMER, 2010, s. 57, 250 i 251. ISBN 978-83-89976-40-6.
  11. Skarb - Retman Ulanów, www.90minut.pl [dostęp 2022-09-03].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Piramida wieku Ulanow.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Ulanowa, 2014
Jewish cemetery Ulanow IMGP4836.jpg
Autor: Nikodem Nijaki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jewish cemetery in Ulanów - gate
Ulanów - budynek Urzędu Miasta 1.jpg
Autor: Zbigniew.czernik, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zdjęcie wykonane w miejscowości Ulanów.