Ulica Świdnicka we Wrocławiu

ulica Świdnicka
Stare Miasto, Przedmieście Świdnickie
Ilustracja
Widok na ul. Świdnicką z pl. Kościuszki
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

1050 m

Przebieg
Ikona deptak deptak.svg0 mRynek
Ikona deptak z lewej deptak.svg0 mul. Oławska
Ikona ulica deptak2.svg85 mul. Ofiar Oświęcimskich
Ikona deptak tunel ulica.svg210 mul. Kazimierza Wielkiego
Ikona deptak z prawej ulica.svg290 mul. Franciszkańska
Ikona deptak z lewej ulica.svg310 mul. Mennicza
Ikona deptak z prawej ulica.svg380 mul. Heleny Modrzejewskiej
Ikona deptak plac.svg390 mpl. Teatralny
Ikona ulica z lewej.svg490 mul. Bożego Ciała
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatła580 mPodwale
Ikona ulica plac.svg730 mpl. Tadeusza Kościuszki
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatła910 mul. Piłsudskiego
Ikona ulica skrzyżowanie.svg1050 mul. Bogusławskiego
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Świdnicka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Świdnicka”
51°06′16,37″N 17°01′51,13″E/51,104546 17,030869
Dom towarowy Solpol I
Hotel Monopol, w tle kościół świętego Stanisława, świętej Doroty i świętego Wacława
Miejsce po Zewnętrznej Bramie Świdnickiej w widoku ze skrzyżowania z Podwalem
To samo miejsce w końcu XIX w.
Opera Wrocławska
Ulica kończy się przy wiadukcie kolejowym (foto. z 1983)
Krasnale Syzyfki na ulicy Świdnickiej

Ulica Świdnicka (niem. Schweidnitzer Straße) – jedna z głównych ulic Wrocławia, wybiegająca z południowo-wschodniego naroża Rynku w kierunku południowym.

Historia ulicy

Powstała w czasie średniowiecznej lokacji miasta ulica wchodzi w skład ortogonalnej siatki ulic Starego Miasta. Już w 1303 wzmiankowana jako platea swidnicensis, a w 1345 jako swidnische gassin, następnie znana była jako Schweidnitzer Gasse, później (od ok. 1840) Schweidnitzer Straße, jako że prowadziła w kierunku Świdnicy. Przed II wojną światową uchodziła za najbardziej elegancką ulicę miasta i w skrócie zwana była Schwo. Po wojnie przetłumaczono jej nazwę na Świdnicką, a południową część nazwano imieniem Aleksandra Fredry; wkrótce potem całość ulicy otrzymała nazwę Stalingradzkiej, a w 1957 powróciła do miana Świdnickiej.

Ulica ma mieszany charakter wielkomiejski, kulturalno-handlowy, przy czym dwa duże kościoły poklasztorne w kontekście są unikatowe. Północna część ulicy, od Rynku do placu Teatralnego została w latach 1997-2004 zamieniona w strefę pieszą. W latach 70. XX wieku przedzielono ulicę trasą tranzytową, łącząc jednak obie jej części przejściem podziemnym, ze względu na mało ergonomicznie dobrane wymiary stopni zwane schodami dziwnych kroków. Stanowiło ono miejsce wystąpień politycznych Pomarańczowej Alternatywy, co upamiętnia dziś pomnik krasnala po jego północnej stronie. W przejściu mieścił się bar "Kąsek" [1]. W 2018 oddano do użytku zwężone przejście, przy którym mieściło się Centrum Innowacji, a później Przejście Dialogu [2].

Przebieg ulicy i znaczniejsze obiekty

Ulica Świdnicka ma łączną długość ok. 1050 m.[3] Pod względem historycznym oraz przestrzennym można ulicę podzielić na trzy odcinki:

Odcinek północny

Najstarszy odcinek północny prowadzi z Rynku do dawnej miejskiej fosy wewnętrznej i Wewnętrznej Bramy Świdnickiej (okolice obecnego przejścia podziemnego pod ul. Kazimierza Wielkiego). Odcinek ten został znacznie poszerzony po II wojnie światowej, gdy nową zabudowę strony wschodniej odsunięto o około 20 m. Od 1997 jest to strefa piesza.

  • Zabudowa zachodniej strony ulicy:
    • dom towarowy Paul Schottländer przy skrzyżowaniu z ul. Ofiar Oświęcimskich (nr 5, obecnie H&M), historyzujący z 1897, arch. Karl Grosser
    • dawny dom handlowy rzemiosła artystycznego Wilhelm Knittel na północno-zachodnim narożniku skrzyżowania z ul. Kazimierza Wielkiego (ul. Świdnicka 8), modernistyczny z 1929, arch. Max Strassburg. Do końca XIX wieku znajdowały się w tym miejscu stajnie miejskie, wzmiankowane w 1346
    • dalej na południe znajdował się podobny stylistycznie dom handlowy Bielschowski z 1930 projektu Hermanna Wahlicha, rozebrany w czasie budowy Trasy W-Z
  • Po wschodniej stronie znajdował się m.in. pałac rodziny Kornów. Obecnie całą wschodnią stronę zajmuje budynek mieszkaniowy projektu arch. W. Czerechowskiego, Anny i Jerzego Tarnawskich, Ryszarda Natusiewicza i Ryszarda Jędraka ze spadzistym dachem i wydatnymi szczytami.

Odcinek środkowy

Środkowy odcinek prowadzi od dawnej Wewnętrznej Bramy Świdnickiej do Zewnętrznej Bramy Świdnickiej i Fosy Miejskiej, na obszarze włączonym do miasta zapewne w 1261. W 2004 rozszerzono strefę pieszą na znaczną część tego odcinka. Na południe od placu Teatralnego ulica jest przejezdna dla samochodów, w jezdni znajduje się ponadto dwutorowe torowisko tramwajowe.

Południowy odcinek i plac Tadeusza Kościuszki

Zewnętrzny odcinek od Fosy i skrzyżowania z Podwalem do estakady kolejowej początkowo zwany był Nową Ulicą Świdnicką (Neue Schweidnitzer Straße), a po wojnie krótko nosił imię Aleksandra Fredry. Odcinek ten powstał na początku XIX wieku, po zburzeniu fortyfikacji. Na skrzyżowaniu z ul. Marszałka J. Piłsudskiego znajduje się jedyne większe załamanie kierunku ulicy.

Dominującą formą przestrzenną południowego odcinka ul. Świdnickiej jest plac Tadeusza Kościuszki (niegdyś Tauentzienplatz), wytyczony po wyburzeniu fortyfikacji (po 1807), kwadratowy o boku 150 m, z czterema ulicami wybiegającymi pośrodku pierzei, oparty na wzorcach francuskiego klasycyzmu. Na tym placu Świdnicka krzyżuje się z prostopadłą do niej ul. Kościuszki, dawniej Tauentzien Straße. Do końca II wojny światowej w centrum placu znajdował się pomnik nagrobny F. B. Tauentziena, wzniesiony jeszcze przed powstaniem placu, w 1795. Obecnie centralny skwer placu nosi imię Solidarności Walczącej.

Przy południowym odcinku ulicy znajdują się następujące znaczniejsze budynki:

  • Dom towarowy Wertheim (nr 40, ob. Renoma), modernistyczny, arch. Hermann Dernburg. Uprzednio znajdował się w tym miejscu m.in. neorenesansowy hotel Residenz, wcześniej zwany Galisch, z 1863, arch. T. Milczewski.
  • zespół mieszkaniowy Kościuszkowska Dzielnica Mieszkaniowa (tzw. Arkady), socrealistyczny z lat 1954-1958, wzniesiony w miejscu zniszczonych w czasie wojny licznych historyzujących kamienic czynszowych, arch. Roman Tunikowski. Wzdłuż odcinka Świdnickiej pomiędzy pl. Kościuszki a ul. Piłsudskiego znajdują się podcienia.

Przy północnym odcinku:

Bibliografia

  • Die Strassen Breslaus nach ihrer Geschichte und ihren Namen, von Hermann Markgraf, 1896, str. 191-193 (dostęp: zasoby cyfrowe Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej)
  • Zofia Ostrowska-Kębłowska et al., Ulica Świdnicka we Wrocławiu, Wrocław, VIA-Wydawnictwo, 1995, ISBN 83-86642-03-3
  • Maria Zwierz, Banki i hotele przy ulicy Świdnickiej we Wrocławiu, (w:) Jerzy Rozpędowski (red.), Architektura Wrocławia. Tom 4. Gmach, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 1998, ISBN 83-7085-393-5, str. 329-354

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Ikona deptak plac.svg
Autor: SVG by Harry-C, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona skrzyżowania deptaku z placem
Ikona ulica z lewej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z lewej
Ikona ulica skrzyżowanie.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona skrzyżowania
Traffic lights icon.svg
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Stare Miasto.png
Autor: Siliesiac, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa Starego miasta we Wrocławiu
Ikona deptak z prawej ulica.svg
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona ulicy dochodzącej do deptaku z prawej
Wrocław, krasnale Syzyfki z ulicy Świdnickiej.jpg
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław, krasnale Syzyfki z ulicy Świdnickiej
Ikona deptak tunel ulica.svg
Autor: Termit, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ikona deptaku przechodzącego pod ulicą
Wroclaw Swidnicka 2005 1.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Ausir (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.0
Wrocław, ulica Świdnicka. Zdjęcie zrobione przez Pawła Dembowskiego 26 kwietnia 2005.
Ikona deptak deptak.svg
Ikona skrzyżowania deptaku z deptakiem
Ikona deptak z lewej deptak.svg
Autor: SVG by Harry-C, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona deptak z lewej deptak
Ikona ulica deptak2.svg
Ikona skrzyżowania deptaku z ulicą
Solpol.jpg
Autor: Volens nolens kraplak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny dom towarowy Solpol we Wrocławiu
Wrocław 1983.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław w 1983 r. Skwer przy skrzyżowaniu ulic: Świerczewskiego i Świdnickiej. Widoczne m.in. budynki "Poltegoru" (1982-2009) i hotelu "Orbis Wrocław" (1980) zlokalizowane przy ul. Powstańców Ślaskich. Wzdłuż ulicy Świerczewskiego widoczne tablice reklamowe kin "Śląsk" i "Warszawa". Obecnie skwer nosi imię Wojciecha Młynarskiego, a ulica Świerczewskiego po dekomunizacji w 1992 r. to ulica marszałka Piłsudskiego.
Ikona deptak z lewej ulica.svg
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona ulicy dochodzącej do deptaku z lewej
Ikona ulica plac.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona placu
Wroclaw Swidnicka 2005 2.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Ausir (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.0
Wrocław, ulica Świdnicka. Zdjęcie zrobione przez Pawła Dembowskiego 26 kwietnia 2005.
Wrocław - Opera Wrocławska.jpg
Autor: Adam Dziura, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wrocław - Opera Wrocławska przy ulicy Świdnickiej
Breslau Schweidnitzer Strasse 1890-1900.jpg
Ulica Świdnicka (Schweidnitzer Strasse) około 1890-1900, Wrocław