Ulica św. Marii Magdaleny we Wrocławiu

ulica Świętej Marii Magdaleny

Stare Miasto
(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	87 m
Przebieg
ul. Szewska ul. Kurzy Targ ul. Łaciarska
Położenie na mapie Wrocławia ulica Świętej Marii Magdaleny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Świętej Marii Magdaleny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Świętej Marii Magdaleny
51°06′33,580″N 17°02′05,502″E/51,109328 17,034862

Ulica w 1867 r.

Ulica w 1950 r. (widoczna zniszczona podczas wojny wieża kościoła)

(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Centrum Biznesu Magdalena

Ulica Kurzy Targ w kierunku Rynku

Katedra i okalająca zabudowa

Ulica Łaciarska i zachowany plac przykościelny (w tle za kościołem – hotel)

Ulica Świętej Marii Magdaleny – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Łączy ulicę Szewską z ulicą Łaciarską^[1]. Ma 87 m długości^[2]. Północną pierzeję ulicy stanowi katedra kościoła polsko-katolickiego pod wezwaniem Świętej Marii Magdaleny^[a][1][3].

Historia

Ulica ta pierwotnie stanowiła plac przy kościele św. Marii Magdaleny^{[1] [3]}. Pierwsza świątynia pod tym wezwaniem powstała już w końcu XII wieku^[3][4] (być może jako kaplica^[4]), a budowę obecnej świątyni rozpoczęto ok. 1330 r. W 1945 roku, w wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia, budowla uległa znacznym zniszczeniom oraz została wypalona w pożarach. Odbudowa trwała do 1972 r., a w 1992 r. rozpoczęto renowację kościoła, w tym między innymi odtworzono mostek łączący dwie wieże świątyni^[3].

Wokół placu istniała zabudowa już od średniowiecza. Znajdował się tu także cmentarz okolony murem. Pierwsze wzmianki pojawiają się już od 1345 r., a w części północnej istniała szkoła w latach 1267–1867 (obecny adres: ulica Wita Stwosza 11). Natomiast w części południowej w miejscu gotyckich kamienic powstał barokowy budynek gimnazjum funkcjonującym w latach 1710–1945^[1].

W 1491 r. powstała przy skrzyżowaniu Łaciarskiej (współcześnie nr 64) i Marii Magdaleny kapliczka nagrobna, późnogotycka, ku czci rajcy Macieja Foyta. została ona następnie umieszczona w ścianie wybudowanego tu budynku^[5].

W XIX wieku plac został przekształcony w ulicę. Zlikwidowano w tym czasie cmentarz i okalający go mur ogrodzeniowy. Jezdnie dawnego placu zachowały się po obu stronach świątyni, jednak nazwę placu zlikwidowano, a nowa nazwa ulicy została przypisana jedynie drodze przebiegającej na południe od kościoła^[1].

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku w południowej pierzei^[b] ulicy zrealizowano, w miejscu dawnego gimnazjum, budowę obiektu hotelowego, w dwóch etapach: etap I w 1994–1997 roku oraz etap II w 1999–2000 roku. W budynku powstał Hotel Maria Magdalena, później Hotel Qubus^[1][6][7]. Zbudowano 5-piętrowy budynek o 83 pokojach hotelowych^[6]. W 2001 roku zabudowano pozostały teren na południe od ulicy przy skrzyżowaniu z ulicą Szewską budynkiem biurowo-usługowym, przebudowanym w roku 2017^[8].

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:

• Magdalenenplatz^[1][9]
• An der Magdalenen Kirche^[1][9]
• Świętej Marii Magdaleny, od 1945 r.^[1][10]

Nazwa ulicy An der Magdalenen Kirche nawiązuje do położonego przy niej kościoła. Należy wskazać, że także plac położony na północ od kościoła, obecnie bez nazwy, nosił analogicznie nazwę nawiązującą do patronki tego kościoła – Magdalenenplatz^[1][9].

Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.^[2].

Układ drogowy

Do ulicy Świętej Marii Magdaleny przypisana jest droga gminna o długości 87 m^[2]. Ustalono dla tej ulicy jako dominujący ruch pieszy^[11], z możliwością obsługi komunikacyjnej z tej ulicy dla przylegających do niej bloków urbanistycznych^[12][13][14].

Ulice powiązane z ulicą Świętej Marii Magdaleny:

• skrzyżowanie:
  • ulica Szewska^[2][15], z torowiskiem tramwajowym^[16][17],
  • ulica Kurzy Targ^[18]
• skrzyżowanie: ulica Łaciarska^[2][19].

Zabudowa i zagospodarowanie

Posesja położona na północ od ulicy zajęta jest w całości przez katedrę kościoła polsko-katolickiego pod wezwaniem Świętej Marii Magdaleny^{[a][16][20][21]}. Stanowi on dominantę wysokościową w zabytkowym zespole kompozycyjnym^[22]. Natomiast południową pierzeję^[b] zajmuje współczesna zabudowa obejmująca budynki biurowo-usługowe i hotelowa, w tym Hotel Qubus^{[c][1][16][23]} i Centrum Biznesu Magdalena^[d][8][16]. Wschodnią oś ulicy zamyka powojenny budynek mieszkalny przy ulicy Łaciarskiej oraz niewielki teren zieleni leżący przy skrzyżowaniu tej ulicy z ulicą Kaznodziejską. Natomiast po stronie zachodniej przedłużeniem ulicy, za ulicą Szewską, jest ulica Kurzy Targ biegnąca do Rynku^[16]. Przy niej po południowej stronie znajduje się budynek Domu Handlowego Feniks^[e], jego tylna fasada, a po stronie północnej kamienica mieszkalno-usługowa – "Dom Pod Złotą Marią"^[f][16][20].

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym położona jest ulica Świętej Marii Magdaleny, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967^[24][25]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii^[26][27][28]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta^[29]. Ochronę narzuca także miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Sytuowanie nowej zabudowy może być dokonywane wyłącznie po sporządzania planów szczegółowej rewaloryzacji w nawiązaniu do istniejącej, historycznej zabudowy, z wymogami odpowiedniego jej kształtowania^[30].

W otoczeniu ulicy znajdują się następujące zabytki:

obiekt	powstanie, nr rej.	foto
Strona północna
Kościół rzymskokat., ob. katedra polsko-katolicka pw. św. Marii Magdaleny	lata 1342-1362, 1481 r. (wieże), lata 70. i 80. XVI w., 1945 r. (wypalony i zniszczony), lata 1960-1970 (rekonstrukcja); (1342-60, po 1945[24]), rejestr zabytków: nr 24 z 28.11.1947[24], oraz nr 431/84 z dn. 06.02.1962[a][20][31][24][32]
Zachodnie zamknięcie osi widokowej
Dom handlowy Braci Barasch, ob. Dom handlowy "Feniks"[e] strona południowa	lata 1904-1905 (proj. Georg Schneider), lata 1929-1930 (przebudowa spółka arch. Simon&Halfpaap), po 1945 r.[20][33] (początek XX wieku[34]), rejestr zabytków: nr A/2789/201 z 30.12.1970[20][33][34]	© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Kamienica "Dom Pod Złotą Marią"[f], ob. budynek biurowo-usługowy strona północna	XIV w., ok. 1870 r., 1916 r. (przebudowa), ok. 2000 r. (remont), (XIX/XX wiek[35]), rejestr zabytków: nr A/2276/473/Wm z dn. 31.03.1992[20][36][35]

Iluminacja

Przy ulicy najbardziej eksponowanym obiektem jest kościół św. Marii Magdaleny, który zaliczany jest do najwartościowszych obiektów, a także stanowi dominantę wysokościową i kompozycyjną, dla których to obiektów przewidziano wykonanie iluminacji eksponującej obiekt w porach wieczornych i nocnych^[37][38][39].

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Centrum Biznesu Magdalena, urbanity.pl, 27 grudnia 2017 [dostęp 2018-09-14]  (pol.).
• Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 1 sierpnia 2018 [dostęp 2018-09-11]  (pol.).
• Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-09-11]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• Hotel Maria Magdalena Qubus**** (1994, 1999), akme, 2018 [dostęp 2018-09-14]  (pol.).
• Hotel Qubus Wrocław, Hotel Qubus, 2018 [dostęp 2018-09-14]  (pol.).
• Iluminacja obiektów zabytkowych, „ZDiUM/Infrastruktura/Oświetlenie i iluminacja”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 29 marca 2016 [dostęp 2019-05-29]  (pol.).
• Mapa podstawowa - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-09-11]  (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2018-05-04]  (pol.).
• M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-04-18]  (pol.).
• Uchwała X/202/03 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centralnej części obszaru Starego Miasta rejonu RYNKU i PLACU SOLNEGO - część "A", „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 14 sierpnia 2003 r. Nr 126, poz.2251; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 czerwca 2003 r. Nr 6, poz.167, Wrocław, 12 czerwca 2003 [dostęp 2019-05-29]  (pol.).
• Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2017 [dostęp 2018-05-04]  (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 28 maja 2018 [dostęp 2018-07-31]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Marii Magdaleny, św., [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2018-09-14]  (pol.).
• ul. Marii Magdaleny, św., [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-09-14]  (pol.).
• ul. św. Marii Magdaleny, wikimapia.org [dostęp 2018-09-14]  (pol.).