Ulica Adama Mickiewicza w Tarnowskich Górach

ulica Adama Mickiewicza

Śródmieście-Centrum
ul. Adama Mickiewicza, widok w kierunku południowym. Widoczne zabudowania dawnych koszar
Państwo	Polska
Miejscowość	Tarnowskie Góry
Długość	755 m[1]
Poprzednie nazwy	Bismarckstraße (do 1925 i 1939–1945)
Przebieg
0 m ul. Powstańców Śląskich 65 m ul. Generała Józefa Bema 290 m ul. Tadeusza Kościuszki 450 m ul. Wojska Polskiego 755 m ul. Bohaterów Monte Cassino
Położenie na mapie Tarnowskich Gór ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego ulica Adama Mickiewicza
50°27′02,8″N 18°51′26,5″E/50,450778 18,857361

Ulica Adama Mickiewicza w Tarnowskich Górach – jedna z głównych ulic miasta Tarnowskie Góry. Przebiega przez dzielnicę Śródmieście-Centrum i stanowi drogę powiatową klasy L nr 3298 S powiatu tarnogórskiego^[1].

Ulica w swoim obecnym kształcie została wytyczona w latach 1913–1914 i nosiła wówczas nazwę Bismarckstraße. Powstała jako droga prowadząca do wybudowanych w tym okresie koszar; trzy, zachowane do dziś budynki powojskowe z lat 1914–1917 położone przy ulicy Mickiewicza 23, 25 i 27 ujęte są w gminnej ewidencji zabytków. W połowie lat 50. XX wieku w okolicy oddano do użytku Osiedle Mickiewicza. Ulicą kursują autobusy na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Przebieg

Początkowy, jednokierunkowy odcinek ul. Mickiewicza

Odcinek ul. Mickiewicza wykonany z kostki brukowej

Ulica Mickiewicza na wysokości stadionu TS Gwarek Tarnowskie Góry w zimowej odsłonie

Ulica rozpoczyna swój przebieg od skrzyżowania z ulicą Powstańców Śląskich, która jest częścią drogi powiatowej nr 3299 S, a następnie biegnie w kierunku północnym. Krzyżuje się z ulicą Generała Józefa Bema (drogą gminną nr 270 010 S^[2]), ulicą Tadeusza Kościuszki (droga powiatową nr 3292 S^[1]) oraz ulicą Wojska Polskiego (drogą gminną nr 270 334 S^[2]), mija stadion klubu TS Gwarek Tarnowskie Góry, po czym kończy swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Bohaterów Monte Cassino, która jest fragmentem drogi powiatowej nr 3291 S^[1][3]. Na odcinku od skrzyżowania z ul. Gen. Bema do skrzyżowania z ul. Kościuszki ulica Mickiewicza jest drogą jednokierunkową, zaś od skrzyżowania z ul. Kościuszki aż do wysokości posesji nr 41 droga wykonana jest z kostki brukowej^[3].

Nazwa

Od swojego powstania aż do 1925 roku oraz w latach 1939–1945 ulica nosiła nazwę Bismarckstraße upamiętniającą pruskiego i niemieckiego polityka, kanclerza Rzeszy Ottona von Bismarcka^[4]. Po przyłączeniu miasta do II Rzeczypospolitej w 1922 roku, dopiero 25 maja 1925 urzędowo zmieniono niemieckie nazwy ulic i placów na polskie i ulicę nazwano imieniem Adama Mickiewicza^[5]. Nazwa ta obowiązywała do wybuchu II wojny światowej w 1939, kiedy to przywrócono nazwę niemieckojęzyczną^[6]. Ponownie imię Adama Mickiewicza ulica nosi od 1945 aż po dziś dzień^[7].

Historia

Fragment planu miasta Tarnowskie Góry (Tarnowitz) z 1942 roku z widoczną m.in. ul. Mickiewicza (Bismarck-Str.), ul. Powstańców Śląskich (Strasse der S.A.) czy ul. Kościuszki (Moltke-Str.)

Jedną z pierwszych map, na których pojawia się bezimienna ścieżka łącząca Tarnowskie Góry (niem. Tarnowitz) z wsią Sowice (Sowitz), biegnąca śladem współczesnej ul. Mickiewicza, jest mapa topograficzna Specialkarte der Oberschlesischen Bergreviere unter Angabe der Lage der verliehenen Bergwerke w skali 1:10 000 wydana w Berlinie w 1883 roku^[8].

Ulica we współczesnym kształcie została wytyczona w latach 1913–1914 jako droga prowadząca do wybudowanych w tym samym okresie na ówczesnych obrzeżach miasta koszar przeznaczonych dla przenoszonego z Brzegu III Batalionu 156 Pułku Piechoty (3. Schlesisches Infanterie-Regiment Nr. 156)^[9][10]. Koszary te tworzyły zwarty obszar ograniczony obecnymi ulicami: Mickiewicza od zachodu, Kościuszki od południa i Bohaterów Monte Cassino od północy, zaś od wschodu otaczały je budynki urzędnicze przy ulicy Sienkiewicza^[11].

W latach 1945–1989 w budynku dawnego kasyna oficerskiego na roku ul. Kościuszki i Mickiewicza (administracyjnie ul. Kościuszki 9), a następnie w latach 1989–2010 w dawnym budynku sztabu 12 Pułku Kolejowego przy ul. Mickiewicza 27^[12], mieściła się siedziba Wojskowej Komendy Uzupełnień^[13].

W 1954 roku w kwartale ulic Kościuszki, Mickiewicza, Wojska Polskiego i Okrzei rozpoczęto budowę Osiedla Mickiewicza^[7]. Jest to typowe dla tego okresu zakładowe osiedle robotnicze (tzw. ZOR) o zubożonej architekturze socrealistycznej^[14]. Renowacja części tych budynków (obejmująca m.in. ich termomodernizację, jednak bez odtworzenia ozdobnych gzymsów i opasek otworów okiennych) została przeprowadzona w latach 2014–2015^[15].

W 2004 część dawnych budynków wojskowych (w tym m.in. brama wjazdowa na teren koszar od strony ul. Kościuszki wraz ze schronem obserwacyjnym z lat 20. XX wieku^[16]) zostało wyburzonych pod budowę hipermarketu sieci Carrefour. Inwestycja została zakończona w 2006 roku^[17]. Do czasów współczesnych zachowały się budynki przy ul. Mickiewicza 23, 25 i 27 oraz budynek dawnego kasyna przy skrzyżowaniu ul. Mickiewicza z ul. Kościuszki^[18].

Budynki

Wyremontowany w 2014 budynek powojskowy przy ul. Mickiewicza 27

Według stanu na koniec 2021 roku przy ul. Mickiewicza nie znajduje się żaden obiekt wpisany do rejestru zabytków^[19]. W latach 2010–2011 w rejestrze figurował budynek dawnego kasyna wojskowego z lat 1914–1917 znajdujący się przy skrzyżowaniu z ul. Kościuszki (oficjalny adres to ul. Kościuszki 9), będący przez pewien czas siedzibą WKU. Do rejestru wpisany został 22 czerwca 2010 (nr rej. A/230/10). Decyzja o wpisie została uchylona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 26 maja 2011^[20]. Budynek ma trójkątne szczyty nadokienne, na osi środkowej występujące z łamanym dachem i kolumnowym portalem zwieńczonym półkolistym, łamanym szczytem^[21].

Natomiast w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Tarnowskie Góry wpisane są trzy budynki dawnego kompleksu koszar, pochodzące – podobnie jak budynek kasyna – z lat 1914–1917^[18]:

• budynek przy ul. Mickiewicza 23 – mieszczący współcześnie przychodnię LUXarMED^[22],
• budynek przy ul. Mickiewicza 25,
• budynek przy ul. Mickiewicza 27 – modernistyczny z elementami klasycyzującymi, kilkukrotnie przebudowywany; w 2010 przejęty przez Wojskową Agencję Mieszkaniową. W 2014 miał miejsce gruntowny remont budynku, podczas którego przywrócono historyczne podziały okien i drzwi wejściowych, odtworzono kamienno-ceglany cokół oraz lizeny na elewacjach, część otworów okiennych powiększono, aby zapewnić prawidłowe doświetlenie pomieszczeń. Zachowano kształt dachu z charakterystycznymi nadświetlami w kształcie półokrągłych lukarn. Wewnątrz utworzono 12 mieszkań, w tym 9 mieszkań dwupokojowych oraz 3 mieszkania trzypokojowe. W piwnicach urządzono komórki lokatorskie i pomieszczenia gospodarcze dla administratora obiektu, zaś przy budynku wygospodarowano 5 miejsc parkingowych, wybudowano altanę śmietnikową oraz uporządkowano i zazieleniono teren wokół niego^[12].

Zabytkami nie są natomiast inne budynki znajdujące się przy ul. Adama Mickiewicza, m.in.:

• przychodnia lekarska Bi-Med – ul. Mickiewicza 8^[23],
• Przedszkole nr 11 – ul. Adama Mickiewicza 18 (róg Kościuszki)^[24],
• opuszczony budynek tzw. „koszarowca” – ul. Mickiewicza 29^[25][26],
• Wydział Geodezji Starostwa Powiatowego w Tarnowskich Górach – ul. Mickiewicza 41^[27],
• salon mebli Bodzio – ul. Mickiewicza 43^[28],
• część zabudowań kompleksu sportowego klubu TS Gwarek Tarnowskie Góry (w tym stadion) – ul. Wojska Polskiego 2^[29].

Komunikacja

Ulicą Mickiewicza organizowane są przez Zarząd Transportu Metropolitalnego połączenia autobusowe na liniach^[30]:

• 174 (Sowice Czarna Huta – Tarnowskie Góry Dworzec – Bobrowniki Śląskie),
• 189 (Strzybnica Kościelna – Sowice Czarna Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
• 671 (Pniowiec Pętla – Strzybnica Kościelna – Sowice Czarna Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
• 736 (dwa kursy w dni robocze szkolne; Strzybnica Szkoła – Sowice Czarna Huta – Tarnowskie Góry Dworzec).

Przy ulicy znajduje się przystanek Tarnowskie Góry Mickiewicza^[30].

Mieszkalnictwo

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego w 2019 roku w budynkach znajdujących się przy ulicy Mickiewicza zameldowane były 493 osoby^[31].

Przypisy