Ulica Aleksandra Fredry w Warszawie

Ulica Aleksandra Fredry w Warszawie

Śródmieście Północne
Ulica Fredry, widok w kierunku ulicy Wierzbowej
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
ul. Wierzbowa
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Aleksandra Fredry w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Aleksandra Fredry w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Aleksandra Fredry w Warszawie
52°14′32,0″N 21°00′36,0″E/52,242222 21,010000

Budynek Banku Dyskontowego, obecnie siedziba Biblioteki Materiałów Orkiestrowych (nr 8)

Ulica Aleksandra Fredry – ulica w śródmieściu Warszawy.

Historia

Ulica Fredry to krótka ulica, biegnąca od ul. Wierzbowej i kończąca się ślepo w Ogrodzie Saskim^[1].

Została wytyczona w 1876 na terenach dawnej posesji pałacu Brühla. Zwana początkowo Brylowską, od 1879 nosiła imię hr. Pawła Kotzebue, namiestnika Królestwa Polskiego i de facto pierwszego generał-gubernatora warszawskiego. Obecna nazwa ulicy została nadana w październiku 1916^[2].

Pierwszą zabudowę przypisaną numeracji ul. Fredry stanowiła kamienica Bachrachów, wzniesiona pod nr. 10 krótko po powstaniu ulicy; autorem jej projektu był Jan Kacper Heurich. Równocześnie pod nr. 12 powstał gmach Hotelu Brühlowskiego, należącego do Isera Cohena; projekt monumentalnego gmachu wykonał Witold Lanci. Elewacja frontowa hotelu wychodziła na Ogród Saski; krótsza boczna – na ul. Niecałą.

Nieparzystą stronę ulicy wypełniała elewacja ogrodowa pałacu Brühla, wzniesionego w latach 1639–1642 dla Jerzego Ossolińskiego. W latach 1885–1886 od strony ulicy Fredry pałac otrzymał nowe wejście, wiodące do biur urzędu telegraficznego. W latach 1896-1897 pod nr 6 powstał zachowany do dziś budynek Banku Zachodniego; mimo pewnych nieścisłości w odtworzeniu jego fasad, podczas remontu w 1995 przywrócono reprezentacyjny, neostylowy wystrój wnętrz.

Dokładnie w tym samym czasie, przed 1897 pod nr 8 według projektu Kazimierza Löewego powstał gmach Banku Dyskontowego; prace budowlane przy jego wzniesieniu prowadziło Warszawskie Biuro Architektoniczno Budowlane Karol Kozłowski i S-ka.

Obecność banków, telegrafu, hotelu i Ogrodu Saskiego nadały ulicy Fredry ekskluzywny, wielkomiejski charakter: we wznoszonych tu kamienicach mieszkania miały najwyższy standard. Poważną zmianę w otoczeniu ul. Fredry przyniosła dopiero adaptacja pałacu Brühla na siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych w latach 1932–1936. Do odrestaurowanego pałacu pod kierunkiem Bohdana Pniewskiego dobudowano willę, w której rezydował minister Józef Beck. Willa otrzymała też ogród, urządzony kosztem fragmentu Ogrodu Saskiego.

Krótko przed 1939 zdołano jeszcze gruntownie wyremontować Hotel Brühlowski, nadając jego wnętrzom wysoki standard, czyniąc go jednym z najbardziej ekskluzywnych hoteli w mieście.

W maju 1940 nazwa ulicy została zmieniona przez okupacyjne władze niemieckie na Parkstrasse^[3]. W 1944 przy ul. Fredry Niemcy spalili cztery kamienice; wysadzili w powietrze pałac Brühla oraz willę ministra Becka. W latach 1945–1946 rozebrano mury hotelu Brühlowskiego oraz kamienicy Bachrachów; ocalałe kamienice nr. 2 i 4 wyburzono mimo niezłego stanu zachowania pod koniec lat czterdziestych.

Obecnie w sferze planów pozostaje odbudowa pałacu Brühla w ramach rekonstrukcji zachodniej pierzei placu marsz. J. Piłsudskiego, co zmieni także kształt ulicy Fredry.

Ważniejsze obiekty

• Gmach Banku Zachodniego (nr 6)
• Bank Dyskontowy (arch. Kazimierz Loewe) z końca XIX w., obecnie siedziba Biblioteki Materiałów Orkiestrowych Polskiego Wydawnictwa Muzycznego (nr 8)
• Scena przy Wierzbowej Teatru Narodowego (ul. Wierzbowa 3)

Przypisy

Bibliografia

• Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 3. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 163. ISBN 83-906629-2-2.