Ulica Alfreda Nobla w Warszawie

Ulica Alfreda Nobla w Warszawie

Saska Kępa
Ul. Alfreda Nobla, po prawej kościół św. Andrzeja Boboli
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
ul. Zwycięzców ul. Obrońców ul. Obrońców ul. Walecznych
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Alfreda Nobla w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Alfreda Nobla w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Alfreda Nobla w Warszawie
52°14′01,5″N 21°03′31,4″E/52,233740 21,058725

Ulica Alfreda Nobla – ulica na Saskiej Kępie, w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie.

Ulica biegnie od skrzyżowania z ul. Zwycięzców i kończy swój bieg ślepo za skrzyżowaniem z ul. Walecznych. Jej zabudowę stanowią głównie domy mieszkalne oraz kilka obiektów użyteczności publicznej, a także zabytkowy kościół. Nazwa ulicy upamiętnia szwedzkiego wynalazcę Alfreda Nobla – wyróżnia ją to na tle nazewnictwa pobliskich ulic, które odnosi się głównie do układu geopolitycznego powstałego po I wojnie światowej^[1].

Przebieg i ruch uliczny

Ulica Alfreda Nobla stanowi łącznik między ul. Zwycięzców a ul. Walecznych. Znajduje się w centralnej części Saskiej Kępy, pomiędzy równoległymi do siebie ul. Jana Styki i ul. Saską. Rozpoczyna się skrzyżowaniem z ul. Zwycięzców, następnie krzyżuje się z ul. Obrońców, a swój bieg kończy ślepo za ul. Walecznych. Pomiędzy ulicami Zwycięzców a Walecznych jest jednokierunkowa – przejazd możliwy tylko w kierunku północnym. Nie przebiegają przez nią trasy komunikacji miejskiej, ani drogi dla rowerów.

Historia

Obiekty przy ul. Nobla

Ul. Alfreda Nobla 23/25

Ognisko Pracy Pozaszkolnej nr 2

Ognisko Pracy Pozaszkolnej nr 2

Kościół św. Andrzeja Boboli

Przykościelna dzwonnica

Najstarsze zachowane domy przy ul. Nobla pochodzą z lat 30. XX wieku. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej rozpoczęła się budowa murowanego kościoła w pobliżu przeniesionego z Żoliborza drewnianego kościółka pw. Andrzeja Boboli, który spłonął we wrześniu 1939. W 1938 erygowano samodzielną parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, jednak sama świątynia zachowała pierwotne wezwanie^[2]. W czasie obrony Warszawy ulica była jednym z miejsc, w których toczyły się walki. Świadectwem z tego okresu jest m.in. przekazany do Muzeum Wojska Polskiego egzemplarz ciężkiego karabinu maszynowego ukryty wraz z dwoma hełmami piechoty przez żołnierzy (przedmioty odnaleziono w 1987)^[3].

Z czasem ulica Nobla stała się jednym z głównych skupisk zamieszkujących Saską Kępę artystów. Po II wojnie światowej swoje domy mieli tu m.in. ceramicy (np. Zofia Palowa, Wanda Gosławska), architekt wnętrz Kazimierz Kamler, czy też zajmujący się tworzeniem w szkle Władysław Zych. Największą grupę stanowili rzeźbiarze zamieszkujący w domach Spółdzielni "Kolektyw"^[4]. Mieszkania i pracownie części z nich posłużyły też jako plany filmowe – w domu Józefa Trenarowskiego kręcono sceny Jeziora osobliwości Jana Batorego^[5], a w pracowni Adama Romana – ujęcia do Człowieka z marmuru Andrzeja Wajdy^[6].

Walory architektoniczne i historyczne ulicy wykorzystywane i eksponowane są m.in. przez firmy prywatne i organizacje pozarządowe, np. podczas organizacji spacerów z przewodnikiem^[7], czy też akcji zwiedzania mieszkań^[8].

Obiekty

• Budynek przy ul. Nobla 2, zaprojektowany przez Andrzeja Gałkowskiego^[9], od 1964^[a] jest siedzibą Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa^[10].
• Dom przy ul. Nobla 7, w którym mieszkał Wacław Graba-Łęcki^[11].
• Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Warszawie (parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy) przy ul. Nobla 16, którego w latach 1938–1939 zaczęto wznosić według projektu Piotra Marii Lubińskiego i Henryka Wąsowicza, ostatecznie świątynię zbudowano według projektu Józefa Łowińskiego i Jana Bogusławskiego z lat 1948–1949. Zarówno fasada, jak i wnętrze kościoła wykazują nawiązania do architektury gotyckiej. Wnętrze kościoła zdobią m.in. malowidła ścienne autorstwa Marii i Jerzego Ostrowskich oraz rzeźby wykonane przez Tadeusza Świerczka^[12]. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków^[13]. Pod tym samym adresem działa także przedszkole Ecole Française privée Antoine de Saint-Exupéry^[14].
• Dom przy ul. Nobla 17 w 1937 był willą H. Kleina, zaprojektowaną przez Maksymiliana Goldberga^[11].
• Dąb przy ul. Obrońców 36/38 - dąb szypułkowy ustanowiony w 2019 roku pomnikiem przyrody^[15].
• Ognisko Pracy Pozaszkolnej nr 2 przy ul. Nobla 18/26^[16], dawniej – XIV Ogród Jordanowski), od 2010 posiada na terenie ogrodu nowy budynek^[17], m.in. z salą informatyczną i siłownią. Konstrukcja budynku zapewnia też możliwość użytkowania jego dachu dla dzieci zjeżdżających zimą na sankach^[18]. Od 2012 na terenie ogrodu rośnie następca Królewskiego Dębu (Dębu Saskiego), przed wojną znajdującego się na obszarze posesji przy ul. Francuskiej 4^[19].
• Domy przy ul. Nobla 23-25 zostały zbudowane dzięki Spółdzielni "Kolektyw" zaprojektowane przez Stefana Kozińskiego^[20]. Znajdowały się w nich pracownie rzeźbiarskie i mieszkania dla twórców i ich rodzin – Józefa Trenarowskiego, Adama Romana, Józefa Gosławskiego, Kazimierza Bieńkowskiego, Eugeniusza Żarkowskiego, Tadeusza Świerczka i Adama Prockiego^[4].
• Domy przy ul. Nobla 27-29 – dwa szeregowe domy czterorodzinne powstałe po 1937, zaprojektowane przez Maksymiliana Goldberga^[11].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001. ISBN 83-915407-0-7.
• Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012. ISBN 978-83-934574-0-3.
• To ja – Dąb. Warszawa: Fundacja KOS. Korpus Ochotników Specjalistów, 2012. ISBN 978-83-934028-1-6.

Linki zewnętrzne

• Tomasz Urzykowski: Na wschód od Francuskiej. gazeta.pl, 2008-04-07. [dostęp 2012-11-10].
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 10 listopada].zły zapis daty dostępu