Ulica Armii Krajowej w Katowicach

ulica Armii Krajowej
	Kostuchna, Ligota-Panewniki, Piotrowice-Ochojec, Podlesie
	; ul. Armii Krajowej (wiadukt kolejowy)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Długość	5310 m
Przebieg
	Położenie na mapie Katowic ulica Armii Krajowej
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Armii Krajowej
	Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Armii Krajowej
	50°11′53,7″N 18°58′39,1″E/50,198260 18,977525

Ulica Armii Krajowej w Katowicach − jedna z ważniejszych arterii komunikacyjnych w katowickich jednostkach pomocniczych: Ligota-Panewniki, Piotrowice-Ochojec, Kostuchna i Podlesie. Ulica posiada przebieg o kierunku zbliżonym do południkowego. Znajdują się przy niej historyczne obiekty, świadczące o ważnej funkcji, jaką było połączenie drogowe dawnych wsi − dzisiejszych dzielnic miasta.

Przebieg

Ulica Armii Krajowej rozpoczyna swój bieg w Ligocie na moście nad rzeką Ślepiotką, będąc przedłużeniem ulicy Piotrowickiej. Krzyżuje się między innymi z ul. Tadeusza Kościuszki (DK 81), ul. Aleksandra Fredry, ul. Zygmunta Waltera Jankego, ul. Bażantów (rondo gen. St. Rostworowskiego), ul. Szarych Szeregów. Kończy swój bieg w Podlesiu przy skrzyżowaniu z ul. Saską, ul. Uniczowską i ul. Zaopusta.

Historia

Mapa z 1827 − widoczna droga z Kostuchny do Podlesia − dzisiejsza ul. Armii Krajowej

Tablica na budynku dawnej szkoły powszechnej przy ul. Armii Krajowej 104

Tablica pamiątkowa na budynku Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych przy ul. Armii Krajowej^[3]

Droga z Kostuchny do Podlesia istniała już w XVIII wieku jako główny szlak komunikacyjny między tymi osadami. W dalszym biegu prowadziła do Zarzecza (dzisiejsza ulica Uniczowska). Szlak ten uwzględnił Christian Friedrich von Wrede na swojej mapie z 1749^[4].

W latach 1918−1939 w budynku na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Kasztanowej swoją siedzibę miał areszt (przy remizie strażackiej). Remiza strażacka istniała w tym miejscu od XIX wieku, znajdowały się w niej konny wóz i strażacki sprzęt gaśniczy. W 1928 na rogu ul. Z. W. Jankego i ul. Armii Krajowej rozpoczęła funkcjonowanie pierwsza w Piotrowicach stacja benzynowa. W 1932 na rogu ul. A. Fredry i ul. Armii Krajowej Teodor Tomecki wzniósł budynek, którego parter przeznaczył na siedzibę Urzędu Pocztowego. Działa on w tym miejscu do dziś^[5]. W 1938 przy ulicy założono cmentarz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko^[6]. Podczas II wojny światowej pod numerem 45 swoją siedzibę miała NSDAP^[7]. Do 1949 przy ul. Armii Krajowej za cmentarzem w stronę Kostuchny wzniesiono czterdzieści dziewięć domków jednorodzinnych (tzw. "domki fińskie", od 1952 nazywano je Osiedlem Kostuchna). W 1954 doprowadzono do nich linię wodociągową. W latach siedemdziesiątych XX wieku przy ul. Armii Krajowej 61 zlokalizowano stację nadawczą, tzw. "radiowęzeł". W 1967 na skrzyżowaniu ul. Armii Krajowej i ul. Tadeusza Kościuszki uruchomiono sygnalizację świetlną^[5]. W latach sześćdziesiątych XX wieku pomiędzy ul. Armii Krajowej i ul. Wczasową wzniesiono osiedle mieszkaniowe o nazwie Osiedle Młodych^[8].

Przed II wojną światową ulica nosiła nazwę Dworcowa, w latach 1939-1945 − Herman Göring Strasse, do 1990 ul. Dąbrowszczaków^[9]. Od 1999 do 2001 trwała budowa bezkolizyjnego wiaduktu pod torami kolejowymi. Do użytku oddano go 21 listopada 2001^[5]. W 2009 na fasadzie budynku dawnej szkoły powszechnej przy ul. Armii Krajowej 104 umieszczono pamiątkową tablicę. Szkoła istniała w tym budynku w latach 1829−1901; nauczał w niej Karol Miarka.

W trzecim kwartale 2010 rozpoczęła się budowa kompleksu mieszkalno-usługowego "Mała Skandynawia". Planowane jest wzniesienie wielorodzinnych domów szeregowych i bliźniaczych^[10].

Infrastruktura

Ulica Armii Krajowej jest drogą publiczną klasy ulicy zbiorczej. Pod ulicą zlokalizowany jest wodociąg ∅ 125 mm oraz gazociąg niskiego ciśnienia ∅ 200 mm^[11]. Wśród form zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Piotrowice można wyszczególnić m.in. zabudowę wielorodzinną, głównie z lat międzywojennych, o wysokości do 3−4 kondygnacji wzdłuż głównych, starych ciągów komunikacyjnych ul. gen. Z. W. Jankego i Armii Krajowej^[12]. W 2007 przebudowano skrzyżowanie ulic Armii Krajowej, Bażantów i Z. Hierowskiego. Wykonano rondo (rondo gen. S. Rostworowskiego) i wjazdy na Osiedle Bażantowo^[13].

Obiekty zabytkowe

Przy ulicy Armii Krajowej znajdują się następujące obiekty, objęte ochroną konserwatorską^[14]:

wolnostojące kamienice mieszkalne (ul. Armii Krajowej 39, 42), wzniesione w latach trzydziestych XX wieku^[15];
dworzec kolejowy stacji Katowice Piotrowice (ul. Armii Krajowej 40a)^[16];
zespół fabryki maszyn Famur z funkcjonalistycznym budynkiem biurowym (ul. Armii Krajowej 41−51)^[16];
dwie kamienice mieszkalne (ul. Armii Krajowej 46, 48)^[15];
obiekt dawnej szkoły katolickiej z początku XX wieku (ul. Armii Krajowej 84)^[15];
dom mieszkalny i salon meblowy (ul. Armii Krajowej 89, na rogu z ul. Świerkową); wzniesione w pierwszej ćwierci XX wieku jako gospoda i sala taneczna^[15];
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 93); wybudowany na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku^[15];
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 94); wybudowany w latach dwudziestych XX wieku^[15];
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 95, na rogu z ul. Wojska Polskiego); wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku^[15];
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 181, na rogu z ul. Armii Krajowej); wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku na działce narożnej; na parterze istnieją sklepy;
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym (ul. Wojska Polskiego 21, na rogu z ul. Armii Krajowej); wzniesiony na początku XX wieku na działce narożnej z parterową przybudówką od strony ul. Armii Krajowej;
dom − szyb wentylacyjny (ul. Armii Krajowej 309); wzniesiony przed 1939^[15];
dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym (ul. Armii Krajowej 356); wzniesiony po 1901^[15];
domy mieszkalne (ul. Armii Krajowej 390, 392, 394); wzniesione przed 1939;
hala fabryczna (ul. Armii Krajowej 496)^[16]; wzniesiona na początku XX wieku.

Krzyże przydrożne

Przy ulicy Armii Krajowej znajdują się zabytkowe przydrożne krzyże:

krzyż na placu przy ul. Armii Krajowej 79; wykonany w 1909, znajduje się naprzeciw budynku szkoły poligraficznej; upamiętnia on parobka, który utopił się w studni, znajdującej się w miejscu obecnego krzyża; napis na krzyżu: "Gelobt sei Jesus Christus!" (Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus); fundatorami byli Franciszek i Agata Gwóźdź. Na cokole umieszczono figurę Matki Boskiej; w 2001 przeprowadzono prace konserwatorskie^[17];
krzyż przy ul. Armii Krajowej 95^[15] (skrzyżowanie z ul. Wojska Polskiego); wzniesiony w XIX wieku, przeniesiony w późniejszym okresie z miejsca obok szkoły podczas budowy drogi do Kostuchny; pod krzyżem odprawiano msze święte, gdy kościół parafialny nie był jeszcze wybudowany; w latach osiemdziesiątych XX wieku konstrukcję drewnianą zastąpiono metalową^[17]; krzyż został objęty ochroną konserwatorską^[14];
krzyż na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Szarych Szeregów; wybudowany w XIX wieku; w czasie II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli znajdujący się obok krzyża postument po byłym pomniku powstańców śląskich; w 1946 krzyż odnowiono, a w 1999 zastąpiono go nowym (po drugiej stronie ul. Szarych Szeregów)^[17];
krzyż na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Migdałowców; wzniesiony w 1919 z fundacji Jana i Julii Skrzydłów^[18].

Instytucje

Przy ul. Armii Krajowej swoją siedzibę mają^[19]: firmy i przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, restauracje, agencje reklamowe, wspólnoty mieszkaniowe, zakłady opieki zdrowotnej, biura podróży, Zespół Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach-Piotrowicach (Szkoła Policealna nr 2, Technikum nr 18, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 15), kancelarie radców prawnych.

Komunikacja

Ulicą kursują linie autobusowe ZTM w kierunkach miast Mikołów (numery: 37, 653, 905N) i Tychy (nr 36 i 688) oraz dzielnic Katowic − numery: 9, 10, 138, 238, 292, 689, 695, 937.

Zobacz też

Przypisy

↑ Urząd Miasta Katowice: skwer Michała Banasika (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]
↑ Urząd Miasta Katowice: ul. Chryzantem (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]
↑ Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice (pol.). www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)].
↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 57, 58. ISBN 978-83-7593-014-6.
↑ ^a ^b ^c Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 91−109. ISBN 83-7164-364-0.
↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 185. ISBN 83-913341-0-4.
↑ Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 154. ISBN 83-7164-364-0.
↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 253. ISBN 83-905115-0-9.
↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 41. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.)
↑ Kompleks mieszkalno-usługowy "Mała Skandynawia" (pol.). www.murapol.pl. [dostęp 2011-07-08].
↑ Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic Armii Krajowej i potoku Ślepiotka w Katowicach (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].
↑ Raport o stanie miasta Katowice 2005. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2011-07-08].
↑ Urząd Miasta Katowice: Przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla os. Bażantów II etap w Katowicach − przebudowa istniejącego skrzyżowania ulic Armii Krajowej, Bażantow i Hierowskiego (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].
↑ ^a ^b Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].
↑ ^a ^b ^c Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-08]
↑ ^a ^b ^c Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 64−66. ISBN 83-7164-364-0.
↑ Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 77. ISBN 83-7164-364-0.
↑ Spis firm na ulicy Armii Krajowej w mieście Katowice (pol.). www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-03)].

Bibliografia

Katowice – Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002. ISBN 83-7164-364-0.

[1] Urząd Miasta Katowice: skwer Michała Banasika (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]

[2] Urząd Miasta Katowice: ul. Chryzantem (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]

[3] Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice (pol.). www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)].

[4] Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 57, 58. ISBN 978-83-7593-014-6.

[strony99-109-5] Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 91−109. ISBN 83-7164-364-0.

[oł-6] Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 185. ISBN 83-913341-0-4.

[7] Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 154. ISBN 83-7164-364-0.

[8] Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 253. ISBN 83-905115-0-9.

[uliceiplace-9] Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 41. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.)

[10] Kompleks mieszkalno-usługowy "Mała Skandynawia" (pol.). www.murapol.pl. [dostęp 2011-07-08].

[iso62-11] Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic Armii Krajowej i potoku Ślepiotka w Katowicach (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].

[12] Raport o stanie miasta Katowice 2005. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2011-07-08].

[13] Urząd Miasta Katowice: Przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla os. Bażantów II etap w Katowicach − przebudowa istniejącego skrzyżowania ulic Armii Krajowej, Bażantow i Hierowskiego (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].

[iso56-14] Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].

[mega-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08].

[issini-16] Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-08]

[strony_64-66-17] Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 64−66. ISBN 83-7164-364-0.

[18] Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 77. ISBN 83-7164-364-0.

[19] Spis firm na ulicy Armii Krajowej w mieście Katowice (pol.). www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-03)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Ulice	ul. Armii Krajowej ul. Franciszkańska ul. Kijowska ul. Ligocka ul. Panewnicka ul. Piotrowicka
Place i skwery	pl. Klasztorny pl. Miast Partnerskich

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne