Ulica Brzezińska w Łodzi

ulica Brzezińska
	Stare Moskule, Sikawa, Nowosolna
	; Początkowy odcinek ul. Brzezińskiej – widok w kierunku północno-wschodnim (listopad 2020)
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Długość	~8,4 km
Przebieg
	Położenie na mapie Łodzi ulica Brzezińska
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Brzezińska
	Położenie na mapie województwa łódzkiego ulica Brzezińska
	51°47′40,7″N 19°29′52,4″E/51,794642 19,497902

Ulica Brzezińska – ulica w północno-wschodniej części Łodzi, w północnej części dawnej dzielnicy Widzew, jedna z najdłuższych łódzkich ulic, licząca około 8,4 km, mająca w swym przebiegu 25 skrzyżowań z 33 ulicami, jedno rondo oraz jedno skrzyżowanie bezkolizyjne z autostradą A1 (Autostradą Bursztynową), będąca w całości fragmentem drogi krajowej nr 72. Jest trasą wylotową z Łodzi w kierunku wschodnim (na Brzeziny, Jeżów, Głuchów i Rawę Mazowiecką)^[8].

Ulica ma przebieg równoleżnikowy i jest przedłużeniem w kierunku wschodnim ulicy Wojska Polskiego, nazwanej w 1945 roku w miejsce przedwojennej ulicy Brzezińskiej. Biorąc początek na wiadukcie nad jednotorową linią kolejową nr 16 Łódź Widzew – Kutno, stanowi granicę między dwoma obszarami SIM: Starych Moskuli (na północy) a Sikawą (na południu). Posesje po północnej, parzystej stronie ulicy należą do Starych Moskuli, zaś posesje po stronie południowej, nieparzystej są położone na Sikawie. Od połowy swej długości ulica Brzezińska wkracza w obszar Nowosolnej, dzieląc go równoleżnikowo na dwie niemal równe części i przechodząc przez centralny punkt obszaru, którym jest Rynek Nowosolna. Jej koniec wyznacza wschodnia granica administracyjna Łodzi, przebiegająca tuż za bezkolizyjnym skrzyżowaniem z autostradą A1^[9]. Na całej długości ulicy obowiązuje ruch w obu kierunkach. Jedynie na krótkim, początkowym odcinku (ok. 1,35 km) – do posesji pod numerem 35 za skrzyżowaniem z ul. Andrzeja Kerna – jest ona dwujezdniowa^[10]. Nazwa ulicy ma uzasadnienie terenowe – pochodzi od nazwy miasta Brzezin, w których kierunku ulica prowadzi^[11].

W przybliżeniu w połowie długości ulicy Brzezińskiej przebiega granica między dwoma makroregionami fizycznogeograficznymi: Niziną Południowowielkopolską (leży na niej zachodni odcinek ulicy) a Wzniesieniami Południowomazowieckimi (leży na nich wschodni odcinek ulicy) oraz między dwoma mezoregionami fizycznogeograficznymi: Wysoczyzną Łaską (odcinek zachodni) a Wzniesieniami Łódzkimi (odcinek wschodni)^[12].

Pierwsza część ulicy, do granicy Nowosolnej na skrzyżowaniu z ulicami Adama Hanuszkiewicza i Iglastą (posesje pod numerami 1–131 i 2–154), należy do rzymskokatolickiej parafii Matki Boskiej Różańcowej i św. Stanisława Biskupa i Męczennika, natomiast dalsza część ulicy, w obrębie Nowosolnej (posesje pod numerami 133–313 i 156–354) – do rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Boboli^[13].

Historia

Do roku 1918

Ulica Brzezińska jest częścią powstałego już w XIV w. traktu brzezińskiego, który połączył pierwotnie prywatne miasto szlacheckie Brzeziny (lokowane w 1332 roku) z Łodzią – wówczas osadą rolniczą – a ściślej z okolicą wzniesienia nazwanego później Górkami Kościelnymi (vel Plebańskimi) lub krótko Górką^[14]^[15], prowadząc przez tereny kasztelanii brzezińskiej^[16]. Na przełomie XVIII i XIX w. trakt prowadził przez obszar szlacheckich dóbr Stoki oraz przez obszar dawnych dóbr królewskich wchodzących w skład klucza wiączyńskiego, które w latach 1793–1807 należały do Kamery Pruskiej, a następnie zostały przekształcone w tzw. dobra rządowe (zwane także narodowymi) należące do ekonomii Łaznów^[17].

Początkowy odcinek traktu znalazł się w granicach administracyjnych Łodzi dopiero w 1823 roku – w wyniku prac nad regulacją miasta w związku z zaliczeniem go dekretem namiestnika Królestwa Polskiego, Józefa Zajączka, do rzędu miast fabrycznych. Odcinek ten, o długości około 400 m, został włączony w obszar Starego Miasta i nazwany ulicą Brzezińską vel Starobrzezińską (od roku 1945 jest on początkową częścią ul. Wojska Polskiego). Pozostałą część traktu – w całości poza obszarem Łodzi – nazwano natomiast Szosą (Szossą) Brzezińską (ros. Бжезинское шоссе)^[18].

Kilkanaście lat wcześniej, prawdopodobnie już w 1806 roku, na trakcie brzezińskim powstało unikalne skrzyżowanie w formie ośmioramiennej gwiazdy, jedyne takie istniejące nadal w Polsce^[h]. Zbudowano je w rynku, w założonej w 1801 roku przez osadników z Wirtembergii regularnej rządowej kolonii pruskiej Neu-Sulzfeld (obecnie Nowosolna)^[19]. Oprócz przecinającego je równoleżnikowo traktu brzezińskiego (ob. ul. Brzezińskiej) spotyka się w nim 6 dróg (ulic), prowadzących w pozostałych dwóch głównych i czterech pośrednich kierunkach świata (każda tworzy z sąsiadującymi po obu stronach kąt 45°)^[20].

W czasach Królestwa Kongresowego położona w Kraju Nadwiślańskim Szosa Brzezińska była drogą rządową, zarządzaną przez Ministerstwo Komunikacji, którą rosyjscy okupanci traktowali jako drogę o znaczeniu strategicznym, wymagającą utrzymania w dobrym stanie. Z tego względu wykonano na niej wtedy nawierzchnię tłuczniową, czyli przeprowadzono tzw. szosowanie^[21].

18 lipca 1909 roku koncesjonariusz Bernard Habergrütz oraz dwaj brzezińscy przedsiębiorcy, Lejbus Fuchs i Wolf Rosen, uruchomili pasażerski ruch samochodowy na trasie Łódź (Nowy Rynek, ob. pl. Wolności) – Nowosolna – Brzeziny. Było to pierwsze regularne połączenie komunikacyjne między obydwoma miastami, prowadzące Szosą Brzezińską. Na linii firmy „Auto Express” kursował w godzinach 7:00–19:00 z częstotliwością co 3 godziny zaledwie jeden autobus (z silnikiem o mocy 22 KM), zabierający 15 pasażerów, a 20-wiorstowa podróż trwała od 45 minut do ponad godziny i kosztowała 60 kopiejek od osoby. Jego częste awarie powodowały tymczasowe zawieszanie połączenia^[22]^[23]^[24]^[25].

Jeszcze przed I wojną światową powstał plan połączenia Łodzi z Brzezinami 24-kilometrową linią tramwaju podmiejskiego, która prowadziłaby ulicą Brzezińską (Starobrzezińską) i Szosą Brzezińską. Do jego realizacji jednak nigdy nie doszło – ostateczny projekt zakładał ukończenie prac w 1941 roku, lecz wybuch II wojny światowej spowodował, że w ogóle ich nie rozpoczęto. Już wtedy zauważono jednak konieczność budowy wiaduktu nad planowaną linią kolejową z Łodzi Widzewa do Kutna^[26]^[27].

W czasie I wojny światowej podczas niemieckiej okupacji miasta obowiązywało od 1915 roku niemieckojęzyczne nazewnictwo ulic – nazwę dawnej ul. Brzezińskiej vel Starobrzezińskiej zastąpiła niemiecka nazwa Brzeziner Straße, która prawdopodobnie odnosiła się również do dawnej Szosy Brzezińskiej^[18].

Lata 1918–1945

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozamiejskiemu odcinkowi trasy do Brzezin przywrócono polską nazwę Szosy Brzezińskiej^[18].

W 1920 roku rozpoczęła się budowa odcinka jednotorowej linii kolejowej nr 16 Łódź Widzew–Kutno, krzyżującej się bezkolizyjnie z Szosą Brzezińską dzięki wzniesieniu w ciągu ulicy, w latach 1924–1926, kamienno-betonowego wiaduktu nad wykopem, w którym przebiegał tor kolejowy^[27]^[28]. Najpóźniej – 15 listopada 1931 roku – został ukończony i oddany do eksploatacji 14-kilometrowy fragment linii z Łodzi Widzewa do Zgierza^[29], przebiegający pod wiaduktem na Szosie Brzezińskiej.

W pierwszych dniach II wojny światowej, zwłaszcza po 5 września 1939 roku, gdy niemieckie wojska 8 i 10 Armii rozbiły siły Armii „Łódź”, Szosa Brzezińska stała się trasą masowej ucieczki mieszkańców Łodzi na wschód, w kierunku Brzezin i Warszawy, przed zbliżającymi się do miasta od zachodu i południa oddziałami Wehrmachtu. Wielu mężczyzn opuszczało również tą drogą Łódź, kierując się do Warszawy, by bronić stolicy przed najeźdźcą w odpowiedzi na rozkaz płk. Romana Umiastowskiego (szefa propagandy w Sztabie Naczelnego Wodza). Na otwartej przestrzeni ciągnące wraz z dobytkiem długie kolumny uchodźców były wielokrotnie ostrzeliwane przez samoloty Luftwaffe^[30]^[31].

Kapliczka przydrożna przy skrzyżowaniu z ul. Listopadową, widok z ul. Listopadowej (maj 2007 roku, przed odrestaurowaniem)

Wydarzenia z 6–7 września 1939 roku opisał we wspomnieniach Adaś Rozensztrauch, wówczas uczeń 9 klasy łódzkiego gimnazjum żydowskiego:

[...] [6 września] wstałem o piątej rano i wybiegłem na ulicę. To, co zobaczyłem, napełniło mnie rozpaczą. Ulicą maszerowało wojsko, policja, oddziały Przysposobienia Wojskowego, wiele organizacji, cywile, kobiety i dzieci. Ogłoszonym przez radio rozkazem pułkownika Umiastowskiego wszyscy opuszczali Łódź, aby... bronić Warszawy! Biegiem wróciłem do rodziców i opowiedziałem im, co widziałem. Zdenerwowali się nie na żarty. Nikt nie wiedział, co robić: zostać czy wyjechać. Wywiązała się dyskusja, ale wreszcie dziadek zadecydował: zostajemy.
Jak się później okazało, ci mieszkańcy Łodzi, którzy opuścili miasto, popełnili fatalny błąd. Tragedia, jaka rozegrała się na szosie Łódź – Brzeziny – Warszawa, na pewno znajdzie stałe miejsce na kartach podręczników historii. Pułkownik Umiastowski był niewątpliwie niemieckim szpiegiem i jego rozkaz opuszczenia Łodzi przez cywilów miał na celu zablokowanie drogi wycofującym się oddziałom wojskowym, które z trudnością przedzierały się przez masy uchodźców. Sytuację tę wykorzystało niemieckie lotnictwo. Samoloty przelatywały bardzo nisko nad ziemią i witały stłoczonych uciekinierów huraganem ognia z pistoletów maszynowych. Skutków nie trzeba opisywać. Droga zasłana była zmasakrowanymi ciałami zmieszanymi z zabitymi końmi i przewróconymi wozami. Wiele osób, widząc tę jatkę, zawróciło w pół drogi. Tylko niewielka liczba dotarła do Warszawy. Następne dwa dni w Łodzi były spokojne. [...]

Adaś Rozensztrauch, Droga męczeństwa zgierskiego Żyda^[i] ^[32]

W listopadzie 1939 roku okupanci wprowadzili niemieckojęzyczne nazewnictwo ulic – nazwa Sulzfelder Straße (od nazwy miasta Sulzfeld lub od Neu-Sulzfeld – pierwotnej nazwy Nowosolnej) objęła zarówno dawną ulicę Brzezińską (ob. ul. Wojska Polskiego), jak i przyłączoną do miasta część Szosy Brzezińskiej^[18]. Z dniem 1 stycznia 1940 roku zarządzeniem niemieckich władz okupacyjnych do Łodzi (niem. Stadtkreis Lodsch) zostały przyłączone m.in. z gminy Nowosolna wsie Antoniew Sikawa, Budy Sikawa, Sikawa oraz folwark Sikawa, czyli tereny podmiejskie wzdłuż Szosy Brzezińskiej. Dzięki temu zachodnia, początkowa część Szosy Brzezińskiej (Sulzfelder Straße) o długości około 4 km – od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do zachodniej granicy wsi Nowosolna za skrzyżowaniem z Ödlandweg (ob. ul. Olkuska) – znalazła się w obszarze miasta^[33].

Od 1 marca 1943 roku Szosą Brzezińską zaczęły kursować autobusy jednej z pierwszych łódzkich linii autobusowych, oznaczonej literą „C” (w kolorze czarnym), łączącej Łódź (wówczas Litzmannstadt) z Brzezinami (wówczas Löwenstadt). Linia przeznaczona była tylko dla Niemców (niem. nur für Deutsche). Od czerwca 1944 roku kursy zawieszono, a w okresie powojennym takie samo oznaczenie otrzymała inna linia^[34].

Według wspomnień jednego z mieszkańców w okresie II wojny światowej ulica Brzezińska miała już nawierzchnię brukowaną^[35].

Lata 1945–1989

10 maja 1945 roku Miejska Rada Narodowa w Łodzi uchwaliła nadanie odcinkowi dawnej ulicy Brzezińskiej (od skrzyżowania z ul. Zgierską do wiaduktu nad linią kolejową nr 16) nazwy ulicy Wojska Polskiego^[36]. 13 lutego 1946 roku weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 20 grudnia 1945 roku o zmianie granic miasta Łodzi, sankcjonujące przyłączenie do miasta m.in. terenów z gminy Nowosolna, które nastąpiło w okresie okupacji niemieckiej. Rozporządzenie określało jednocześnie m.in. przebieg wschodniej granicy Łodzi w tej okolicy: Od tego punktu [przecięcia się granic wsi Moskuliki, Nowosolna i Budy Sikawa] prowadzi nowa linia graniczna miasta na południe, trzymając się z jednej strony wschodnich granic wsi Budy—Sikawa, Antoniew—Sikawa, Antoniew—Stoki i wsi Budy—Stoki, a z drugiej strony trzymając się zachodnich granic wsi Nowosolna, wsi Popielarnia, Mileszki Poduchowne i Dworskie, Mileszki Włościańskie aż do drogi Łódź—Mileszki […]^[37]. Przedłużenie ulicy Wojska Polskiego – od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ówczesnej wschodniej granicy miasta – otrzymało nazwę ulicy Brzezińskiej^[18]^[38].

1 grudnia 1955 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Łodzi uruchomiło pierwszą na ulicy Brzezińskiej powojenną linię autobusową, którą oznaczono numerem „52”. Autobusy kursowały ulicą na krótkiej trasie – z pętli zlokalizowanej w pobliżu wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ulicy Janosika, którą dojeżdżały do pętli na Sikawie przed kościołem Matki Boskiej Różańcowej przy skrzyżowaniu z ul. Wyżynną^[39].

7 marca 1959 roku ulicą Brzezińską z tej samej pętli zaczęły kursować autobusy podmiejskiej pospiesznej linii do Nowosolnej. Linię oznaczono literą „A” (w kolorze czerwonym)^[40]^[41]. Była to pierwsza podmiejska i pierwsza pospieszna linia autobusowa uruchomiona przez MPK w Łodzi, obsługiwana wówczas przez pojazdy marki San H01B^[42].

Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”

W pierwszej połowie lat 70. XX w. przy ul. Brzezińskiej 5/15 rozpoczęto budowę nowej siedziby Zakładów Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” – „Feniksa II”. W grudniu 1974 roku sześciokondygnacyjny budynek główny osiągnął stan surowy. W styczniu 1977 roku w nowych obiektach fabrycznych, do których ZPP „Feniks” przeniosły się ze starych budynków przy ul. Marcelego Nowotki 163/165 (ob. ul. Pomorska), uruchomiono częściowo produkcję. W czasach PRL zakłady były największym producentem pończoch i rajstop w kraju, wytwarzając około 200–250 tys. par wyrobów dziennie i zatrudniając ponad 3200 pracowników^[43]^[44]^[45]^[46].

20 grudnia 1976 roku – tuż przed częściowym uruchomieniem produkcji w „Feniksie II” – oddano do użytku nową pętlę autobusów komunikacji miejskiej u zbiegu ulic Brzezińskiej i Śnieżnej, przed siedzibą zakładów, na którą zajeżdżały autobusy uruchomionej od tego dnia linii „67”, kursującej z pl. Henryka Dąbrowskiego^[47]^[48].

21 lipca 1977 roku oficjalnego otwarcia „Feniksa II” dokonali Bolesław Koperski, I sekretarz Komitetu Łódzkiego PZPR, Jerzy Lorens, prezydent Łodzi i Tadeusz Kunicki, minister przemysłu lekkiego^[45].

„Feniks II” miał stać się zaczątkiem nowej dzielnicy przemysłowej o nazwie „Brzezińska”, jednak w ostatnich latach istnienia PRL nie dokonano w jego pobliżu kolejnych inwestycji, a po przemianach ustrojowo-gospodarczych do dawnych planów już nie wrócono^[49].

Wyścig Pokoju

W latach 70. i 80. XX w. ulicę Brzezińską na całej długości pięciokrotnie pokonywał peleton kolarzy uczestniczących w międzynarodowym Wyścigu Pokoju:

22 maja 1975 roku ulicą Brzezińską do granicy miasta i dalej ul. Łódzką do Nowosolnej, gdzie nastąpił start ostry, prowadziła trasa ostatniego, XIII etapu XXVIII Wyścigu Pokoju z Łodzi do Warszawy^[50];
9 maja 1977 roku ulica była jednym z końcowych fragmentów trasy II etapu XXX Wyścigu Pokoju z Warszawy do Łodzi^[51];
21 maja 1981 roku na ulicy zorganizowano start ostry do ostatniego, XIV etapu XXXIV Wyścigu Pokoju z metą w Warszawie^[52];
21 maja 1984 roku także start ostry – do ostatniego, XI etapu XXXVII Wyścigu Pokoju z metą w Warszawie – odbył się na ul. Brzezińskiej przed ZPP „Feniks”^[53];
23 maja 1987 roku – start ostry do ostatniego, XIV etapu XL Wyścigu Pokoju z metą w Warszawie – odbył się ponownie na ul. Brzezińskiej przed ZPP „Feniks”^[54].

Od roku 1989

Instytut Włókiennictwa w d. budynku ZPP „Feniks” (listopad 2020 roku)

(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0

Ul. Brzezińska przed skrzyżowaniem z ul. Karkonoską, widok w kierunku wschodnim (październik 2011 roku)

Nowy wiadukt (w budowie) w ciągu ul. Brzezińskiej nad budowaną autostradą A1, widok w kierunku pd.-zach. (wrzesień 2015 roku)

Na przełomie lat 80. i 90. XX w., na terenie o kształcie klina wyznaczonego ulicami Brzezińską i Jugosłowiańską w Nowosolnej, powstało nowe osiedle mieszkaniowe złożone głównie z wolnostojących domów jednorodzinnych – jedno z pierwszych takich osiedli w Łodzi^[55].

Po rozpoczęciu transformacji ustrojowo-gospodarczej w 1989 roku Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” podzieliły los wielu innych łódzkich fabryk przemysłu włókienniczego i odzieżowego. Mimo podjętej w grudniu 1994 roku prywatyzacji przez warszawską spółkę Altra Group S.A. i przekształcenia zakładów w spółkę z o.o., rosnące zadłużenie doprowadziło „Feniksa” do upadłości – w końcu 2006 roku spółka Altra Group S.A. była winna Skarbowi Państwa blisko 92 mln zł z tytułu zobowiązań kapitałowych, socjalnych i innych, zajmując 1. miejsce na liście dłużników i nierzetelnych inwestorów^[56]^[57]^[58]. W jednym z budynków „Feniksa II” znalazł swą siedzibę Instytut Włókiennictwa (od 1 kwietnia 2019 roku pod nazwą Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa)^[59]^[60].

8 grudnia 1999 roku przy ul. Brzezińskiej 27/29 zostało otwarte dla klientów Centrum Handlowe „M1”, w którym siedzibę znalazły m.in. hipermarket spożywczo-przemysłowy o powierzchni 6700 m² niemieckiej sieci handlowej „Real” (przejęty przez francuską sieć „Auchan” z dniem 3 marca 2016 roku^[61]), supermarket niemieckiej sieci handlowej „Media Markt” (oferujący sprzęt RTV i AGD, komputery, oprogramowanie, sprzęt fotograficzny, multimedia, filmy i muzykę) oraz niemiecki Dom Mody „Adler” (zlikwidowany z dniem 25 października 2004 roku^[62])^[63]. Zarządcą centrum jest spółka Metro Properties – część niemieckiego koncernu handlowego Metro AG^[64]. Otwarcie CH „M1” i wcześniejsza upadłość ZPP „Feniks” spowodowały przeniesienie z dniem 1 lutego 2000 roku pętli autobusów miejskich w sąsiedztwo parkingu centrum handlowego (stara pętla „Brzezińska/Śnieżna” – przed b. ZPP „Feniks” – pozostaje nieczynna)^[65].

W połowie 2001 roku Zarząd Miasta Łodzi podjął uchwałę o rozpoczęciu od 2002 roku prac związanych z założeniem wzdłuż ulicy Brzezińskiej, na terenie o powierzchni około 40 ha rozciągającym się po południowej stronie ulicy między ulicami Listopadową a Olkuską, nowego cmentarza komunalnego na około 30–40 tys. pochówków^[66]^[67]. Ostatecznie jednak z projektu zrezygnowano w połowie 2013 roku^[68]^[69].

Od 3 kwietnia do 3 października 2006 roku przeprowadzono modernizację fragmentów ulic Wojska Polskiego i Brzezińskiej na odcinku od skrzyżowania z ul. Strykowską do skrzyżowania z ul. Spiską (łącznie odcinek o długości 924 m^[70]). Objęła ona wybudowanie nowego, jednoprzęsłowego, żelbetowego wiaduktu (o długości 17 m i szerokości 16,25 m, z jezdnią o szerokości 10,5 m) nad linią kolejową nr 16 (po północnej stronie starego wiaduktu), poszerzenie jezdni poza wiaduktem do 14 m dla 4 pasów ruchu, dostosowanie jej konstrukcji do wymagań dla dróg krajowych (obciążenie 11,5 t na oś), budowę chodników i ścieżek rowerowych, barier energochłonnych i ochronnych wygrodzeń oraz ustawienie nowych słupów oświetlenia ulicznego. Wykonawcą robót było konsorcjum firm: „Kral” Sp. z o.o. z Łodzi, „Unidro” S.A. z Łodzi, Przedsiębiorstwo Usług Technicznych „Intercor” Sp. z o.o. z Zawiercia i łódzkie Przedsiębiorstwo Projektowo-Wykonawcze „Dromos” Z. Zakrzewski, S. Maj sp.j. Łączny koszt modernizacji przekroczył kwotę 14,2 mln zł brutto, z czego ponad 10,6 mln zł stanowiło dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Transport”^[27]^[70].

W dniach 27–28 kwietnia 2006 roku został zburzony poprzez wysadzenie przy użyciu 168 kg materiałów wybuchowych, umieszczonych w ponad 2000 otworów, 80-letni kamienno-betonowy wiadukt nad linią kolejową nr 16, który przez ostatnie lata eksploatacji groził zawaleniem^[28]^[71]. Operacji wyburzenia dokonała specjalistyczna gdańska firma Explosive s.c. Prace Wyburzeniowe i Minerskie^[72]. Dzięki Michałowi Jerczyńskiemu, członkowi Polskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei, zostały ocalone przed zniszczeniem unikatowe godła z 1926 roku (państwowe i międzywojennych kolei państwowych), które były trwale osadzone w ścianie wiaduktu. Godła wycięto specjalistyczną piłą do betonu i przekazano do tworzonego muzeum dawnej kolei w Parowozowni Skierniewice^[j] ^[73].

29 sierpnia 2006 roku podczas prowadzenia prac ziemnych na ul. Brzezińskiej przy skrzyżowaniu z ul. Janosika natrafiono na około 150-kilogramową bombę lotniczą długości 1 m – pozostałość po działaniach wojennych sprzed ponad 60 lat. Jej usunięcie wymagało m.in. wprowadzenia 500-metrowej strefy bezpieczeństwa i ewakuacji około 200 okolicznych mieszkańców^[74].

W zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w latach 2011–2013 ulica została uznana za bardzo niebezpieczną i znalazła się na 31. miejscu wśród 362 łódzkich ulic, na których doszło do wypadków (hierarchia malejąca – od ulic z największą liczbą zdarzeń). W tym okresie wydarzyły się na niej 52 wypadki, w których łącznie zginęły 3 osoby, a 70 osób zostało rannych, w tym 19 ciężko^[75].

14 marca 2016 roku w ciągu ulicy został udostępniony dla ruchu (ukończony w listopadzie 2015 roku) nowy wiadukt^[k], przebiegający ukośnie nad budowaną autostradą A1 w sąsiedztwie węzła „Brzeziny”^[77].

Od początku drugiej dekady XXI w. w związku ze wzrostem natężenia ruchu pojazdów i wielokrotnymi protestami okolicznych mieszkańców rozpoczętymi już w 1998 roku planowane są przebudowa i remont ulicy Brzezińskiej oraz budowa obwodnicy Nowosolnej^[78]^[79]^[80].

Kalendarium zmian nazwy ulicy

Ulica Brzezińska w pobliżu skrzyżowania z ul. Śnieżną (listopad 2020)

okres obowiązywania^[18]	nazwa^[18]
przed 1823	trakt brzeziński (trakt do Brzezin)^[l]
1823–1915	Szosa (Szossa) Brzezińska / Бжезинское шоссе^[l]
1915–1918	Brzeziner Straße (?)^[m]
1918–1940	Szosa Brzezińska^[l]
1940–1945	Sulzfelder Straße^[n]
1945–1988	ulica Brzezińska (w Łodzi) + ulica Łódzka (w Nowosolnej)
od 1988	ulica Brzezińska

Ulica Brzezińska w kulturze

Tragiczny exodus cywilnej ludności Łodzi Szosą Brzezińską we wrześniu 1939 roku opisuje fragment powieści Poświata (2019) Zbigniewa Bressy:

Na drogach pojawiły się osoby z tobołami na plecach. Szli, powłócząc nogami, zgarbieni, z wyrazem rezygnacji na twarzach. Kobiety w kwiecistych chustach pchały wózki, mężczyźni dźwigali ocalały dobytek. Furmanki załadowane rupieciami wlokły się wolno, podskakując na nierównościach, trzęsąc się i chwiejąc. Za kolumną podążały wyleniałe koty i wychudzone psy. Karawana pogrążonych w rozpaczy ludzi kierowała się szosą brzezińską na Warszawę. Do ewakuujących się cywilów strzelały niemieckie samoloty, powodując sporo ofiar.

Zbigniew Bressa, Poświata^[81]

Obiekty

Centrum Handlowe „M1” przy ul. Brzezińskiej 27/29 (maj 2007 roku)

nr 4 – od 2011 roku centrala firmy „INS-EL” Sp. z o.o. sp. k. (wraz z hurtownią elektroinstalacyjną); wcześniej działała tam fabryka kosmetyków Laboratorium Kolastyna S.A., a po przeniesieniu przez nią produkcji na początku 2004 roku do Krakowa funkcjonował tylko magazyn; po ogłoszeniu upadłości firmy (już pod nazwą Miraculum S.A.) nieruchomości przy ul. Brzezińskiej (i ul. Beskidzkiej 3/7) nabyła w połowie 2011 roku za 10,6 mln zł netto firma „INS-EL”^[82]^[83],
nr 5/15 – Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa w budynku po byłych Zakładach Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” („Feniks II”)^[60],
nr 27/29 – Centrum Handlowe „M1”, zarządzane przez Metro AG^[64],
nr 124 – bar „Góralska Chata” (przy skrzyżowaniu z ul. Karkonoską), ośrodek jeździecki i minizoo prowadzone przez Mariusza Daszkiewicza i Elżbietę Ojrowską-Daszkiewicz, które na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI w. zamieszkiwały m.in. wielbłąd, kuce, kozy miniaturowe, lamy, osły i owce wrzosówki^[84]^[85]^[86]^[87],
nr 196 – nieczynna żwirownia – Kopalnia Nowosolna należąca do firmy Kopalnie Surowców Mineralnych „Kosmin” Sp. z o.o. z siedzibą w Bielanach Wrocławskich, wchodzącej w skład spółki Eurovia Kruszywa S.A. – części francuskiego koncernu Vinci Construction^[88]^[89],
Rynek Nowosolna – jedyne istniejące nadal tzw. słoneczne lub promieniste skrzyżowanie w Polsce^[h], w formie ośmioramiennej gwiazdy, wybudowane prawdopodobnie w 1806 roku; oprócz przecinającej go równoleżnikowo ulicy Brzezińskiej odchodzi od niego pięć ulic: Grabińska (na północ), Byszewska (na północny wschód), Wiączyńska (na południowy wschód), Jugosłowiańska (na południowy zachód) i Jana Kasprowicza (na północny zachód), a ponadto z południa dochodzi i kończy się tu ulica Pomorska^[20]. Układ przestrzenny Nowosolnej, wraz z Rynkiem, był wpisany do gminnej ewidencji zabytków Łodzi^[90]. Mimo iż w opinii Policji z 2005 roku skrzyżowanie jest dobrze zorganizowane i oznakowane i nie ma [go] w pierwszej dziesiątce najniebezpieczniejszych na Bałutach^[91], a Rada Osiedla Nowosolna wypowiedziała się w 2017 roku negatywnie w sprawie zniszczenia zabytkowego układu dróg^[92], wojewoda łódzki Zbigniew Rau złożył w sierpniu 2019 roku wniosek do wojewódzkiego konserwatora zabytków o wszczęcie procedury wykreślenia skrzyżowania z ewidencji, co miałoby umożliwić jego przebudowę na rondo^[93]. Wniosek uzyskał akceptację – w gminnej ewidencji zabytków Łodzi z 28 lutego 2020 roku układ przestrzenny Nowosolnej już nie figurował^[94].

Numeracja i kody pocztowe

Numery parzyste: 4–346
Numery nieparzyste: 1–307
Kody pocztowe: 92-103 (1–41 nieparzyste i 4–48 parzyste), 92-111 (45–101 nieparzyste i 50–86 parzyste), 92-118 (103–131 nieparzyste i 88–154 parzyste), 92-703 (133–243 nieparzyste i 156–282 parzyste), 92-776 (245–307 nieparzyste i 284–346 parzyste)^[95]

Komunikacja miejska

Stan obecny

Ulicą kursują autobusy komunikacji miejskiej MPK – Łódź 9 linii dziennych (w tym 5 podmiejskich) i 2 nocnych (trasy stałe według stanu na grudzień 2022, nie uwzględniono ewentualnych tymczasowych zmian trasy i linii zastępczych):

linii dziennych

„53A” – od 2 kwietnia 2017 roku – z dworca Łódź Fabryczna w kierunku Nowosolnej i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do pętli na Rynku Nowosolna^[96],

„53B” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z dworca Łódź Fabryczna w kierunku Brzezin i w kierunku powrotnym – na całej długości ulicy^[96],

„53C” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z dworca Łódź Fabryczna w kierunku Skoszew i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Marmurowej^[96],

„53D” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z dworca Łódź Fabryczna w kierunku Kalonki i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Marmurowej^[96],

„53E” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z dworca Łódź Fabryczna w kierunku pętli u zbiegu ulic Zjazdowej z Łukaszewską – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Zjazdowej^[96],

„54C” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z pętli przy ul. Wydawniczej w kierunku Lipin i w kierunku powrotnym – na odcinku od Rynku Nowosolna do granicy miasta^[97],

„54D” – od 2 kwietnia 2017 roku^[o] – z pętli przy ul. Wydawniczej w kierunku Natolina i w kierunku powrotnym – na odcinku od Rynku Nowosolna do granicy miasta^[97],

„64” – od 2 kwietnia 2017 roku – z Bałuckiego Rynku w kierunku Zarzewa i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Janosika^[98],

„81” – od 1 lutego 2000 roku – z pętli przy cmentarzu przy ul. Szczecińskiej w kierunku Centrum Handlowego „M1” i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Śnieżnej^[65]^[99];

linii nocnych

„N7A” – od 1/2 lipca 2017 roku^[o] – z Retkini w kierunku Nowosolnej i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do pętli w pobliżu skrzyżowania z ul. Hiacyntową^[100]^[101],

„N7B” – od 1/2 lipca 2017 roku^[o] – z Retkini w kierunku zajezdni tramwajowej ET1 przy ul. Telefonicznej i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Janosika^[100]^[101].

W przeszłości

W przeszłości ulicą Brzezińską kursowały autobusy:

linii dziennych zwykłych (MPK – Łódź)


Nr linii	Okres kursowania		Relacja		Odcinek kursowania		Źródła
od	do	z pętli...	w kierunku pętli...	od	do		Źródła
„52”	1 grudnia 1955^[o]	2 grudnia 1956	„Wojska Polskiego/Brzezińska”	„Janosika/Wyżynna”	wiadukt nad linią kolejową nr 16	ul. Janosika	^[39]
„52”	3 grudnia 1956	28 lipca 1981	pl. Henryka Dąbrowskiego	„Janosika/Wyżynna” („Brzezińska/Olkuska”^[p])		ul. Janosika (ul. Olkuska^[p])	^[39]
„53”	1 stycznia 1988	31 maja 2009	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna		Rynek Nowosolna	^[102]
	1 czerwca 2009	15 października 2011	dworzec Łódź Fabryczna
	16 października 2011	30 listopada 2011	ul. Węglowa
	1 grudnia 2011	22 kwietnia 2012	ul. Węglowa	Brzeziny		granica miasta
	23 kwietnia 2012	1 kwietnia 2017	pl. Henryka Dąbrowskiego	Brzeziny		granica miasta
„53A”	1 grudnia 2011	22 kwietnia 2012	ul. Węglowa	Nowosolna		Rynek Nowosolna	^[103]
„53A”	23 kwietnia 2012	1 kwietnia 2017	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna		Rynek Nowosolna	^[103]
„54”	4 grudnia 2000	1 kwietnia 2017	ul. Wydawnicza	Natolin^[q]	Rynek Nowosolna	granica miasta	^[104]
„64”	14 października 1968	9 listopada 1975	park im. „Promienistych” (ob. park im. Szarych Szeregów)	„Niciarniana/Nowogrodzka”^[r]	wiadukt nad linią kolejową nr 16	ul. Janosika	^[105]
	10 listopada 1975	16 listopada 1975	dworzec PKS Północny	„Niciarniana/Nowogrodzka”^[r]
	17 listopada 1975	3 kwietnia 1977		ul. Lodowa (Fabryka Dywanów „Dywilan”)
	4 kwietnia 1977	1 listopada 1983		„Kowalszczyzna/Wedmanowej (ob. Ossendowskiego)”
	2 listopada 1983	5 maja 1996		„Felińskiego/Kruczkowskiego”
	6 maja 1996	31 grudnia 2000		„Rokicińska/Puszkina”
	1 stycznia 2001	1 kwietnia 2017		Widzew Wschód
„67”	20 grudnia 1976^[s]	9 sierpnia 1995	pl. Henryka Dąbrowskiego	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)^[t])^[u]		ul. Śnieżna (ul. Zjazdowa^[u]^[v], ul. Olkuska^[w])	^[48]
„67”	10 sierpnia 1995	1 kwietnia 2017	pl. Henryka Dąbrowskiego	„Zjazdowa/Łukaszewska”		ul. Zjazdowa	^[48]
„68”	20 grudnia 1976	19 listopada 1982	pl. Henryka Dąbrowskiego	„Brzezińska/Olkuska”		ul. Olkuska	^[106]
„81”	15 sierpnia 1977	13 września 1981	„Teresy/Szczecińska”	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)		ul. Śnieżna	^[65]
	14 września 1981	27 października 1997	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)^[x]
	28 października 1997	31 stycznia 2000	„Szczecińska/cmentarz”	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)
„81bis”^[y]	15 sierpnia 1977	13 września 1981	„Teresy/«Fabryka Domów»”				^[107]
„81bis”^[y]	14 września 1981	28 lutego 1993^[z]	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)^[x]			^[107]
„87”	1 marca 1993	27 października 1997	„Wersalska/Szczecińska”	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)			^[108]
	28 października 1997	31 stycznia 2000	„Szczecińska/cmentarz”
	1 lutego 2000	1 kwietnia 2017	„Szczecińska/cmentarz”	Centrum Handlowe „M1”
„88”^[aa]	1 stycznia 2001	15 lutego 2004	dworzec PKS Północny	Kalonka^[ab]		ul. Marmurowa^[ac]	^[109]^[110]^[111]
	16 lutego 2004	9 kwietnia 2006	dworzec PKS Północny	Skoszewy^[ab]		ul. Marmurowa
	10 kwietnia 2006	28 marca 2008	pl. Henryka Dąbrowskiego
	29 marca 2008	1 kwietnia 2017^[ad]	dworzec PKS Północny
„88A”	16 lutego 2004	9 kwietnia 2006	dworzec PKS Północny	Kalonka^[ab]		ul. Marmurowa^[ac]	^[110]^[111]^[112]^[113]
	10 kwietnia 2006	28 marca 2008	pl. Henryka Dąbrowskiego			ul. Marmurowa
	29 marca 2008	14 października 2012	dworzec PKS Północny
	15 października 2012	1 kwietnia 2017	dworzec PKS Północny	Kalonka (Centrum Ojca Pio)
„94”	15 października 2012^[o]	1 kwietnia 2017	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna^[ab]		Rynek Nowosolna	^[114]

linii dziennych pospiesznych (MPK – Łódź)

„68”^[ae] – od 20 listopada 1982 roku do 4 lutego 1983 roku – z pl. Henryka Dąbrowskiego do pętli „Brzezińska/Olkuska” i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Olkuskiej^[106],

„352”^[ae]^[af] – od 5 lub 14 lutego 1983 roku do likwidacji z dniem 12 sierpnia 1985 roku – z pl. Henryka Dąbrowskiego do pętli „Brzezińska/Olkuska” i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Olkuskiej^[115]^[116];

linii podmiejskich zwykłych (MPK – Łódź, linia „C” – patrz: uwaga)


Nr linii	Okres kursowania		Relacja		Odcinek kursowania		Źródła
od	do	z pętli...	w kierunku pętli...	od	do		Źródła
„251”^[ag]	1 lutego 1983	31 grudnia 1987	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna	wiadukt nad linią kolejową nr 16	granica miasta	^[117]
„255”	1 lutego 1983	7 kwietnia 1991	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)	Kalonka	ul. Śnieżna	ul. Marmurowa	^[118]
„255”	8 kwietnia 1991	31 grudnia 2000^[ah]	dworzec PKS Północny	Kalonka	wiadukt nad linią kolejową nr 16	ul. Marmurowa	^[118]
„264”	3 września 1990	7 kwietnia 1991	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)	Niesułków	ul. Śnieżna	granica miasta	^[119]
	8 kwietnia 1991	11 września 1991	dworzec PKS Północny	Skoszewy	wiadukt nad linią kolejową nr 16
	12 września 1991	31 maja 1992		Niesułków
	1 czerwca 1992	31 lipca 1992^[ai]		Skoszewy
„C”^[aj]	1 marca 1943	czerwiec 1944^[ak]	Litzmannstadt	Löwenstadt	brak dokładnej informacji		^[34]

linii podmiejskich pospiesznych (MPK – Łódź)


Nr linii	Okres kursowania		Relacja		Odcinek kursowania		Źródła
od	do	z pętli...	w kierunku pętli...	od	do		Źródła
„251”	1 września 1976	31 stycznia 1983^[al]	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna	wiadukt nad linią kolejową nr 16	granica miasta	^[120]
„255”	3 stycznia 1983	31 stycznia 1983^[al]	„Brzezińska/Śnieżna” (Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”)	Kalonka	ul. Śnieżna	ul. Marmurowa	^[121]
„A”	7 marca 1959	31 marca 1959	„Wojska Polskiego/Brzezińska”	Nowosolna	wiadukt nad linią kolejową nr 16	granica miasta	^[41]
„A”	1 kwietnia 1959	31 sierpnia 1976^[am]	pl. Henryka Dąbrowskiego	Nowosolna	wiadukt nad linią kolejową nr 16	granica miasta	^[41]

linii nocnej (MPK – Łódź)

„N7” – od 15/16 grudnia 2005^[o] do 30 czerwca / 1 lipca 2017 roku – z Retkini do zajezdni tramwajowej przy ul. Telefonicznej i w kierunku powrotnym – na odcinku od wiaduktu nad linią kolejową nr 16 do ul. Janosika^[101]^[122]^[123];

bezpłatnych linii Centrum Handlowego „M1” (PKS w Łodzi Sp. z o.o. – od grudnia 1999 roku do grudnia 2000 roku, „Kris-Tour abc” Sp. z o.o. – od stycznia 2001)^[124]

„Bałuty” – od grudnia 1999 roku do jesieni 2006 roku, od 2 stycznia 2008 roku do 1 lutego 2013 roku (codziennie w godzinach otwarcia) i od 2 lutego 2013 roku do likwidacji z dniem 12 września 2015 roku (w soboty i niedziele w godzinach otwarcia) – z CH „M1” w kierunku Starych Bałut i w kierunku powrotnym – na odcinku od ul. Andrzeja Kerna^[an] do wiaduktu nad linią kolejową nr 16 (bez przystanku)^[125]^[126],

„Brzeziny” – od 2001 roku do likwidacji z dniem 18 kwietnia 2020 roku (w soboty i niedziele^[ao] w godzinach otwarcia) – z CH „M1” do Brzezin i w kierunku powrotnym – na odcinku od ul. Andrzeja Kerna^[an] do granicy miasta (bez przystanku)^[127]^[128],

„Stryków” – od 2001 roku do likwidacji z dniem 18 kwietnia 2020 roku (w soboty i niedziele^[ao] w godzinach otwarcia) – z CH „M1” do Strykowa i w kierunku powrotnym – na odcinku od ul. Andrzeja Kerna^[an] do wiaduktu nad linią kolejową nr 16 (bez przystanku)^[128]^[129],

„Widzew” – od grudnia 1999 roku do jesieni 2006 roku, po wznowieniu – do likwidacji w czerwcu 2011 (codziennie w godzinach otwarcia) – z CH „M1” na Widzew Wschód i w kierunku powrotnym – na odcinku od ul. Andrzeja Kerna^[an] do wiaduktu nad linią kolejową nr 16 (bez przystanku)^[130],

„Zgierz” – od 2001 roku do likwidacji z dniem 11 września 2015 roku (w soboty i niedziele w godzinach otwarcia), z tymczasowym zawieszeniem od 11 lipca 2014 roku – z CH „M1” do Zgierza i w kierunku powrotnym – na odcinku od ul. Andrzeja Kerna^[an] do wiaduktu nad linią kolejową nr 16 (bez przystanku)^[126]^[131]; przez pewien czas były też realizowane kursy do Ozorkowa^[124].

W pobliżu

Zespół cmentarzy na Dołach, którego początki sięgają 1896 roku, położony między ulicami Wojska Polskiego – Doły – Telefoniczną – al. Grzegorza Palki; tworzą go: cmentarz komunalny (dawny ewangelicko-augsburski) z Aleją Zasłużonych, cmentarz rzymskokatolicki św. Wincentego a Paulo, cmentarz wojskowy św. Jerzego, cmentarz prawosławny św. Aleksandra Newskiego, cmentarz Kościoła Chrześcijan Baptystów, cmentarz Kościoła Starokatolickiego Mariawitów i cmentarz Kościoła Zielonoświątkowego^[132]; do nekropolii prowadzi ul. Wojska Polskiego (około 600 m od wiaduktu nad linią kolejową nr 16),
teren dawnego niemieckiego obozu pracy wychowawczej na Sikawie (niem. Arbeitserziehungslager, AEL) przy Am Bach 40 (ob. ul. Beskidzkiej 54), istniejącego od około 12 marca 1943 roku do 18 stycznia 1945 roku^[133]; później teren ten zajmowały kolejno: obóz jeniecki NKWD (od 19 stycznia do połowy kwietnia 1945 roku), obóz „filtracyjny” dla volksdeutschów z Łodzi i okolic (od połowy kwietnia 1945 roku do początku października 1948 roku), obóz jeniecki dla oficerów armii niemieckiej (od października 1948 roku do końca 1950 roku)^[134] i Ośrodek Pracy Więźniów „Sikawa” (od 1955 roku), przekształcony po 1964 roku w Zakład Karny Sikawa – Łódź, a po 1975 roku w istniejący nadal Zakład Karny nr 1 w Łodzi^[135]; prowadzi do niego ul. Kłodzka (około 150 m od skrzyżowania z ul. Brzezińską),
Schronisko dla Zwierząt w Łodzi – schronisko dla zwierząt przy ul. Marmurowej 4, jednostka organizacyjna Miasta Łodzi^[136]^[137],
wzgórze „Radary” – kulminacyjny punkt Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, a także Wzniesień Południowomazowieckich, o wysokości 284,1 m n.p.m., w pasie moren czołowych utworzonych w czasie zlodowacenia środkowopolskiego; w sąsiedztwie – ruiny bazy radzieckiej wojskowej stacji łączności troposferycznej, a prawdopodobnie także radiolokacyjnej, przekazanej stronie polskiej 26 maja 1993 roku^[138]^[139]; do wzgórza prowadzi ul. Adama Hanuszkiewicza^[d] (około 1730 m od skrzyżowania z ul. Brzezińską).

Uwagi

↑ Nazwa od 18 sierpnia 2011 roku; wcześniej ulica nienazwana^[1].
↑ Nazwa od 1 stycznia 2018 roku; wcześniej ulica Wincentego Pstrowskiego^[2].
↑ Nazwa od 30 marca 2010 roku; wcześniej ulica nienazwana^[3].
↑ ^a ^b Nazwa od 18 czerwca 2013 roku; wcześniej ulica nienazwana^[4].
↑ Nazwa od 11 stycznia 2017 roku; wcześniej ulica nienazwana^[5].
↑ Nazwę nadano 12 czerwca 1991 roku ulicy wówczas projektowanej; obowiązuje od 27 czerwca 1991 roku^[6].
↑ Nazwa od 16 lutego 2017 roku; wcześniej rondo nienazwane, wybudowane w 2015 roku^[7].
↑ ^a ^b Podobne, w formie siedmioramiennej gwiazdy, istniało we wsi Pokój (pow. namysłowski, woj. opolskie), lecz zostało przebudowane na rondo.
↑ Adaś Rozensztrauch – syn Dai i Szaloma Rozensztrauchów, wnuk działacza społecznego i właściciela posesji w Zgierzu reba Natana Adera i prawnuk chasyda Lejba Parizera. Cała jego rodzina zginęła w niemieckich obozach zagłady. On sam zmarł w 1946 roku w Niemczech.
W cytowanym fragmencie przywołał on niefortunny rozkaz ogłoszony 6 września późnym wieczorem na falach Polskiego Radia przez płk. Romana Umiastowskiego (szefa propagandy w Sztabie Naczelnego Wodza), który, choć skierowany w istocie do mieszkańców Warszawy, został podobnie odebrany przez łodzian. Upatrywanie przez Rozensztraucha niemieckiego szpiega w osobie płk. Umiastowskiego wynikało z jego niewiedzy – jest wątpliwe, iż wiedział on, że pułkownik jedynie wygłosił rozkaz autorstwa Naczelnego Wodza marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza (por. Dariusz Baliszewski, Wojna sukcesów^[30]).
↑ Żadne łódzkie muzeum nie było zainteresowane ich pozyskaniem.
↑ Na schemacie rozmieszczenia drogowych obiektów inżynierskich w przebiegu projektowanej autostrady A1 na odcinku Stryków–Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) oznaczony jako WD 255^[76].
↑ ^a ^b ^c W całości poza granicami administracyjnymi Łodzi.
↑ Nazwa pewna w odniesieniu do obecnej ul. Wojska Polskiego.
↑ Nazwa obejmowała część Szosy Brzezińskiej, która znalazła się w granicach administracyjnych Łodzi, a także obecną ul. Wojska Polskiego.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Dzień uruchomienia linii.
↑ ^a ^b Niektóre kursy od 11 sierpnia 1959 roku.
↑ Od 30 października 2006 roku niektóre kursy wydłużone do Lipin.
↑ Od 6 września 1971 roku kursy w godzinach szczytu wydłużone na Zarzew.
↑ Dzień ponownego uruchomienia linii.
↑ Uzupełnienie nazwy pętli od 17 maja 1978 roku.
↑ ^a ^b Od 17 kwietnia 1979 roku niektóre kursy do pętli „Zjazdowa/Łukaszewska”.
↑ Od 12 sierpnia 1985 roku w soboty od godz. 16:00.
↑ Od 12 sierpnia 1985 roku w soboty do godz. 16:00 do pętli „Brzezińska/Olkuska”.
↑ ^a ^b Trasa okrężna przez Teofilów Przemysłowy, z jedną pętlą.
↑ Od 3 sierpnia 1987 roku do 7 października 1990 roku linia nie kursowała w wolne soboty, niedziele i święta.
↑ Z dniem 1 marca 1993 roku linia otrzymała numer „87”.
↑ Od 16 lutego 2004 roku linia kursowała tylko w dni robocze.
↑ ^a ^b ^c ^d Niektóre kursy powrotne z wjazdem w ul. Janosika i nawrotem do ul. Brzezińskiej przy skrzyżowaniu z ul. Wyżynną.
↑ ^a ^b W dniach nauki szkolnej niektóre kursy z wjazdem przed Szkołę Podstawową nr 158 przy ul. Janosika 136.
↑ Likwidacja linii z dniem 2 kwietnia 2017 roku.
↑ ^a ^b Linia obsługiwała bazary odbywające się przy ul. Zjazdowej.
↑ Linia kursowała tylko w dniach funkcjonowania bazarów przy ul. Zjazdowej (soboty).
↑ Z dniem 1 stycznia 1988 roku linia otrzymała numer „53”.
↑ Likwidacja linii z dniem 1 stycznia 2001 roku.
↑ Likwidacja linii z dniem 1 sierpnia 1992 roku.
↑ Linia tylko dla Niemców (niem. nur für Deutsche). Brak informacji na temat firmy-przewoźnika.
↑ Linię zawieszono.
↑ ^a ^b Z dniem 1 lutego 1983 roku linia stała się linią podmiejską zwykłą i otrzymała oznaczenie w kolorze czarnym (dotychczasowy numer zachowano).
↑ Z dniem 1 września 1976 roku linia otrzymała numer „251” (oznaczenie w kolorze czerwonym, nadal kursowała jako pospieszna).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Do 17 sierpnia 2011 roku nienazwanej (por. Uchwała nr XVII/319/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 lipca 2011 roku w sprawie nadania ulicy nazwy Andrzeja Kerna)^[1].
↑ ^a ^b Przed wejściem w życie Ustawy z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2021 r. poz. 936).

Przypisy

↑ ^a ^b Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XVII/319/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie nadania ulicy nazwy Andrzeja Kerna. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2011-08-03. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.
↑ Wojewoda Łódzki (autor korporatywny). Zarządzenie zastępcze nr PNIK-I.4102.31.2017 Wojewody Łódzkiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy. „Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego”. 2017 (poz. 5495), s. 1–4, 2017-12-17. Łódź: Zarząd Województwa Łódzkiego. [dostęp 2020-10-31]. Zarządzenie podpisał wojewoda łódzki Zbigniew Rau.
↑ Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr LXXIX/1413/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie nadania ulicom nazw: Karkonoska, gen. Mariusza Zaruskiego oraz Nad Dobrzynką. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2010-03-15. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.
↑ Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr LXI/1309/13 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie nadania ulicom nazw: Perkalowa oraz Adama Hanuszkiewicza. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2013-06-03. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.
↑ Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XXXVIII/1017/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 grudnia 2016 r. w sprawie nadania ulicy nazwy Granatowa. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2016-12-27. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.
↑ Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XIX/183/91 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 12 czerwca 1991 roku w sprawie nadania nazw ulicom nowym i projektowanym [...]. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 1991-06-12. s. 2. [dostęp 2020-10-31]. Cytat: [...] Projektowanej ulicy odchodzącej od ulicy Brzezińskiej w kierunku północnym (na wysokości nr 310) i biegnącej od ulicy Oliwkowej, nadać nazwę ulica Władysława Tatarkiewicza [...] Uchwałę podpisał w zastępstwie przewodniczącego Rady Miejskiej w Łodzi Michał Tosiek.
↑ Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XL/1070/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 11 stycznia 2017 r. w sprawie nadania rondu nazwy Bolesława Fichny. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2017-02-01. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.
↑ Wykaz ulic miasta Łodzi zaliczonych do kategorii dróg krajowych. Stan na dzień 01.01.2020 r.. [w:] Strona Urzędu Miasta Łodzi. uml.lodz.pl > Dla mieszkańców – Transport i komunikacja > Kierowca > Wykaz dróg – Drogi krajowe [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2020-01-01. s. bn. (PDF – 1–2), tab. 3 (Droga Nr 72), poz. 9. [dostęp 2020-10-31].
↑ InterSIT. Mapa ogólna Łodzi 2013 ↓.
↑ Mapy Google. Google, 2020. [dostęp 2020-10-31]. (Przebieg ulicy).
↑ Bieńkowska i Umińska-Tytoń 2020 ↓.
↑ Dmochowska-Dudek i Majecka 2014 ↓, s. 110 (PDF – 4).
↑ Spis ulic Łodzi A–O [wraz z przynależnością do parafii]. [w:] Strona archidiecezji łódzkiej. archidiecezja.lodz.pl > Parafie – Spis ulic Łodzi A–O [on-line]. Archidiecezja Łódzka, 2016-08-26. [dostęp 2020-10-31]. Tam: Brzezińska.
↑ Baranowski 1980 ↓, s. 112.
↑ Koter, Zawilski i Grabarczyk 2002 ↓, s. III/1–2.
↑ Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 1. Okres pradziejów i średniowiecza, s. I/14 (14, PDF – 15), kol. 2.
↑ Koter 2012 ↓, mapa 4 (wraz z opisem), s. LXI/1–2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Horodecki (red.) 2019 ↓.
↑ Koter 2012 ↓, mapa 2 (wraz z opisem), s. LXI/1–2.
↑ ^a ^b Anna Gronczewska: Skrzyżowanie w Nowosolnej. Piekielne skrzyżowanie, które co roku niesie śmierć.... [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Magazyn [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2016-05-18. s. 1–2, 5. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-19)].
↑ Problemy komunikacyjne. Bruki. W: Jan Holcgreber (przew. kom. red.): Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919–1929. Edmund Wieliński, Przecław Smolik, Bolesław Dudziński, Mieczysław Kalinowski, Stefan Kazimierczak, Wacław Polecki, Edward Rosset, Paweł Rundo. Łódź: Nakładem Magistratu Łódzkiego, 1930, s. 291 (PDF – 371). [dostęp 2020-10-31].
↑ Kronika. Samochody. „Rozwój”. Rok XII (nr 112), s. 3–4, kol. 3, 1, 1909-07-17. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2020-10-31]. Tamże: reklama Komunikacya Samochodowa – s. 1, kol. 1–2.
↑ Kronika. Komunikacya samochodowa Łódź—Brzeziny. „Rozwój”. Rok XII (nr 113), s. 4, kol. 1, 1909-07-19. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2020-10-31].
↑ Kobojek 2005 ↓, s. 15.
↑ Pawlak 1986 ↓, s. 114–115.
↑ (kd): Wiadukt na Brzezińskiej przestał istnieć. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-27. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b ^c Łódź: nowy wiadukt na DK 72. [w:] Portal „Moje Auto”. mojeauto.pl > Motogazeta – Polskie drogi [on-line]. Motor-Presse Polska sp. z o.o., 2006-10-04. [dostęp 2020-10-31]. Źródło: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi.
↑ ^a ^b Marcin Sikora: Na lewo most, na prawo most. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2003-10-18. [dostęp 2020-10-31].
↑ Teofil Lijewski. Rozwój sieci kolejowej Polski. „Dokumentacja Geograficzna”. Zeszyt 5, s. 65 (PDF – 69), 1959. K. Dziewoński (red. nacz.). Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Dariusz Baliszewski: Wojna sukcesów. [w:] Strona „Powstanie Warszawskie”. powstanie-warszawskie-1944.ac.pl [on-line]. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-04)].
↑ Tomasz Walkiewicz: Wybuch wojny i początki okupacji hitlerowskiej w Łodzi. [w:] Strona Archiwum Państwowego w Łodzi. lodz.ap.gov.pl > Wystawy [on-line]. Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009-08-31. [dostęp 2020-10-31].
↑ Adaś Rozensztrauch: The Way of Martyrdom for a Jew of Zgierz / Droga męczeństwa zgierskiego Żyda. W: David Shtockfish (Sztokfisz): ספר זגירז' ספר זגערזש. Sefer Zgierz, mazkeret netsal le-kehila yehudit be-Polin. Memorial Book Zgierz. Sh. Kanc, Z. Fisher. Tel Aviv: ארגון יוצאי זגירז' בישראל. Irgun yotsʼe Zgyerzʼ be-Yiśraʼel. Zgierz Society; (wersja elektroniczna: The New York Public Library, Astor, Lenox, and Tilden Foundations), 1975, s. 562, seria: Yizkor Book Collection. LCCN 75951201. [dostęp 2020-10-31]. (hebr. • ang. • pol.).. Wspomnienia zostały spisane w oryginale w języku polskim, a następnie przetłumaczone na jidysz, j. hebrajski i j. angielski. Los polskiego oryginału jest nieznany. Zbiór wspomnień został wydany w j. hebrajskim i j. angielskim (The Book of Zgierz. An Eternal Memorial for a Jewish Community of Poland, JewishGen, Inc., 2007, ISBN 978-09-76475-92-7). Cytat stanowi fragment przekładu na język polski z j. angielskiego autorstwa Mazenny Gruszeckiej i Zuzanny Gruszeckiej.
↑ Erwin Thiem: Plan von Litzmannstadt. [w:] Serwis „Stare Plany Miast”. stareplanymiast.pl > w/g miast – Łódź [on-line]. Stare Plany Miast; pierwotnie: Buchhandlung S. Seipelt, G.m.b.H., Litzmannstadt, 1941. [dostęp 2020-10-31]. (niem.). Tam: kwadraty H12 – H16.
↑ ^a ^b Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia C. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe historyczne > C [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ (kd): Po półrocznym remoncie Brzezińska jak nowa. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-10. [dostęp 2020-10-31].
↑ Uchwała nr 45. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 1, s. 80 (PDF – 41), 1945-07-15. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2020-10-31].
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 66–67, kol. 1 (PDF – 2–3).
↑ Miasto Łódź. Województwo grodzkie. Plan orientacyjny miasta w granicach z roku 1946. Łódź: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1948. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Wojciech Dębski: Linia autobusowa 52. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 52 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2006. [dostęp 2020-10-31].
↑ Kobojek 2005 ↓, s. 108.
↑ ^a ^b Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia A (pospieszna). [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Pospieszne > A (pospieszna) [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Łódzkie tramwaje i autobusy. Kalendarium 1941 – 1960. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Kalendarium – zarys historyczny > 1941 – 1960 > 1959 [on-line]. Wojciech Dębski, 2011-05-28. [dostęp 2020-10-31].
↑ TON Łódź *Budynek b. ZPP Feniks*. [w:] Strona „RadioPolska”. radiopolska.pl > Wykaz > Obiekty > Łódź *Budynek b. ZPP Feniks* [on-line]. RadioPolska, maj 2012. [dostęp 2020-10-31].
↑ Komitet Zakładowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zakładach Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” w Łodzi [zespół archiwalny nr 39/11/29/0]. Dzieje twórcy. [w:] Strona Archiwum Państwowego w Łodzi. lodz.ap.gov.pl > Zasób – Materiały archiwalne > nr 39/1129/0 [on-line]. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b (ms). W przededniu Święta Narodowego. Nowoczesne obiekty rozpoczynają służbę dla społeczeństwa. „Dziennik Popularny”. Nr 166 (8751). Rok XXXIII (wyd. A), s. 1 i 8, kol. 4–5, 2–4, 1977-07-22, 23 i 24. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].
↑ Michał Szulc: Łódź – historia w zarysie. Łódź w PRL. W: Michał Szulc: Made in Łódź. Projekt damskiej kolekcji autorskiej w oparciu o badania technologii przemysłu lekkiego województwa łódzkiego [rozprawa doktorska]. Łódź: 2019-04-30, s. 23. [dostęp 2020-10-31]. Tam: tabela 6. Poziom zatrudnienia w wybranych łódzkich zakładach przemysłu odzieżowego i włókienniczego. Dane cytowane z publikacji: Produkcja przemysłowa i czynniki wpływające na jej rozmiary (lata 1979 – 1982), Wojewódzki Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 1982, s. 34–38.
↑ Wojciech Dębski: Łódzkie tramwaje i autobusy. Kalendarium 1971 – 1980. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Kalendarium – zarys historyczny > 1971 – 1980 > 1976 [on-line]. Wojciech Dębski, 2017-01-05. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 67. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 67 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 11. Lata powojenne. Czasy PRL, s. XI/26 (318, PDF – 27), kol. 2.
↑ XXVIII Wyścig Pokoju Berlin – Praga – Warszawa. Dziś ostatni etap. „Dziennik Łódzki”. Nr 116 (8114). Rok XXXI (wyd. A), s. 2, kol. 4, 1975-05-22. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].
↑ (n). W poniedziałek witamy kolarzy WP. „Dziennik Popularny”. Nr 103 (8688). Rok XXXIII (wyd. A), s. 2, kol. 1–2, 1977-05-07, 08 i 09. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].
↑ (wrób.). XXXIV Wyścig Pokoju. Polacy „rozprowadzili”... lidera. Dla kogo szczęśliwa „13”?. „Dziennik Łódzki”. Nr 100 (9351). Rok XXXVII (wyd. A), s. 1–2, kol. 1–2, 3–5, 1981-05-21. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. [dostęp 2020-10-31].
↑ (wrb). 37 Wyścig Pokoju. Przed „Juventusem” najszybszy O. Ludwig. Dziś ostatni etap z Łodzi do Warszawy. „Dziennik Łódzki”. Nr 119 (10607). Rok XL (wyd. A), s. 6, kol. 1–3, 1984-05-21. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. [dostęp 2020-10-31].
↑ (wrób). 40 Wyścig Pokoju. Tysiące łodzian wzdłuż trasy. Pierwszy R. Stumpf (RFN) – ostatni Meksykanin G. Cano. Polacy w środku peletonu. „Dziennik Łódzki”. Nr 118 (12328). Rok XLIII (wyd. I), s. 1–2, kol. 1–3 i 2, 1987-05-23 i 24. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. ISSN 0208-7707. [dostęp 2020-10-31].
↑ Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 12. Przełom i transformacja: od Sierpnia ’80 do końca XX w., s. XII/11 (329, PDF – 11), kol. 2.
↑ (msm): 108 mln zł strat na prywatyzacji. [w:] Portal „Nasze Miasto” naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2007-04-19. [dostęp 2020-10-31].
↑ Ministerstwo Skarbu Państwa (autor korporatywny): Wykaz największych dłużników Skarbu Państwa z tytułu zobowiązań prywatyzacyjnych. Stan na 31.12.2006 r.. [w:] Portal Gospodarczy wnp.pl > Wiadomości [on-line]. wnp.pl, 2007-04-19. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-02)]. Tam: poz. 1.
↑ Ministerstwo Skarbu Państwa (autor korporatywny): Nierzetelni inwestorzy: sukcesy egzekucyjne MSP. [w:] Strona MSP msp.gov.pl [on-line]. Ministerstwo Skarbu Państwa, 2010-11-26. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-19)]. Tam: poz. 1 w tabeli „Zestawienie zaległości dłużników Skarbu Państwa z tytułu zawartych umów prywatyzacyjnych, według stanu na dzień 30.06.2007 r. (należności powyżej 1 mln zł)”.
↑ Historia Instytutu Włókiennictwa. [w:] Strona Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Włókiennictwa. iw.lodz.pl > O nas – Historia [on-line]. Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa, 2019. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Kontakt. [w:] Strona Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Włókiennictwa. iw.lodz.pl > Kontakt [on-line]. Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa, 2019. [dostęp 2020-10-31].
↑ Biuro Prasowe Auchan Retail Polska (autor korporatywny): Otwarcie Auchan Łódź Brzezińska. [w:] Strona sieci Auchan. auchan.pl > Menu > Auchan i życie się zmienia – O Auchan > Pressroom > Komunikaty prasowe [on-line]. Auchan Retail Polska, 2016-03-01. [dostęp 2020-10-31].
↑ Monika Gałązka, Tomasz Michałowicz: Dom Mody Adler znika z M1. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Łódź > Wiadomości [on-line]. Agora SA, 2004-10-22. [dostęp 2020-10-31].
↑ Kobojek 2005 ↓, s. 248.
↑ ^a ^b M1 Centrum Handlowe. [w:] Strona Superbrands Polska. superbrands.pl > Klub Superbrands > Album Superbrands – TU > Archiwum marek (2005 – 2018) – 2005–2017 [on-line]. Superbrands. „New Communications” Sp. z o.o. Sp.k., czerwiec 2014. s. 90 (PDF – 1). [dostęp 2020-10-31]. Źródło stanowi fragment Albumu Superbrands 2014.
↑ ^a ^b ^c Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 81. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 81 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Zarząd Miasta Łodzi (autor korporatywny): Uchwała Nr 2594/299/2001 Zarządu Miasta Łodzi z dnia 28 czerwca 2001 r. w sprawie projektowanego cmentarza komunalnego przy ul. Brzezińskiej w Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2001-06-28. [dostęp 2020-10-31]. Za Zarząd Miasta Łodzi uchwałę podpisał prezydent miasta Krzysztof Panas.
↑ (MSM): Kolejna łódzka nekropolia powstanie przy ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto” naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości Łódź, Wydarzenia Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2011-01-31. [dostęp 2020-10-31]. Uwaga: w źródle błędnie podano nazwę ulicy – zamiast Ciupagowej powinna być Listopadowa.
↑ Prezydent Miasta Łodzi (autor korporatywny): Zarządzenie Nr 4624/VI/13 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 18 lipca 2013 r. uchylające uchwałę Zarządu Miasta Łodzi w sprawie projektowanego cmentarza komunalnego przy ul. Brzezińskiej w Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2013-07-18. [dostęp 2020-10-31]. Zarządzenie podpisane przez prezydent miasta Hannę Zdanowską.
↑ Wiercińska 2012 ↓, s. 218 (PDF – 12).
↑ ^a ^b Zmodernizowano ciąg komunikacyjny Wojska Polskiego – Brzezińska wraz z wiaduktem (droga krajowa nr 72). [w:] Strona Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. zdit.uml.lodz.pl > Aktualności [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2006-10-03. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wyburzanie wiaduktu na ul. Brzezińskiej. [w:] Strona Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. zdit.uml.lodz.pl > Aktualności [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2006-04-27. [dostęp 2020-10-31].
↑ Piotr Wasiak. Pod wiaduktem wybuchło zgodnie z planem. „Gazeta Wyborcza Łódź”. Nr 100, s. 4, 2006-04-28. Barbara Piegdoń-Adamczyk (red. nacz.). Łódź: Agora SA. ISSN 0860-908X. [dostęp 2020-10-31].
↑ (mak): Godła z wiaduktu na Brzezińskiej w Skierniewicach. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-11. [dostęp 2020-10-31].
↑ (em): Bomba w wykopie – ewakuowano 200 mieszkańców z okolic ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-08-30. [dostęp 2020-10-31].
↑ Kazimierz Jamroz i in.: Wykaz ulic i skrzyżowań wraz z liczbą wypadków i ich ofiar. W: Kazimierz Jamroz, Marcin Budzyński, Andrzej Zalewski, Joanna Żukowska, Izabela Oskarbska: Miejski Program Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Łodzi na lata 2014 – 2020. Gdańsk: maj 2014, s. 94 (PDF – 97), poz. 31. [dostęp 2020-10-31]. (Załącznik 1; w tytule tabeli błędnie podano lata 2010–2013 zamiast 2011–2013).
↑ Schemat rozmieszczenia drogowych obiektów inżynierskich w przebiegu projektowanej autostrady A1 na odcinku Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi). [w:] Strona „Skyscraper City”. scyscrapercity.com > Forums > European Forums > Forum Polskich Wieżowców > Infrastruktura i Technologia > Infrastruktura drogowa > Inwestycje ukończone > [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) > post #1 [on-line]. scyscrapercity.com, 2012-07-02. [dostęp 2020-10-31]. Schemat w powiększeniu.
↑ [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi). [w:] Strona „Skyscraper City”. scyscrapercity.com > Forums > European Forums > Forum Polskich Wieżowców > Infrastruktura i Technologia > Infrastruktura drogowa > Inwestycje ukończone > [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) > post #11 632 [on-line]. scyscrapercity.com, 2016-03-14. [dostęp 2020-10-31].
↑ Marcin Bereszczyński: Protest mieszkańców Nowosolnej. Zablokowali Brzezińską i Pomorską [ZDJĘCIA+FILM]. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Komunikacja [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2013-06-28. [dostęp 2020-10-31].
↑ Agnieszka Magnuszewska: Obwodnica Nowosolnej. Kiedy będzie wybudowana?. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Komunikacja > Drogi [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2015-05-22. [dostęp 2020-10-31].
↑ Agnieszka Magnuszewska: Dojazdy do A1 i S14. Czy miasto dostanie dofinansowanie? Urzędnicy czekają na ruch ministerstwa. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Motofakty > Aktualności [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2016-03-07. [dostęp 2020-10-31].
↑ Zbigniew Bressa: Spopielałe uczucia. W: Zbigniew Bressa: Poświata. Wyd. I. Paczków: Zbigniew Bressa „Self Publishing”, 2019, s. 15 (PDF – 16). ISBN 978-83-955875-0-4. [dostęp 2020-10-31]. Powieść wydana także w wersji elektronicznej w formatach EPUB, MOBI i PDF.
↑ Tomasz Michałowicz: Kolastyna zamknęła zakład w Łodzi. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Łódź > Wiadomości Łódź [on-line]. Agora SA, 2004-02-28. [dostęp 2020-10-31].
↑ MIRACULUM SPÓŁKA AKCYJNA w upadłości układowej – Zawarcie przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości. [w:] Portal „Parkiet”. parkiet.com > Komunikaty spółek ESPI i EBI [on-line]. Gremi Media S.A., 2011-06-17. [dostęp 2020-10-31].
↑ (jed): Lama w barze przy Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2007-05-29. [dostęp 2020-10-31].
↑ (izj): Przybywa zwierząt w minizoo przy ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Expressu Ilustrowanego”. expressilustrowany.pl > Najważniejsze [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2011-09-28. [dostęp 2020-10-31].
↑ Tadeusz Nowiński (Mr SCOTT): Wycieczka nr 155 „Witkowice”. [w:] Blog „Mr SCOTT jedzie do... (-:”. panaszonik.blogspot.com > Archiwum bloga – 2013 > marca [on-line]. Tadeusz Nowiński (mr SCOTT), marzec 2013. [dostęp 2020-10-31].
↑ Tadeusz Nowiński (Mr SCOTT): Wycieczka nr 227 „Bartolin, Syberia i Moskwa”. [w:] Blog „Mr SCOTT jedzie do... (-:”. panaszonik.blogspot.com > Archiwum bloga – 2013 > grudnia [on-line]. Tadeusz Nowiński (mr SCOTT), grudzień 2013. [dostęp 2020-10-31].
↑ Dmochowska-Dudek i Majecka 2014 ↓, s. 112 (PDF – 6).
↑ Nowosolna. Kopalnia. Eurovia Kruszywa S.A.. [w:] Baza firm pkt.pl. [on-line]. CS Group Polska S.A.. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wykaz kart adresowych gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2015-07-24. s. 30 (PDF – 31), poz. 793. [dostęp 2020-10-31]. Załącznik do Zarządzenia Nr 1577/VII/15 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 24 lipca 2015 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie przyjęcia gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi.
↑ (kd): Fatalne skrzyżowanie – Rynek Nowosolna koszmarem dla kierowców.... [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2005-01-25. [dostęp 2020-10-31].
↑ Rada Osiedla Nowosolna (autor korporatywny): Uchwała Nr 157/XLIV/2017 z dnia 6.10.2017 Rady Osiedla Nowosolna w sprawie zaopiniowania projektu Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego miasta Łodzi. [w:] Strona Rady Osiedla Nowosolna. radanowosolna.fotovid.pl > Uchwały – Kadencja 2014–2018 [on-line]. Rada Osiedla Nowosolna, 2017-10-06. s. bn. (PDF – 4). [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-04)]. Uchwała podpisana przez przewodniczącą Rady Osiedla Nowosolna Ewę Świdzińską.
↑ Mirosław Malinowski: Koniec gwiaździstego skrzyżowania w Nowosolnej! Będzie rondo. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości Łódź, Wydarzenia Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2019-08-29. [dostęp 2020-10-31].
↑ Gminna ewidencja zabytków miasta Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2020-02-28. [dostęp 2020-10-31]. Załącznik do Zarządzenia Nr 3397/VIII/20 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 28 lutego 2020 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie przyjęcia gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 701 [zarchiwizowane 2013-07-15] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 7.
↑ ^a ^b Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 8.
↑ Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 11–12.
↑ Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 17.
↑ ^a ^b Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 27.
↑ ^a ^b ^c MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 125/17. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2017-07-01. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 53. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 53 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 53A. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 53A [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 54. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 54 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2006. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 64. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 64 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 68. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 68 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 81bis. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 81bis [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 87. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 87 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 88. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 88 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 506. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2006-04-10. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b MPK – Łódź (autor korporatywny): Trasy linii autobusowych. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2008-03-29. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 88A. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 88A [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 120/12. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2012-10-15. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 94. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 94 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa pospieszna 352. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 352 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-25. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 352. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Wszystkie linie > 352 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 251 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 251 (oznaczenie w kolorze czarnym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2012-01-08. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 255 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 255 (oznaczenie w kolorze czarnym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2012-01-08. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 264 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 264 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-06-25. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 251 (podmiejska, pospieszna). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 251 (oznaczenie w kolorze czerwonym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-22. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wojciech Dębski: Linia autobusowa 255 (podmiejska, pospieszna). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 255 (oznaczenie w kolorze czerwonym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-22. [dostęp 2020-10-31].
↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia N7. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Nocne > N7 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 472. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2005-12-15. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-18)].
↑ Jakub Luc: 2013-02-02 Zmiana kursowania linii M1 BAŁUTY oraz dodatkowe kursy autobusu M1 na liniach podmiejskich. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2013 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2013-01-29. [dostęp 2020-10-31].
↑ ^a ^b Jakub Luc: 2015-09-12 Zmiany w kursowaniu linii bezpłatnych do CH M1. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2015 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2015-09-10. [dostęp 2020-10-31].
↑ Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. Brzeziny. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Rozkłady – CH M1 Łódź > Kierunek: Brzeziny [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-12)].
↑ ^a ^b Jakub Luc: 2020-04-18 Likwidacja linii bezpłatnych do CH M1. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2020 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2020-05-06. [dostęp 2020-10-31].
↑ Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. Stryków. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Rozkłady – CH M1 Łódź > Kierunek: Stryków [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016 -07-12)].
↑ Michał Gołaszewicz: 2011-06-06 Likwidacja linii M1 Widzew i zmiana rozkładu linii M1 Zgierz. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2011 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2011-06-06. [dostęp 2020-10-31].
↑ Michał Gołaszewicz: 2014-07-12 Zawieszenie linii REAL CH M1 ZGIERZ. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2014 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2014-07-19. [dostęp 2020-10-31].
↑ Wiercińska 2012 ↓, s. 210–211, 213–214 (PDF – 4–5, 7–8).
↑ Czesław Pilichowski (red.): Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 300, kol. 2. ISBN 83-01-00065-1. OCLC 5709074.
↑ Sławomir Abramowicz: Obóz pracy Sikawa w roku 1945 i w latach późniejszych. W: Joanna Żelazko (red.): Rok 1945 w Łodzi. Studia i szkice. Wyd. I. Łódź: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008, s. 149–169. ISBN 978-83-925820-6-9. OCLC 316492105.
↑ Opis jednostki. [w:] Strona Służby Więziennej. sw.gov.pl > Informacje o jednostkach – OISW Łódź > Jednostki podległe – Zakład Karny Nr 1 w Łodzi > Opis jednostki [on-line]. Służba Więzienna, 2016–2018. [dostęp 2020-10-31].
↑ Schronisko dla Zwierząt w Łodzi [dostęp 2020-12-01]
↑ Status prawny, organizacja i kontrole – BIP Schroniska dla Zwierząt [dostęp 2020-12-01]
↑ Paweł Wieczorek, Katarzyna Żukrowska: Russian Military Base Closures in Poland. [w:] Strona Bonn International Center for Conversion [on-line]. Bonn International Center for Conversion, 2002-04-16. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-08-16)]. (ang.). Artykuł napisany na zamówienie BICC w 1996 r. Tam: w końcowej części sekcji Detailed characteristics of the individual properties – Province of _ód_ (nazwa lokalizacji podana błędnie: Nowosolina zamiast Nowosolna).
↑ Maciej Czulicki: Wybrane aspekty pobytu Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945–1993. [w:] Strona Biura Bezpieczeństwa Narodowego. bbn.gov.pl > Prace Biura – Publikacje > Analizy, Raporty i Notatki BBN [on-line]. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, 2014-12-11. s. 44. [dostęp 2020-10-31]. Tam: Nowosolna.

Bibliografia

Bohdan Baranowski: Łódź i okolice od końca XVI do końca XVIII w. Łódź. Zabudowa i ludność. W: Bohdan Baranowski (red.), Jan Fijałek (red.), Ryszard Rosin (red.): Łódź. Dzieje miasta. Wyd. I. T. I: Do 1918 r.. Cz. pierwsza: Dzieje Łodzi do początku XIX w.. Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 112. ISBN 83-01-02161-6.
Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń: Brzezińska [hasło]. [w:] Słownik nazewnictwa miejskiego Łodzi [on-line]. Łódzki Ośrodek Geodezji. [dostęp 2020-10-31].
Karolina Dmochowska-Dudek, Aleksandra Majecka: Czynniki i mechanizmy kształtowania dysproporcji w przestrzeni miejskiej Łodzi. Dysproporcje w rozwoju systemu przyrodniczego Łodzi. W: Andrzej Suliborski (red.), Marcin Wójcik (red.): Dysproporcje społeczne i gospodarcze w przestrzeni Łodzi. Czynniki, mechanizmy, skutki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, s. 110, 112 (PDF – 4, 6). DOI: 10.18778/7969-240-8.06. ISBN 978-83-7969-240-8.
Arkadiusz Grzegorczyk (red. nacz.). Ilustrowana encyklopedia historii Łodzi (suplement historyczny miesięcznika „Piotrkowska 104”). „Piotrkowska 104”. Zeszyty 1, 11 i 12, s. I/14 (14, PDF – 15), kol. 2; XI/26 (318, PDF – 27), kol. 2; XII/11 (329, PDF – 11), kol. 2, 2010. Arkadiusz Grzegorczyk (red. nacz.). Łódź: Urząd Miasta Łodzi – Biuro Analiz Medialnych i Wydawnictw. ISSN 1731-092X. [dostęp 2020-10-31].
Adam Horodecki (red.): Brzezińska [hasło]. [w:] Bazy on-line WBP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi. Baza: Ulice Łodzi. mak.wimbp.lodz.pl > Bazy bibliograficzne – Ulice Łodzi [on-line]. WBP w Łodzi, 2019. [dostęp 2020-10-31].
Grażyna Kobojek: Łódź – Kalendarium XX wieku. Wyd. I. Łódź: „Piątek Trzynastego” Wydawnictwo, 2005, s. 15, 108, 248. ISBN 83-7415-060-2.
Marek Koter: Relikty osadnictwa przedprzemysłowego i dziewiętnastowiecznego w planie współczesnej Łodzi. W: Stanisław Liszewski (red. nacz.), Jerzy Dzieciuchowicz: Atlas miasta Łodzi (suplement 2). Wyd. I. Łódź: Urząd Miasta Łodzi. Łódzki Ośrodek Geodezji, 2012, s. LXI/1–2. ISBN 978-83-901168-2-2. [dostęp 2020-10-31]. Mapa 2: Relikty kolonii olęderskich i pruskich oraz innych osad z końca XVIII i początków XIX w. (wraz z opisem). Mapa 4: Struktura prawno-własnościowa obszaru Łodzi według stanu z przełomu XVIII i XIX w. (wraz z opisem).
Marek Koter, Paweł Zawilski, Tadeusz Grabarczyk: Łódź w czasach wczesnodziejowych oraz w tzw. okresie rolniczym (od pradziejów do początku XIX w.). W: Stanisław Liszewski (red.): Atlas miasta Łodzi. Wyd. I. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Urząd Miasta Łodzi. Wydział Geodezji, Katastru i Inwentaryzacji, 2002, s. III/1–2. ISBN 83-87749-49-4. [dostęp 2020-10-31]. Mapy 3. – Łódź rolnicza. Hipotetyczne położenie i układ przestrzenny wsi Łodzia w XIV w. – i 4. – Łódź rolnicza. Układ urbanistyczny miasta w okresie tzw. Łodzi rolniczej (pocz. XV – pocz. XIX w.).
Łódzki Internetowy System Informacji o Terenie – InterSIT. Mapa ogólna Łodzi. [w:] Strona InterSIT. gis2.mapa.lodz.pl > Mapa ogólna Łodzi (wersja niewymagająca wtyczek) [on-line]. Łódzki Ośrodek Geodezji. Urząd Miasta Łodzi, 2013. [dostęp 2020-10-31]. (Wymagane włączenie w panelu bocznym wyświetlania warstwy System Informacji Miejskiej).
Łódź łączy. Wykaz tras z uzasadnieniami. [w:] Strona Urzędu Miasta Łodzi. uml.lodz.pl > Dla mieszkańców > Transport i komunikacja > Pasażer > Wykaz tras z uzasadnieniem [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2017-12-01. s. 7–8, 11–12, 17, 27. [dostęp 2020-10-31].
Wacław Pawlak: Rok 1909. W: Wacław Pawlak: Na łódzkim bruku 1901–1918. Wyd. I. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1986, s. 114–115. ISBN 83-218-0462-4.
Anna Wiercińska. Cmentarze łódzkie na tle rozwoju ludnościowego i przestrzennego miasta. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. Tom 1, s. 210–211, 213–214, 218 (PDF – 4–5, 7–8, 12), 2012. Andrzej Rykała (red. nacz.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISSN 2300-0562. [dostęp 2020-10-31].

Linki zewnętrzne

Unikalne skrzyżowanie ulicy Brzezińskiej w Nowosolnej (widziane z lotu ptaka), listopad 2018 roku w serwisie YouTube (czas trwania: 1 min 16 s)

[uwaga1-2] Nazwa od 18 sierpnia 2011 roku; wcześniej ulica nienazwana^[1].

[uwaga2-4] Nazwa od 1 stycznia 2018 roku; wcześniej ulica Wincentego Pstrowskiego^[2].

[uwaga3-6] Nazwa od 30 marca 2010 roku; wcześniej ulica nienazwana^[3].

[uwaga4-8] Nazwa od 18 czerwca 2013 roku; wcześniej ulica nienazwana^[4].

[uwaga5-10] Nazwa od 11 stycznia 2017 roku; wcześniej ulica nienazwana^[5].

[uwaga6-12] Nazwę nadano 12 czerwca 1991 roku ulicy wówczas projektowanej; obowiązuje od 27 czerwca 1991 roku^[6].

[uwaga7-14] Nazwa od 16 lutego 2017 roku; wcześniej rondo nienazwane, wybudowane w 2015 roku^[7].

[uwaga8-26] Podobne, w formie siedmioramiennej gwiazdy, istniało we wsi Pokój (pow. namysłowski, woj. opolskie), lecz zostało przebudowane na rondo.

[uwaga9-40] Adaś Rozensztrauch – syn Dai i Szaloma Rozensztrauchów, wnuk działacza społecznego i właściciela posesji w Zgierzu reba Natana Adera i prawnuk chasyda Lejba Parizera. Cała jego rodzina zginęła w niemieckich obozach zagłady. On sam zmarł w 1946 roku w Niemczech.
W cytowanym fragmencie przywołał on niefortunny rozkaz ogłoszony 6 września późnym wieczorem na falach Polskiego Radia przez płk. Romana Umiastowskiego (szefa propagandy w Sztabie Naczelnego Wodza), który, choć skierowany w istocie do mieszkańców Warszawy, został podobnie odebrany przez łodzian. Upatrywanie przez Rozensztraucha niemieckiego szpiega w osobie płk. Umiastowskiego wynikało z jego niewiedzy – jest wątpliwe, iż wiedział on, że pułkownik jedynie wygłosił rozkaz autorstwa Naczelnego Wodza marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza (por. Dariusz Baliszewski, Wojna sukcesów^[30]).

[uwaga10-82] Żadne łódzkie muzeum nie było zainteresowane ich pozyskaniem.

[uwaga11-87] Na schemacie rozmieszczenia drogowych obiektów inżynierskich w przebiegu projektowanej autostrady A1 na odcinku Stryków–Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) oznaczony jako WD 255^[76].

[uwaga12-92] W całości poza granicami administracyjnymi Łodzi.

[uwaga13-93] Nazwa pewna w odniesieniu do obecnej ul. Wojska Polskiego.

[uwaga14-94] Nazwa obejmowała część Szosy Brzezińskiej, która znalazła się w granicach administracyjnych Łodzi, a także obecną ul. Wojska Polskiego.

[uwaga15-111] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Dzień uruchomienia linii.

[uwaga16-117] Niektóre kursy od 11 sierpnia 1959 roku.

[uwaga17-120] Od 30 października 2006 roku niektóre kursy wydłużone do Lipin.

[uwaga18-122] Od 6 września 1971 roku kursy w godzinach szczytu wydłużone na Zarzew.

[uwaga19-124] Dzień ponownego uruchomienia linii.

[uwaga20-125] Uzupełnienie nazwy pętli od 17 maja 1978 roku.

[uwaga21-126] Od 17 kwietnia 1979 roku niektóre kursy do pętli „Zjazdowa/Łukaszewska”.

[uwaga22-127] Od 12 sierpnia 1985 roku w soboty od godz. 16:00.

[uwaga23-128] Od 12 sierpnia 1985 roku w soboty do godz. 16:00 do pętli „Brzezińska/Olkuska”.

[uwaga24-130] Trasa okrężna przez Teofilów Przemysłowy, z jedną pętlą.

[uwaga25-131] Od 3 sierpnia 1987 roku do 7 października 1990 roku linia nie kursowała w wolne soboty, niedziele i święta.

[uwaga26-133] Z dniem 1 marca 1993 roku linia otrzymała numer „87”.

[uwaga27-135] Od 16 lutego 2004 roku linia kursowała tylko w dni robocze.

[uwaga28-136] Niektóre kursy powrotne z wjazdem w ul. Janosika i nawrotem do ul. Brzezińskiej przy skrzyżowaniu z ul. Wyżynną.

[uwaga29-137] W dniach nauki szkolnej niektóre kursy z wjazdem przed Szkołę Podstawową nr 158 przy ul. Janosika 136.

[uwaga30-141] Likwidacja linii z dniem 2 kwietnia 2017 roku.

[uwaga31-145] Linia obsługiwała bazary odbywające się przy ul. Zjazdowej.

[uwaga32-146] Linia kursowała tylko w dniach funkcjonowania bazarów przy ul. Zjazdowej (soboty).

[uwaga33-149] Z dniem 1 stycznia 1988 roku linia otrzymała numer „53”.

[uwaga34-152] Likwidacja linii z dniem 1 stycznia 2001 roku.

[uwaga35-154] Likwidacja linii z dniem 1 sierpnia 1992 roku.

[uwaga36-155] Linia tylko dla Niemców (niem. nur für Deutsche). Brak informacji na temat firmy-przewoźnika.

[uwaga37-156] Linię zawieszono.

[uwaga38-157] Z dniem 1 lutego 1983 roku linia stała się linią podmiejską zwykłą i otrzymała oznaczenie w kolorze czarnym (dotychczasowy numer zachowano).

[uwaga39-160] Z dniem 1 września 1976 roku linia otrzymała numer „251” (oznaczenie w kolorze czerwonym, nadal kursowała jako pospieszna).

[uwaga40-164] Do 17 sierpnia 2011 roku nienazwanej (por. Uchwała nr XVII/319/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 lipca 2011 roku w sprawie nadania ulicy nazwy Andrzeja Kerna)^[1].

[uwaga41-167] Przed wejściem w życie Ustawy z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2021 r. poz. 936).

[RM-XVII/319/11-1] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XVII/319/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie nadania ulicy nazwy Andrzeja Kerna. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2011-08-03. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.

[ZZ-PNIK-I.4102.31.2017-3] Wojewoda Łódzki (autor korporatywny). Zarządzenie zastępcze nr PNIK-I.4102.31.2017 Wojewody Łódzkiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy. „Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego”. 2017 (poz. 5495), s. 1–4, 2017-12-17. Łódź: Zarząd Województwa Łódzkiego. [dostęp 2020-10-31]. Zarządzenie podpisał wojewoda łódzki Zbigniew Rau.

[RM-LXXIX/1413/10-5] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr LXXIX/1413/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie nadania ulicom nazw: Karkonoska, gen. Mariusza Zaruskiego oraz Nad Dobrzynką. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2010-03-15. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.

[RM-LXI/1309/13-7] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr LXI/1309/13 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie nadania ulicom nazw: Perkalowa oraz Adama Hanuszkiewicza. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2013-06-03. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.

[RM-XXXVIII/1017/16-9] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XXXVIII/1017/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 grudnia 2016 r. w sprawie nadania ulicy nazwy Granatowa. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2016-12-27. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.

[RM-XIX/183/91-11] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XIX/183/91 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 12 czerwca 1991 roku w sprawie nadania nazw ulicom nowym i projektowanym [...]. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 1991-06-12. s. 2. [dostęp 2020-10-31]. Cytat: [...] Projektowanej ulicy odchodzącej od ulicy Brzezińskiej w kierunku północnym (na wysokości nr 310) i biegnącej od ulicy Oliwkowej, nadać nazwę ulica Władysława Tatarkiewicza [...] Uchwałę podpisał w zastępstwie przewodniczącego Rady Miejskiej w Łodzi Michał Tosiek.

[RM-XL/1070/17-13] Rada Miejska w Łodzi (autor korporatywny): Uchwała nr XL/1070/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 11 stycznia 2017 r. w sprawie nadania rondu nazwy Bolesława Fichny. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2017-02-01. s. 1. [dostęp 2020-10-31]. Uchwałę podpisał przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi Tomasz Kacprzak.

[UMŁ_2020-01-01_kraj-15] Wykaz ulic miasta Łodzi zaliczonych do kategorii dróg krajowych. Stan na dzień 01.01.2020 r.. [w:] Strona Urzędu Miasta Łodzi. uml.lodz.pl > Dla mieszkańców – Transport i komunikacja > Kierowca > Wykaz dróg – Drogi krajowe [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2020-01-01. s. bn. (PDF – 1–2), tab. 3 (Droga Nr 72), poz. 9. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREF''InterSIT._Mapa_ogólna_Łodzi''2013-16] InterSIT. Mapa ogólna Łodzi 2013 ↓.

[Google_Maps_a-17] Mapy Google. Google, 2020. [dostęp 2020-10-31]. (Przebieg ulicy).

[CITEREFBieńkowskaUmińska-Tytoń2020-18] Bieńkowska i Umińska-Tytoń 2020 ↓.

[CITEREFDmochowska-DudekMajecka2014110_(PDF_–_4)-19] Dmochowska-Dudek i Majecka 2014 ↓, s. 110 (PDF – 4).

[parafie-20] Spis ulic Łodzi A–O [wraz z przynależnością do parafii]. [w:] Strona archidiecezji łódzkiej. archidiecezja.lodz.pl > Parafie – Spis ulic Łodzi A–O [on-line]. Archidiecezja Łódzka, 2016-08-26. [dostęp 2020-10-31]. Tam: Brzezińska.

[CITEREFBaranowski1980112-21] Baranowski 1980 ↓, s. 112.

[CITEREFKoter,_Zawilski_i_Grabarczyk2002III/1–2-22] Koter, Zawilski i Grabarczyk 2002 ↓, s. III/1–2.

[CITEREFGrzegorczyk_(red._nacz.)2010Zeszyt_1._Okres_pradziejów_i_średniowieczaI/14_(14,_PDF_–_15),_kol._2-23] Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 1. Okres pradziejów i średniowiecza, s. I/14 (14, PDF – 15), kol. 2.

[CITEREFKoter2012mapa_4_(wraz_z_opisem)LXI/1–2-24] Koter 2012 ↓, mapa 4 (wraz z opisem), s. LXI/1–2.

[CITEREFHorodecki_(red.)2019-25] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Horodecki (red.) 2019 ↓.

[CITEREFKoter2012mapa_2_(wraz_z_opisem)LXI/1–2-27] Koter 2012 ↓, mapa 2 (wraz z opisem), s. LXI/1–2.

[Gronczewska_2016-05-18-28] Anna Gronczewska: Skrzyżowanie w Nowosolnej. Piekielne skrzyżowanie, które co roku niesie śmierć.... [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Magazyn [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2016-05-18. s. 1–2, 5. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-19)].

[Księga_pamiątkowa-29] Problemy komunikacyjne. Bruki. W: Jan Holcgreber (przew. kom. red.): Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919–1929. Edmund Wieliński, Przecław Smolik, Bolesław Dudziński, Mieczysław Kalinowski, Stefan Kazimierczak, Wacław Polecki, Edward Rosset, Paweł Rundo. Łódź: Nakładem Magistratu Łódzkiego, 1930, s. 291 (PDF – 371). [dostęp 2020-10-31].

[Rozwój_112-1909-30] Kronika. Samochody. „Rozwój”. Rok XII (nr 112), s. 3–4, kol. 3, 1, 1909-07-17. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2020-10-31]. Tamże: reklama Komunikacya Samochodowa – s. 1, kol. 1–2.

[Rozwój_113-1909-31] Kronika. Komunikacya samochodowa Łódź—Brzeziny. „Rozwój”. Rok XII (nr 113), s. 4, kol. 1, 1909-07-19. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFKobojek200515-32] Kobojek 2005 ↓, s. 15.

[CITEREFPawlak1986114–115-33] Pawlak 1986 ↓, s. 114–115.

[(kd)_2006-04-27-34] (kd): Wiadukt na Brzezińskiej przestał istnieć. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-27. [dostęp 2020-10-31].

[ZDiT_2006-10-04-35] Łódź: nowy wiadukt na DK 72. [w:] Portal „Moje Auto”. mojeauto.pl > Motogazeta – Polskie drogi [on-line]. Motor-Presse Polska sp. z o.o., 2006-10-04. [dostęp 2020-10-31]. Źródło: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi.

[Sikora_2003-10-18-36] Marcin Sikora: Na lewo most, na prawo most. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2003-10-18. [dostęp 2020-10-31].

[Lijewski_1959-37] Teofil Lijewski. Rozwój sieci kolejowej Polski. „Dokumentacja Geograficzna”. Zeszyt 5, s. 65 (PDF – 69), 1959. K. Dziewoński (red. nacz.). Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii. [dostęp 2020-10-31].

[Baliszewski-38] Dariusz Baliszewski: Wojna sukcesów. [w:] Strona „Powstanie Warszawskie”. powstanie-warszawskie-1944.ac.pl [on-line]. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-04)].

[Walkiewicz-39] Tomasz Walkiewicz: Wybuch wojny i początki okupacji hitlerowskiej w Łodzi. [w:] Strona Archiwum Państwowego w Łodzi. lodz.ap.gov.pl > Wystawy [on-line]. Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009-08-31. [dostęp 2020-10-31].

[Shtockfish_1975-41] Adaś Rozensztrauch: The Way of Martyrdom for a Jew of Zgierz / Droga męczeństwa zgierskiego Żyda. W: David Shtockfish (Sztokfisz): ספר זגירז' ספר זגערזש. Sefer Zgierz, mazkeret netsal le-kehila yehudit be-Polin. Memorial Book Zgierz. Sh. Kanc, Z. Fisher. Tel Aviv: ארגון יוצאי זגירז' בישראל. Irgun yotsʼe Zgyerzʼ be-Yiśraʼel. Zgierz Society; (wersja elektroniczna: The New York Public Library, Astor, Lenox, and Tilden Foundations), 1975, s. 562, seria: Yizkor Book Collection. LCCN 75951201. [dostęp 2020-10-31]. (hebr. • ang. • pol.).. Wspomnienia zostały spisane w oryginale w języku polskim, a następnie przetłumaczone na jidysz, j. hebrajski i j. angielski. Los polskiego oryginału jest nieznany. Zbiór wspomnień został wydany w j. hebrajskim i j. angielskim (The Book of Zgierz. An Eternal Memorial for a Jewish Community of Poland, JewishGen, Inc., 2007, ISBN 978-09-76475-92-7). Cytat stanowi fragment przekładu na język polski z j. angielskiego autorstwa Mazenny Gruszeckiej i Zuzanny Gruszeckiej.

[Plan_von_Litzmannstadt-42] Erwin Thiem: Plan von Litzmannstadt. [w:] Serwis „Stare Plany Miast”. stareplanymiast.pl > w/g miast – Łódź [on-line]. Stare Plany Miast; pierwotnie: Buchhandlung S. Seipelt, G.m.b.H., Litzmannstadt, 1941. [dostęp 2020-10-31]. (niem.). Tam: kwadraty H12 – H16.

[buslodz-liniaC-43] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia C. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe historyczne > C [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[(kd)_2006-10-04-44] (kd): Po półrocznym remoncie Brzezińska jak nowa. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-10. [dostęp 2020-10-31].

[Uchwała_45-45] Uchwała nr 45. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 1, s. 80 (PDF – 41), 1945-07-15. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2020-10-31].

[Dz.U._4-1946-46] Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 66–67, kol. 1 (PDF – 2–3).

[WIN-W_1948-47] Miasto Łódź. Województwo grodzkie. Plan orientacyjny miasta w granicach z roku 1946. Łódź: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1948. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia52-48] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 52. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 52 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2006. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFKobojek2005108-49] Kobojek 2005 ↓, s. 108.

[buslodz-liniaAposp.-50] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia A (pospieszna). [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Pospieszne > A (pospieszna) [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski_2011-05-28-51] Wojciech Dębski: Łódzkie tramwaje i autobusy. Kalendarium 1941 – 1960. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Kalendarium – zarys historyczny > 1941 – 1960 > 1959 [on-line]. Wojciech Dębski, 2011-05-28. [dostęp 2020-10-31].

[Radio_Polska-52] TON Łódź *Budynek b. ZPP Feniks*. [w:] Strona „RadioPolska”. radiopolska.pl > Wykaz > Obiekty > Łódź *Budynek b. ZPP Feniks* [on-line]. RadioPolska, maj 2012. [dostęp 2020-10-31].

[APŁ-53] Komitet Zakładowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zakładach Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” w Łodzi [zespół archiwalny nr 39/11/29/0]. Dzieje twórcy. [w:] Strona Archiwum Państwowego w Łodzi. lodz.ap.gov.pl > Zasób – Materiały archiwalne > nr 39/1129/0 [on-line]. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2020-10-31].

[DP_166-1977-54] (ms). W przededniu Święta Narodowego. Nowoczesne obiekty rozpoczynają służbę dla społeczeństwa. „Dziennik Popularny”. Nr 166 (8751). Rok XXXIII (wyd. A), s. 1 i 8, kol. 4–5, 2–4, 1977-07-22, 23 i 24. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].

[Szulc_2019-04-30-55] Michał Szulc: Łódź – historia w zarysie. Łódź w PRL. W: Michał Szulc: Made in Łódź. Projekt damskiej kolekcji autorskiej w oparciu o badania technologii przemysłu lekkiego województwa łódzkiego [rozprawa doktorska]. Łódź: 2019-04-30, s. 23. [dostęp 2020-10-31]. Tam: tabela 6. Poziom zatrudnienia w wybranych łódzkich zakładach przemysłu odzieżowego i włókienniczego. Dane cytowane z publikacji: Produkcja przemysłowa i czynniki wpływające na jej rozmiary (lata 1979 – 1982), Wojewódzki Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 1982, s. 34–38.

[Dębski_2017-01-05-56] Wojciech Dębski: Łódzkie tramwaje i autobusy. Kalendarium 1971 – 1980. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Kalendarium – zarys historyczny > 1971 – 1980 > 1976 [on-line]. Wojciech Dębski, 2017-01-05. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia67-57] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 67. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 67 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFGrzegorczyk_(red._nacz.)2010Zeszyt_11._Lata_powojenne._Czasy_PRLXI/26_(318,_PDF_–_27),_kol._2-58] Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 11. Lata powojenne. Czasy PRL, s. XI/26 (318, PDF – 27), kol. 2.

[DŁ_116-1975-59] XXVIII Wyścig Pokoju Berlin – Praga – Warszawa. Dziś ostatni etap. „Dziennik Łódzki”. Nr 116 (8114). Rok XXXI (wyd. A), s. 2, kol. 4, 1975-05-22. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].

[DP_103-1977-60] (n). W poniedziałek witamy kolarzy WP. „Dziennik Popularny”. Nr 103 (8688). Rok XXXIII (wyd. A), s. 2, kol. 1–2, 1977-05-07, 08 i 09. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2020-10-31].

[DŁ_100-1981-61] (wrób.). XXXIV Wyścig Pokoju. Polacy „rozprowadzili”... lidera. Dla kogo szczęśliwa „13”?. „Dziennik Łódzki”. Nr 100 (9351). Rok XXXVII (wyd. A), s. 1–2, kol. 1–2, 3–5, 1981-05-21. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. [dostęp 2020-10-31].

[DŁ_119-1984-62] (wrb). 37 Wyścig Pokoju. Przed „Juventusem” najszybszy O. Ludwig. Dziś ostatni etap z Łodzi do Warszawy. „Dziennik Łódzki”. Nr 119 (10607). Rok XL (wyd. A), s. 6, kol. 1–3, 1984-05-21. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. [dostęp 2020-10-31].

[DŁ_118-1987-63] (wrób). 40 Wyścig Pokoju. Tysiące łodzian wzdłuż trasy. Pierwszy R. Stumpf (RFN) – ostatni Meksykanin G. Cano. Polacy w środku peletonu. „Dziennik Łódzki”. Nr 118 (12328). Rok XLIII (wyd. I), s. 1–2, kol. 1–3 i 2, 1987-05-23 i 24. Redaguje kolegium. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe. ISSN 0208-7707. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFGrzegorczyk_(red._nacz.)2010Zeszyt_12._Przełom_i_transformacja:_od_Sierpnia_’80_do_końca_XX_w.XII/11_(329,_PDF_–_11),_kol._2-64] Grzegorczyk (red. nacz.) 2010 ↓, Zeszyt 12. Przełom i transformacja: od Sierpnia ’80 do końca XX w., s. XII/11 (329, PDF – 11), kol. 2.

[(msm)_2007-04-19-65] (msm): 108 mln zł strat na prywatyzacji. [w:] Portal „Nasze Miasto” naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2007-04-19. [dostęp 2020-10-31].

[MSP_2007-04-19-66] Ministerstwo Skarbu Państwa (autor korporatywny): Wykaz największych dłużników Skarbu Państwa z tytułu zobowiązań prywatyzacyjnych. Stan na 31.12.2006 r.. [w:] Portal Gospodarczy wnp.pl > Wiadomości [on-line]. wnp.pl, 2007-04-19. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-02)]. Tam: poz. 1.

[MSP_2010-11-26-67] Ministerstwo Skarbu Państwa (autor korporatywny): Nierzetelni inwestorzy: sukcesy egzekucyjne MSP. [w:] Strona MSP msp.gov.pl [on-line]. Ministerstwo Skarbu Państwa, 2010-11-26. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-19)]. Tam: poz. 1 w tabeli „Zestawienie zaległości dłużników Skarbu Państwa z tytułu zawartych umów prywatyzacyjnych, według stanu na dzień 30.06.2007 r. (należności powyżej 1 mln zł)”.

[SBŁ-IW_h-68] Historia Instytutu Włókiennictwa. [w:] Strona Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Włókiennictwa. iw.lodz.pl > O nas – Historia [on-line]. Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa, 2019. [dostęp 2020-10-31].

[SBŁ-IW_k-69] Kontakt. [w:] Strona Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Włókiennictwa. iw.lodz.pl > Kontakt [on-line]. Łukasiewicz – Instytut Włókiennictwa, 2019. [dostęp 2020-10-31].

[Auchan_2016-03-01-70] Biuro Prasowe Auchan Retail Polska (autor korporatywny): Otwarcie Auchan Łódź Brzezińska. [w:] Strona sieci Auchan. auchan.pl > Menu > Auchan i życie się zmienia – O Auchan > Pressroom > Komunikaty prasowe [on-line]. Auchan Retail Polska, 2016-03-01. [dostęp 2020-10-31].

[Gałązka,_Michałowicz_2004-10-22-71] Monika Gałązka, Tomasz Michałowicz: Dom Mody Adler znika z M1. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Łódź > Wiadomości [on-line]. Agora SA, 2004-10-22. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFKobojek2005248-72] Kobojek 2005 ↓, s. 248.

[Superbrands_Polska_2014-73] M1 Centrum Handlowe. [w:] Strona Superbrands Polska. superbrands.pl > Klub Superbrands > Album Superbrands – TU > Archiwum marek (2005 – 2018) – 2005–2017 [on-line]. Superbrands. „New Communications” Sp. z o.o. Sp.k., czerwiec 2014. s. 90 (PDF – 1). [dostęp 2020-10-31]. Źródło stanowi fragment Albumu Superbrands 2014.

[buslodz-linia81-74] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 81. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 81 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[Uchwała_2594/299/2001-75] Zarząd Miasta Łodzi (autor korporatywny): Uchwała Nr 2594/299/2001 Zarządu Miasta Łodzi z dnia 28 czerwca 2001 r. w sprawie projektowanego cmentarza komunalnego przy ul. Brzezińskiej w Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2001-06-28. [dostęp 2020-10-31]. Za Zarząd Miasta Łodzi uchwałę podpisał prezydent miasta Krzysztof Panas.

[(MSM)_2011-01-31-76] (MSM): Kolejna łódzka nekropolia powstanie przy ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto” naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości Łódź, Wydarzenia Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2011-01-31. [dostęp 2020-10-31]. Uwaga: w źródle błędnie podano nazwę ulicy – zamiast Ciupagowej powinna być Listopadowa.

[Zarządzenie_4624/VI/13-77] Prezydent Miasta Łodzi (autor korporatywny): Zarządzenie Nr 4624/VI/13 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 18 lipca 2013 r. uchylające uchwałę Zarządu Miasta Łodzi w sprawie projektowanego cmentarza komunalnego przy ul. Brzezińskiej w Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2013-07-18. [dostęp 2020-10-31]. Zarządzenie podpisane przez prezydent miasta Hannę Zdanowską.

[CITEREFWiercińska2012218_(PDF_–_12)-78] Wiercińska 2012 ↓, s. 218 (PDF – 12).

[ZDiT_2006-10-03-79] Zmodernizowano ciąg komunikacyjny Wojska Polskiego – Brzezińska wraz z wiaduktem (droga krajowa nr 72). [w:] Strona Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. zdit.uml.lodz.pl > Aktualności [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2006-10-03. [dostęp 2020-10-31].

[ZDiT_2006-04-27-80] Wyburzanie wiaduktu na ul. Brzezińskiej. [w:] Strona Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. zdit.uml.lodz.pl > Aktualności [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2006-04-27. [dostęp 2020-10-31].

[GWŁ_100-2006-81] Piotr Wasiak. Pod wiaduktem wybuchło zgodnie z planem. „Gazeta Wyborcza Łódź”. Nr 100, s. 4, 2006-04-28. Barbara Piegdoń-Adamczyk (red. nacz.). Łódź: Agora SA. ISSN 0860-908X. [dostęp 2020-10-31].

[(mak)_2006-04-11-83] (mak): Godła z wiaduktu na Brzezińskiej w Skierniewicach. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-04-11. [dostęp 2020-10-31].

[(em)_2006-08-30-84] (em): Bomba w wykopie – ewakuowano 200 mieszkańców z okolic ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2006-08-30. [dostęp 2020-10-31].

[Jamroz_i_in._2014-85] Kazimierz Jamroz i in.: Wykaz ulic i skrzyżowań wraz z liczbą wypadków i ich ofiar. W: Kazimierz Jamroz, Marcin Budzyński, Andrzej Zalewski, Joanna Żukowska, Izabela Oskarbska: Miejski Program Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Łodzi na lata 2014 – 2020. Gdańsk: maj 2014, s. 94 (PDF – 97), poz. 31. [dostęp 2020-10-31]. (Załącznik 1; w tytule tabeli błędnie podano lata 2010–2013 zamiast 2011–2013).

[FPW_2012-07-02-86] Schemat rozmieszczenia drogowych obiektów inżynierskich w przebiegu projektowanej autostrady A1 na odcinku Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi). [w:] Strona „Skyscraper City”. scyscrapercity.com > Forums > European Forums > Forum Polskich Wieżowców > Infrastruktura i Technologia > Infrastruktura drogowa > Inwestycje ukończone > [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) > post #1 [on-line]. scyscrapercity.com, 2012-07-02. [dostęp 2020-10-31]. Schemat w powiększeniu.

[FPW_2016-03-14-88] [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi). [w:] Strona „Skyscraper City”. scyscrapercity.com > Forums > European Forums > Forum Polskich Wieżowców > Infrastruktura i Technologia > Infrastruktura drogowa > Inwestycje ukończone > [A1] Stryków – Tuszyn (Wschodnia Obwodnica Łodzi) > post #11 632 [on-line]. scyscrapercity.com, 2016-03-14. [dostęp 2020-10-31].

[Bereszczyński_2013-06-28-89] Marcin Bereszczyński: Protest mieszkańców Nowosolnej. Zablokowali Brzezińską i Pomorską [ZDJĘCIA+FILM]. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Komunikacja [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2013-06-28. [dostęp 2020-10-31].

[Magnuszewska_2015-05-22-90] Agnieszka Magnuszewska: Obwodnica Nowosolnej. Kiedy będzie wybudowana?. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Komunikacja > Drogi [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2015-05-22. [dostęp 2020-10-31].

[Magnuszewska_2016-03-07-91] Agnieszka Magnuszewska: Dojazdy do A1 i S14. Czy miasto dostanie dofinansowanie? Urzędnicy czekają na ruch ministerstwa. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Motofakty > Aktualności [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2016-03-07. [dostęp 2020-10-31].

[Bressa-95] Zbigniew Bressa: Spopielałe uczucia. W: Zbigniew Bressa: Poświata. Wyd. I. Paczków: Zbigniew Bressa „Self Publishing”, 2019, s. 15 (PDF – 16). ISBN 978-83-955875-0-4. [dostęp 2020-10-31]. Powieść wydana także w wersji elektronicznej w formatach EPUB, MOBI i PDF.

[Michałowicz_2004-02-28-96] Tomasz Michałowicz: Kolastyna zamknęła zakład w Łodzi. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Łódź > Wiadomości Łódź [on-line]. Agora SA, 2004-02-28. [dostęp 2020-10-31].

[Parkiet_2011-06-17-97] MIRACULUM SPÓŁKA AKCYJNA w upadłości układowej – Zawarcie przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości. [w:] Portal „Parkiet”. parkiet.com > Komunikaty spółek ESPI i EBI [on-line]. Gremi Media S.A., 2011-06-17. [dostęp 2020-10-31].

[(jed)_2007-05-29-98] (jed): Lama w barze przy Brzezińskiej. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2007-05-29. [dostęp 2020-10-31].

[izj_2011-09-28-99] (izj): Przybywa zwierząt w minizoo przy ul. Brzezińskiej. [w:] Portal „Expressu Ilustrowanego”. expressilustrowany.pl > Najważniejsze [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2011-09-28. [dostęp 2020-10-31].

[Nowiński_2013-03-100] Tadeusz Nowiński (Mr SCOTT): Wycieczka nr 155 „Witkowice”. [w:] Blog „Mr SCOTT jedzie do... (-:”. panaszonik.blogspot.com > Archiwum bloga – 2013 > marca [on-line]. Tadeusz Nowiński (mr SCOTT), marzec 2013. [dostęp 2020-10-31].

[Nowiński_2013-12-101] Tadeusz Nowiński (Mr SCOTT): Wycieczka nr 227 „Bartolin, Syberia i Moskwa”. [w:] Blog „Mr SCOTT jedzie do... (-:”. panaszonik.blogspot.com > Archiwum bloga – 2013 > grudnia [on-line]. Tadeusz Nowiński (mr SCOTT), grudzień 2013. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFDmochowska-DudekMajecka2014112_(PDF_–_6)-102] Dmochowska-Dudek i Majecka 2014 ↓, s. 112 (PDF – 6).

[pkt-103] Nowosolna. Kopalnia. Eurovia Kruszywa S.A.. [w:] Baza firm pkt.pl. [on-line]. CS Group Polska S.A.. [dostęp 2020-10-31].

[Zarządzenie_1577/VII/15-104] Wykaz kart adresowych gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2015-07-24. s. 30 (PDF – 31), poz. 793. [dostęp 2020-10-31]. Załącznik do Zarządzenia Nr 1577/VII/15 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 24 lipca 2015 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie przyjęcia gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi.

[kd_2005-01-25-105] (kd): Fatalne skrzyżowanie – Rynek Nowosolna koszmarem dla kierowców.... [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2005-01-25. [dostęp 2020-10-31].

[Uchwała_157/XLIV/2017-106] Rada Osiedla Nowosolna (autor korporatywny): Uchwała Nr 157/XLIV/2017 z dnia 6.10.2017 Rady Osiedla Nowosolna w sprawie zaopiniowania projektu Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego miasta Łodzi. [w:] Strona Rady Osiedla Nowosolna. radanowosolna.fotovid.pl > Uchwały – Kadencja 2014–2018 [on-line]. Rada Osiedla Nowosolna, 2017-10-06. s. bn. (PDF – 4). [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-04)]. Uchwała podpisana przez przewodniczącą Rady Osiedla Nowosolna Ewę Świdzińską.

[Malinowski_2019-08-29-107] Mirosław Malinowski: Koniec gwiaździstego skrzyżowania w Nowosolnej! Będzie rondo. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości Łódź, Wydarzenia Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2019-08-29. [dostęp 2020-10-31].

[Zarządzenie_3397/VIII/20-108] Gminna ewidencja zabytków miasta Łodzi. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi. bip.uml.lodz.pl > Samorząd > Akty prawne i projekty aktów prawnych > Akty Prawne [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2020-02-28. [dostęp 2020-10-31]. Załącznik do Zarządzenia Nr 3397/VIII/20 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 28 lutego 2020 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie przyjęcia gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi.

[PP-109] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 701 [zarchiwizowane 2013-07-15] .

[CITEREF''Łódź_łączy._Wykaz_tras...''20177-110] Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 7.

[CITEREF''Łódź_łączy._Wykaz_tras...''20178-112] Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 8.

[CITEREF''Łódź_łączy._Wykaz_tras...''201711–12-113] Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 11–12.

[CITEREF''Łódź_łączy._Wykaz_tras...''201717-114] Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 17.

[CITEREF''Łódź_łączy._Wykaz_tras...''201727-115] Łódź łączy. Wykaz tras... 2017 ↓, s. 27.

[MPK_125/17_2017-07-01-116] MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 125/17. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2017-07-01. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia53-118] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 53. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 53 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia53A-119] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 53A. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 53A [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia54-121] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 54. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 54 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2006. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia64-123] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 64. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 64 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia68-129] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 68. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 68 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia81bis-132] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 81bis. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 81bis [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia87-134] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 87. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 87 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia88-138] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 88. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 88 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[MPK_506_2006-04-10-139] MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 506. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2006-04-10. [dostęp 2020-10-31].

[MPK_2008-03-29-140] MPK – Łódź (autor korporatywny): Trasy linii autobusowych. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2008-03-29. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia88A-142] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 88A. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 88A [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[MPK_120/12_2012-10-15-143] MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 120/12. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2012-10-15. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia94-144] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 94. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Zwykłe > 94 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia352-147] Wojciech Dębski: Linia autobusowa pospieszna 352. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 352 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-25. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-linia352-148] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia 352. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Wszystkie linie > 352 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia251_black-150] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 251 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 251 (oznaczenie w kolorze czarnym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2012-01-08. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia255_black-151] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 255 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 255 (oznaczenie w kolorze czarnym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2012-01-08. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia264-153] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 264 (podmiejska). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 264 – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-06-25. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia251_red-158] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 251 (podmiejska, pospieszna). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 251 (oznaczenie w kolorze czerwonym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-22. [dostęp 2020-10-31].

[Dębski-linia255_red-159] Wojciech Dębski: Linia autobusowa 255 (podmiejska, pospieszna). [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Autobusy – Linie > 255 (oznaczenie w kolorze czerwonym) – więcej informacji [on-line]. Wojciech Dębski, 2008-05-22. [dostęp 2020-10-31].

[buslodz-liniaN7-161] Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: Linia N7. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie – Nocne > N7 [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2018. [dostęp 2020-10-31].

[MPK_472_2005-12-15-162] MPK – Łódź (autor korporatywny): Komunikat 472. [w:] Strona MPK – Łódź. mpk.lodz.pl > Zmiany rozkładów > Archiwum komunikatów [on-line]. MPK – Łódź Sp. z o.o., 2005-12-15. [dostęp 2020-10-31].

[Frikobusy-CH_M1-163] Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-18)].

[Frikobusy_2013-01-29-165] Jakub Luc: 2013-02-02 Zmiana kursowania linii M1 BAŁUTY oraz dodatkowe kursy autobusu M1 na liniach podmiejskich. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2013 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2013-01-29. [dostęp 2020-10-31].

[Frikobusy_2015-09-10-166] Jakub Luc: 2015-09-12 Zmiany w kursowaniu linii bezpłatnych do CH M1. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2015 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2015-09-10. [dostęp 2020-10-31].

[Frikobusy-B-168] Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. Brzeziny. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Rozkłady – CH M1 Łódź > Kierunek: Brzeziny [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-12)].

[Frikobusy_2020-05-06-169] Jakub Luc: 2020-04-18 Likwidacja linii bezpłatnych do CH M1. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2020 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2020-05-06. [dostęp 2020-10-31].

[Frikobusy-S-170] Michał Gołaszewicz (red.), Jakub Luc (red.), Karol Matuszewski (red.): CH M1 Łódź. Stryków. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Rozkłady – CH M1 Łódź > Kierunek: Stryków [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2006–2017. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016 -07-12)].

[Frikobusy_2011-06-06-171] Michał Gołaszewicz: 2011-06-06 Likwidacja linii M1 Widzew i zmiana rozkładu linii M1 Zgierz. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2011 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2011-06-06. [dostęp 2020-10-31].

[Frikobusy_2014-07-19-172] Michał Gołaszewicz: 2014-07-12 Zawieszenie linii REAL CH M1 ZGIERZ. [w:] Strona Frikobusy.pl. Rozkłady jazdy autobusów bezpłatnych w Łodzi. frikobusy.pl > Archiwum komunikatów > 2014 [on-line]. Frikobusy – autobusy bezpłatne w Łodzi, 2014-07-19. [dostęp 2020-10-31].

[CITEREFWiercińska2012210–211,_213–214_(PDF_–_4–5,_7–8)-173] Wiercińska 2012 ↓, s. 210–211, 213–214 (PDF – 4–5, 7–8).

[Pilichowski-174] Czesław Pilichowski (red.): Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 300, kol. 2. ISBN 83-01-00065-1. OCLC 5709074.

[Abramowicz-175] Sławomir Abramowicz: Obóz pracy Sikawa w roku 1945 i w latach późniejszych. W: Joanna Żelazko (red.): Rok 1945 w Łodzi. Studia i szkice. Wyd. I. Łódź: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008, s. 149–169. ISBN 978-83-925820-6-9. OCLC 316492105.

[ZK_1-176] Opis jednostki. [w:] Strona Służby Więziennej. sw.gov.pl > Informacje o jednostkach – OISW Łódź > Jednostki podległe – Zakład Karny Nr 1 w Łodzi > Opis jednostki [on-line]. Służba Więzienna, 2016–2018. [dostęp 2020-10-31].

[177] Schronisko dla Zwierząt w Łodzi [dostęp 2020-12-01]

[178] Status prawny, organizacja i kontrole – BIP Schroniska dla Zwierząt [dostęp 2020-12-01]

[Wieczorek,_Żukrowska-179] Paweł Wieczorek, Katarzyna Żukrowska: Russian Military Base Closures in Poland. [w:] Strona Bonn International Center for Conversion [on-line]. Bonn International Center for Conversion, 2002-04-16. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-08-16)]. (ang.). Artykuł napisany na zamówienie BICC w 1996 r. Tam: w końcowej części sekcji Detailed characteristics of the individual properties – Province of _ód_ (nazwa lokalizacji podana błędnie: Nowosolina zamiast Nowosolna).

[Czulicki-180] Maciej Czulicki: Wybrane aspekty pobytu Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945–1993. [w:] Strona Biura Bezpieczeństwa Narodowego. bbn.gov.pl > Prace Biura – Publikacje > Analizy, Raporty i Notatki BBN [on-line]. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, 2014-12-11. s. 44. [dostęp 2020-10-31]. Tam: Nowosolna.

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[h]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[i]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[j]

[73]

[74]

[75]

[k]

[77]

[78]

[79]

[80]

[l]

[m]

[n]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Ulica Brzezińska w Łodzi

Spis treści

Historia

Historia

Do roku 1918

Lata 1918–1945

Lata 1945–1989

Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”

Wyścig Pokoju

Od roku 1989

Kalendarium zmian nazwy ulicy

Ulica Brzezińska w kulturze

Obiekty

Numeracja i kody pocztowe

Komunikacja miejska

Stan obecny

W przeszłości

W pobliżu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie