Ulica Bytomska w Tarnowskich Górach

ulica Bytomska

Śródmieście-Centrum, Osada Jana
ul. Bytomska – widok w kierunku południowym
Państwo	Polska
Miejscowość	Tarnowskie Góry
Długość	1500 m
Przebieg
↑ ul. marsz. Józefa Piłsudskiego ul. Bytomska 30 m ul. Krakowska 50 m pl. Wolności 100 m ← ul. Piastowska → ul. Oświęcimska 390 m Rondo ks. dr. Franciszka Blachnickiego: ← ul. Legionów 430 m Górnośląskie Koleje Wąskotorowe 440 m ul. Oświęcimska 490 m Stoła 560 m ul. Mikołaja Kopernika 590 m Szpital i kościół OO. Kamilianów 810 m ul. Słoneczników 1300 m al. Kwiatów 1500 m Obwodnica Tarnowskich Gór: ← 11 ← 78 → ↓ 11 ul. Józefa Korola
Położenie na mapie Tarnowskich Gór ulica Bytomska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Bytomska
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Bytomska
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego ulica Bytomska
50,438094°N 18,862132°E/50,438094 18,862132

Ulica Bytomska w Tarnowskich Górach (do 1925 i 1939−1945 Beuthenerstraße, 1925−1939 i od 1945 ul. Bytomska^[1]) – jedna z najważniejszych ulic Tarnowskich Gór. Łączy centrum miasta z dzielnicami Osada Jana i Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne.

Przebieg

Ulica rozpoczyna się na skrzyżowaniu z główną reprezentacyjną ulicą miasta – ulicą Krakowską – po czym dalej biegnie w kierunku południowym. Po drodze krzyżuje się z inną drogą powiatową (ulicą Legionów), biegnie ponad rzeką Stołą, ponadto przecina ją linia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Ulica kończy swój bieg na skrzyżowaniu z obwodnicą śródmiejską, a jej kontynuacją jest będąca częścią drogi krajowej nr 11 ulica Józefa Korola, która prowadzi bezpośrednio do Bytomia.

Ulica znajduje się na terenie dwóch dzielnic:

• Śródmieścia-Centrum – odcinek od skrzyżowania z ul. Krakowską do skrzyżowania z ul. Legionów (w postaci ronda ks. F. Blachnickiego),
• Osady Jana – odcinek od skrzyżowania z ul. Legionów (w postaci ronda ks. F. Blachnickiego) do skrzyżowania z ulicą Obwodnicą.

Początkowy odcinek jednojezdniowej ulicy Bytomskiej od skrzyżowania z ulicą Krakowską do skrzyżowania z ulicami Piastowską i Oświęcimską ma po dwa pasy ruchu w obu kierunkach.

Historia

Budynek Górnośląskiej Spółki Brackiej na starej pocztówce z ok. 1914

Budowa ulicy Bytomskiej jako elementu drogi prowadzącej z Królewskiej Huty przez Bytom do Tarnowskich Gór rozpoczęła się w 1805, jednak droga łącząca Tarnowskie Góry z Bytomiem musiała istnieć już u zarania dziejów młodszego ośrodka. Wcześniej korzystano z krętych dróg nieutwardzonych należących często do prywatnych właścicieli^[2] (bezimienna droga prowadząca z Tarnowskich Gór do Bytomia pojawia się na jednej z najwcześniejszych map tego regionu – mapie księstwa opolskiego autorstwa Iohannesa Wolfganga Wielanda z 1736 roku^[3]).

Od XVI wieku, gdy powstały Tarnowskie Góry, aż do ok. 1832 obecny początkowy odcinek ulicy Bytomskiej był położony za tzw. Bramą Krakowską – miejscem poboru myta – a więc poza obszarem miasta i miał postać obszernego placu (obecnie Plac Wolności) zwanego Krakowskim Przedmieściem (niem. Krakauer Vorstadt). W XVI wieku znajdowały się na nim chaty biedoty, zaś w 1. połowie XIX wieku – stodoły należące do mieszczan. Około 1651 nieopodal Bramy Krakowskiej niejaki Wagner założył browar (jeden z dwóch w tamtym czasie w mieście i jego najbliższym sąsiedztwie)^[4][5][6][7].

W latach 1830–1831 droga została przebudowana, zaś między 1898 a 1912 w miejsce kocich łbów zyskała bruk granitowy^[8].

W 1904 w Miechowicach otwarto Zakład św. Jana (St. Johanneshaus) ojców kamilianów, jednak już rok później zadecydowano o budowie większego obiektu skierowanego do leczenia alkoholików. Grunt pod budowę podarował zarząd dóbr hrabiów Henckel von Donnersmarck znajdujący się w Karłuszowcu na południe od Tarnowskich Gór. Zakład leczenia pijaków (Trinker-Heilanstalt) oraz kościół pw. św. Jana Chrzciciela powstały w latach 1906–1907 na wzgórzu Galgenberg (obecnie Osada Jana), które dawniej było miejscem straceń, a które ulica Bytomska mija od zachodu^[9][10].

W budynku pod nr. 6 przy ulicy Bytomskiej znalazła w 1857 swoją siedzibę Górnośląska Spółka Bracka – instytucja zajmująca się górniczymi ubezpieczeniami społecznymi. W latach 1899–1897, 1904 oraz 1909–1910 budynek był rozbudowywany^[11].

4 sierpnia 2015 ulicą Bytomską przebiegała trasa 3. etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne^[12].

Komunikacja

Ulica Bytomska jest jedną z najważniejszych arterii komunikacyjnych Tarnowskich Gór. Stanowi część drogi powiatowej nr 3276S powiatu tarnogórskiego, jest drogą klasy G^[13]. Kursują nią linie autobusowe organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (do 31 grudnia 2018 przez MZKP Tarnowskie Góry i KZK GOP^[14][15]) z Tarnowskich Gór do Bytomia, Radzionkowa, Gliwic, Zabrza, Wieszowy, Zbrosławic, Chorzowa i Katowic, a także łączące centrum miasta z dzielnicami Osada Jana, Stare Tarnowice, Strzybnica, Sowice, Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne oraz Repty Śląskie.

Przy ulicy Bytomskiej zlokalizowane są dwa przystanki autobusowe: Tarnowskie Góry Bytomska oraz Osada Jana^[15].

Budynki

Zabytkowa kamienica przy ul. Bytomskiej 14

Przy ulicy Bytomskiej mieści się szereg budynków użyteczności publicznej będących obiektami zabytkowymi wpisanymi do Gminnej Ewidencji Zabytków^[16]:

• dawny budynek Spółki Brackiej przy ul. Bytomskiej 6, 6a i 6b, mieszczący obecnie Bank Spółdzielczy^[17] oraz Komendę Powiatową Policji w Tarnowskich Górach^[18],
• zespół klasztorny ojców Kamilianów przy ul. Bytomskiej 22, obejmujący kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Kamila (filialny Parafii Matki Bożej Uzdrowienie Chorych) i znajdujący się obok niego krzyż misyjny oraz Szpital św. Kamila,
  • zespół witraży z początku XX wieku – wpis nr B/589/85 (witraże szpitalne) oraz B/590/85 (witraże kościelne) do Rejestru Zabytków z 28 stycznia 1985^[19],
  • park przyklasztorny, ze znajdującymi się w nim grotą maryjną, kamiennym krzyżem na cmentarzu, na którym chowani są kamilianie oraz drewnianym krzyżem na Galenbergu – dawnym miejscu straceń,
• dawne wille miejskie pod numerami: 4 (z 1906 r.), 8 (z 1901 r., proj. Otto Kotzulla^[20]; obecnie Przychodnia Rejonowa nr 1 – Usługi Medyczne „Śródmieście”^[21]), 10 (willa „Gertrud” z 1897 r., proj. Otto Kotzulla^[20]), 11 (z 1894 r., proj. Otto Kotzulla^[20]; na początku XX wieku miało w niej siedzibę m.in. przedsiębiorstwo spedycyjne Hermanna Dietricha^[22]), 12 (z 1895 r., proj. Otto Kotzulla^[20]), 15 (z 1909 r., obecnie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej^[23]), 16 (willa „Wolff”, później „Glückauf” z ok. 1905 r.^[20]), 16a (willa „Król” z 1937 r., proj. Aleksander Król^[24]), 17 (z 1913 r.),
• kamienice pod numerami: 1 (proj. Karl Korbsch, o bogatej secesyjnej ornamentyce)^[25], 14 (wpisana do rejestru zabytków; nr rej. A/558/2019 z dn. 10.10.2019^[26]).

Zabytkami nie są:

• blok mieszkalny przy ul. Bytomskiej 3, w którym mieści się redakcja tygodnika Gwarek^[27],
• ROD „Faser”^[28] na Osadzie Jana,
• dyskont Biedronka na Osadzie Jana przy skrzyżowaniu ul. Bytomskiej z aleją Kwiatów.

Mieszkalnictwo

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego w 2019 roku w budynkach znajdujących się przy ulicy Bytomskiej zameldowanych było 481 osób^[29].

Przypisy