Ulica Czerwonego Krzyża w Warszawie

ulica Czerwonego Krzyża

Powiśle
Ulica Czerwonego Krzyża przy ul. Kruczkowskiego
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
ul. Leona Kruczkowskiego ul. Solec/plac Zofii Wóycickiej ul. Dobra/ul. Solec
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 ulica Czerwonego Krzyża
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Czerwonego Krzyża
Położenie na mapie województwa mazowieckiego ulica Czerwonego Krzyża
52°14′07,9″N 21°01′48,9″E/52,235528 21,030250

Ulica Czerwonego Krzyża – ulica na warszawskim Powiślu, biegnąca od ul. Kruczkowskiego do ul. Solec i ul. Dobrej.

Historia

Ulica powstała w latach 1897–1898 jako przedłużenie ul. Rozbrat i droga dojazdowa do niewielkiego szpitala Rosyjskiego Czerwonego Krzyża (stąd jej nazwa), znajdującego się w górnym biegu ulicy, przy krawędzi skarpy^[1]. Początkiem szpitala było kilka pawilonów wybudowanych przed 1885 pomiędzy skarpą a ul. Smolną. Główny gmach szpitalny powstał w latach 1896–1897. Mieścił administrację placówki, płatną lecznicę i bezpłatne ambulatorium^[1]. Przed budynkiem znajdował się klomb z fontanną^[1]. W 1914 jako ostatni w zespole powstał budynek administracyjny, przed 1939 nadbudowany według projektu Józefa Szanajcy.

Ulicę poszerzono w 1900; równolegle powstały wielkomiejskie kamienice będące pierwszą mieszkaniową zabudową ulicy. Pierwszą z wybudowanych kamienic wzniósł dla siebie architekt Jan Hinz, kolejną wyróżniała bogata secesyjna ornamentyka fasady.

Dalsze kamienice wznoszone przy ulicy Czerwonego Krzyża powstały po 1912; jedna z nich powstała dla budowniczego wielu warszawskich obiektów – Leona Drewsa, na miejscu kolejnych, dziś nie zachowanych przebiega jezdnia.

Za linią wiaduktu kolei średnicowej długo wznosiły się jedynie zabudowania szpitala, przejęte w 1915 przez Polski Komitet Pomocy Społecznej i mieszczące w późniejszym okresie Szpital Główny Polskiego Czerwonego Krzyża.

Wcześniej, w latach 1904-1914 powstał most Poniatowskiego, zwany ówcześnie mostem Mikołajewskim lub III Mostem. Wraz z nim powstał długi na około 700 metrów wiadukt, stanowiący połączenie mostu z Al. Jerozolimskimi.

W latach dwudziestych przy ul. Czerwonego Krzyża powstały kolejne domy, w 1933 tunelem i nasypem kolei średnicowej pojechały pierwsze pociągi. Powstała stacja PKP Warszawa Powiśle. Nad ulicą powstała wtedy arkada wiodąca do mostu średnicowego; do wybuchu wojny kolejne domy wypełniły zabudowę ulicy.

W 1939 uszkodzeniu uległa tylko jedna kamienica; większe zniszczenia przyniósł 1944 – kilka domów legło wtedy w gruzach, szpital spłonął, zaś sam wiadukt został wysadzony w powietrze przez Niemców.

Po 1945 rozebrano część dawnych zabudowań; odbudowano zgodnie z pierwowzorem wiadukt średnicowy oraz dostawiono doń drugi, również kolejowy.

Przed 1955 wschodni odcinek ulicy przemianowano na ul. Stefana Jaracza, zaś przed 1968 powstała nowa ul. Kruczkowskiego, która wchłonęła początkowy fragment dawnej ulicy Czerwonego Krzyża.

Z zabudowań szpitala rozebranych ostatecznie w latach 70. ocalał tylko dawny pawilon chorób wewnętrznych im. cesarzowej Marii Aleksandrowny pod adresem Smolna 6^[1]. Na pozostałym terenie urządzono skwer.

W kamienicy Spółdzielni Domostwo przy ul. Czerwonego Krzyża 6 od 2002 do wyprowadzki do Pałacu Prezydenckiego w 2006 mieszkali przyszły prezydent RP Lech Kaczyński wraz z żoną Marią^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 2. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 165. ISBN 83-9066291-4.