Ulica Działowa w Poznaniu
| Centrum | |
.jpg) Widok od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Długość | 252 m |
| Plan | |
 | |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′45,7″N 16°55′52,0″E/52,412706 16,931102 | |
Ulica Działowa (dawniej: Plac Działowy) – jednojezdniowa ulica z kontrapasem rowerowym[1] o długości 252 metrów[2], w centrum Poznania, pomiędzy Wzgórzem Świętego Wojciecha na północy, a ulicami Solną i Wolnicą, a także Placem Wielkopolskim na południu[3].
Historia
W okresie zaboru pruskiego, w 1801, w na terenie skonfiskowanych karmelitom ogrodów klasztornych stworzono czworoboczny plac przeznaczony na parady wojskowe (niem. Paradeplatz), który z czasem oddano artylerzystom na ćwiczenia, co dało asumpt obecnej nazwie (niem. Kanonenplatz). Dziś na jego miejscu znajduje się przylegający do ulicy Ogród Jordanowski nr 1. O teren ten zabiegał wcześniej Wojciech Bogusławski, który bezskutecznie namawiał władze miejskie do postawienia tutaj nowego teatru, w miejsce prowizorycznej sceny w pobliskiej ujeżdżalni Geislera. Plac w 1805 odwiedził car Rosji, Aleksander I. W latach 1832-1836 chłopi z Winiar i Bonina, po kasacie zakonu przez Prusaków, bronili kościoła karmelitów bosych przed pruskim rabunkiem. Usunęła ich dopiero interwencja wojskowa. Ulicę w obecnej formie wytyczono w 1844[4]. W 1847 na placu Niemcy publicznie rozstrzelali (schwytanego pod Rogoźnem[4]) Antoniego Babińskiego, emisariusza Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Jego śmierć była przyczyną manifestacji i zamieszek antyniemieckich[5].
Na Placu Działowym powstał w 1889 neorenesansowy (o cechach włoskich)[6] budynek Dowództwa V Korpusu Armijnego, który zamykał również panoramę Alei Marcinkowskiego[5]. W gmachu tym mieszkał w dniach 2-7 września 1902 cesarz niemiecki Wilhelm II wraz z małżonką Augustą Wiktorią, podczas swojej wizyty w Poznaniu. 2 września w przyjęciu cesarskim udział wziął arcybiskup Florian Stablewski[7]. Budowa gmachu dowództwa spowodowała zwężenie placu do obecnej formy ulicy, jednak jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym utrzymywała się nazwa „plac Działowy”[4].
Kościół karmelitów bosych w okresie międzywojennym (1930-1939) miał charakter kościoła garnizonowego. W tym samym czasie pozostałości dawnego placu (powyżej tzw. Koszar Babińskiego) zajmowały dobrze utrzymane korty tenisowe. Przy ulicy mieściło się wówczas Towarzystwo dla Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego, powstałe w 1926, którego prezesem był gen. Stanisław Taczak, a modus vivendi stanowił kpt. Tadeusz Fenrych[4].
W kamienicy pod nr 7 zamieszkiwał po I wojnie światowej Witold Noskowski, który osiedlił się w Poznaniu w 1924, po przyjeździe z Krakowa. Wraz z nim mieszkali jego pasierbowie, geograf Jerzy Młodziejowski i muzyk Bronisław Młodziejowski, uczeń Egona Petri. Pod nr 9 żył w tym okresie sędzia Sądu Apelacyjnego, Edward Sommer, który wraz z synem i żoną zmarli w wyniku prześladowań niemieckich podczas okupacji. Jego drugi syn, Witold Sommer poległ w powstaniu warszawskim. Pod numerem 11 zamieszkiwali prawnicy, m.in. Franciszek Hempowicz i Stanisław Sczaniecki[4].
Przy ulicy żył także belgijski pisarz i filozof, Marcel Paquet (zm. 2014), o czym informuje stosowna tablica[8].
Obiekty
Przy ul. Działowej znajdują się lub znajdowały m.in. (od północy):
- bazylika św. Józefa i klasztor karmelitów bosych,
- pomnik św. Rafała Kalinowskiego,
- dawny gmach Dowództwa V Korpusu Armijnego w Poznaniu (zachowana tylko oficyna),
- nieistniejący pomnik Wilhelma I,
- Ogród Jordanowski nr 1,
- Wydział Architektury Akademii Sztuk Pięknych[3].
Zabytki
Oprócz kościoła św. Józefa do zlokalizowanych przy ulicy obiektów zabytkowych należą domy nr: 6, 8, 12, 14, 16, 18, 20 i 22 wzniesione po 1844 i odbudowane ze zniszczeń wojennych około 1950-1955[9].
Galeria
Zabudowa wschodniej pierzei
Pozostałości placu artyleryjskiego (Ogród Jordanowski nr 1)
Kamienica Marcela Paqueta
Przypisy
- ↑ Portal SIP Poznań, sip.geopoz.pl [dostęp 2021-10-13].
- ↑ ZDM Poznań, Spis dróg publicznych będących w administracji ZDM Poznań.
- ↑ a b Mapy.cz, Mapy.cz [dostęp 2021-10-13].
- ↑ a b c d e Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Część 2, Kwartet, Poznań, 2006, s. 258-263, ISBN 83-60069-25-5
- ↑ a b Po fyrtlach Poznania 83 – Ulica Solna | | Po fyrtlach Poznania, poznanskiefyrtle.pl [dostęp 2021-10-13].
- ↑ Marcin Libicki, Poznań – przewodnik, Piotr Libicki (ilust.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 73-74, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402.
- ↑ Jak cesarz Wilhelm II wizytował Poznań, kultura.poznan.pl [dostęp 2021-10-13] (pol.).
- ↑ napis na tablicy pamiątkowej in situ
- ↑ praca zbiorowa, ''Poznań. Spis zabytków architektury'', Urząd Miasta Poznania, Poznań, 2004, s. 89, ISBN 83-89525--07-0
Media użyte na tej stronie
Autor:
Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.
Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0Mapa lokalizacyjna Poznania
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Crossroads with a major road ahead.
.jpg)
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Działowa w Poznaniu.
Ulica Działowa oraz zabudowania Placu Działowego na planie miasta Poznania z roku 1911 r.
.jpg)
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica ku czci Marcela Paqueta. Poznań - ul. Działowa.