Ulica Gliwicka w Katowicach

ulica Gliwicka
Śródmieście, Załęże
Ilustracja
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Zarębskiego
(widok w kierunku zachodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

ok. 4065 m

Przebieg
Ikona ulica.svg↑ ul. 3 Maja
Ikona ulica rondo.svg0mplac Wolności
← ul. Sokolska
→ ul. Jana Matejki
Ikona ulica skrzyżowanie.svg107mul. Jana III Sobieskiego
Ikona ulica z prawej.svg285mul. Dąbrówki
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatła422m← ul. Friedricha Wilhelma Grundmanna
→ ul. Marii Goeppert-Mayer
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatła712m← ul. Żelazna
→ ul. ks. Pawła Pośpiecha
Ikona ulica z lewej.svg875mul. Macieja
Ikona ulica skrzyżowanie.svg1140mul. Marcina, ul. J. Zarębskiego
Ikona ulica skrzyżowanie.svg1220mul. F. Anioła, ul. Wincentego Janasa
Ikona ulica z lewej.svg1280mul. Gminna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg1360m← ul. Tarasa Szewczenki
→ ul. Ondraszka
Ikona ulica z lewej.svg1455mul. Klimczoka
Ikona ulica z lewej.svg1515mul. Józefa Wolnego
Ikona ulica z lewej.svg1570mul. Zamułkowa
Ikona ulica plac.svg1865mplac Józefa Londzina
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatła1875m← ul. Bracka
→ ul. Feliksa Bocheńskiego
Ikona ulica z lewej.svg1980mul. Pokoju
Ikona ulica z lewej.svg2070mul. Michała Wolskiego
Ikona ulica z lewej.svg2175mul. Kupca
Ikona ulica skrzyżowanie.svg2410m← ul. Joachima Lelewela
→ ul. Jana Wyplera
Ikona ulica z lewej.svg2525mul. Lisa
Ikona ulica z lewej.svgświatła2640mul. Wiśniowa (do os. Witosa)
Ikona ulica.svg2850mpark Załęski
Ikona ulica z prawej.svgświatła3035mul. Jana Pawła II (do os. Tysiąclecia)
Ikona ulica z lewej.svg3495mul. Szymona Badury
Ikona ulica z lewej.svg3565mul. Roberta Kempki
Ikona ulica z lewej.svg3635mul. Szymona Borysa
Ikona ulica z lewej.svg3692mul. Leopolda Czoika
Ikona ulica z lewej.svg3750mul. Józefa Ciemały
Ikona ulica z lewej.svg3810mul. Franciszka Dudka
Ikona ulica z lewej.svg3870mul. Jerzego Cholewy
Ikona ulica z lewej.svg3936mul. Koczeby
Ikona ulica z lewej.svg4002mul. Macieja Mamoka
Ikona ulica z lewej.svg4063mul. Piotra Musialika
Ikona ulica z prawej.svgświatła4088mul. ks. Jana Gałeczki (Chorzów)
Ikona ulica z prawej.svg4063mul. Piotra Wysockiego (Chorzów)
Ikona ulica.svg4065m↓ ul. Armii Krajowej (Chorzów)
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Gliwicka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Gliwicka”
Ziemia50°16′02,3″N 18°59′10,4″E/50,267301 18,986215

Ulica Gliwicka w Katowicach (niem. Bismarckstraße/Moltkestraße[1], w dwudziestoleciu międzywojennym Gliwicka/Wojciechowskiego[2]) – ulica w Katowicach, która jest jedną z najdłuższych ulic w mieście, łącząca katowickie Śródmieście z Chorzowem przez Załęże.

Choć nie ma znaczenia tranzytowego, jest ważną drogą komunikacyjną ze względu na biegnącą tędy ważną linię tramwajową łączącą Bytom, Świętochłowice, Chorzów, Katowice i Siemianowice Śląskie. Ulica ta jest również jedną z najbardziej charakterystycznych ulic w regionie ze względu na dużą liczbę zakrętów. Była remontowana przez kilka lat do listopada 2008 roku. W części jest ona wyłożona betonową kostką brukową. Przed remontem ulicę przecinała linia kolejowa, dziś w tym miejscu istnieje skrzyżowanie z ulicą Marii Goeppert-Mayer i ulicą Friedricha Wilhelma Grundmanna (część obwodnicy Śródmieścia).

Przebieg

Ulica rozpoczyna swój bieg przy placu Wolności w Śródmieściu Katowic. Ulica w kierunku zachodnim biegnie następnie przez sam środek dzielnicy Załęże obok Punktu 44 (IMAX / Cinema City), zabytkowego kościoła św. Józefa, hotelu Załęże i załęskiego dworu, gdzie w okolicy przecina węzeł drogowy Bracka/Bocheńskiego (łączący autostradę A4, Drogową Trasę Średnicową/drogę wojewódzką nr 902 i drogę krajową nr 79 – ulicę Chorzowską). Następnie biegnie m.in. w pobliżu hipermarketu Auchan, osiedla Mościckiego do granicy miasta z Chorzowem, gdzie łączy się z ulicą Armii Krajowej.

Historia

Kamienice przy obecnej ul. Gliwickiej 80 i 82 w 1913 roku
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Ondraszka około 1915 roku

Ulica posiada niezmieniony kręty przebieg, będący pozostałością po wiejskiej zabudowie z XVIII i XIX wieku. Odcinek drogi od placu Wolności do granicy z Załężem (obecnie skrzyżowanie z ulicami F. W. Grundmanna i M. Goeppert-Mayer) w okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) nosił nazwę Bismarckstraße[1], w latach 1922–1939 i od 1945 roku ul. Gliwicka[2]. Dalsza część ulicy (od skrzyżowania z dzisiejszymi z ulicami F. W. Grundmanna i M. Goeppert-Mayer do granicy z Chorzowem) w okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) i w latach niemieckiej okupacji Polski (lata 1939–1945) nosiła nazwę Moltkestraße[1], w latach 1922–1939 i do 1954 roku ul. Stanisława Wojciechowskiego[1][3].

Do 1939 roku przy ulicy działały różne firmy i przedsiębiorstwa, głównie o charakterze technicznym. Pod numerem 21 i 23 istniała Centrala Światła i Śląska Fabryka Wyrobów Metalowych; pod numerem 47 – Zakład Mechaniczny Elektropol; pod numerem 17 – spółka akcyjna Tor (zajmowała się robotami kolejowymi)[4]. Przy ul. Gliwickiej 6 założono przedstawicielstwo firmy E. V. Münstermann, powstałej w 1895, produkującej armatury. Pod numerem 74 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonował urząd pocztowo-telegraficzny Katowice 4[5], pod numerem 3 – siedziba Polskiego Banku Raiffeisena[6], pod numerem 63 – Komisariat Policji Załęże[7] oraz kuchnia ludowa[8], pod numerem 39 – sierociniec prowadzony przez jadwiżanki[9], a pod numerem 48 – Apteka Świętej Bronisławy[10]. Przy ul. Wojciechowskiego 99 istniała Biblioteka TCL[11] i męska Szkoła Powszechna nr 23 im. J. Kochanowskiego[12], przy ul. Wojciechowskiego 53 – przedszkole[12], przy ul. Wojciechowskiego 114 – prywatne przedszkole związku Deutscher Schulverein i Szkoła Powszechna nr 27 im. Gabriela Narutowicza, przy ul. Wojciechowskiego 53 i 53a – żeńska Szkoła Powszechna nr 20 im. T. Rejtana, a pod numerem 107 – męska Szkoła Powszechna nr 21 im. Józefa Lompy[12].

Ulica Gliwicka została opisana w książce Kazimierza Gołby Wieża spadochronowa, opowiadającej o bohaterskiej obronie Katowic w czasie kampanii wrześniowej przez harcerzy. Głównym bohaterem powieści jest Stach Jadwiszczok – katowicki harcerz.
Opis ulicy w ostatnich dniach sierpnia 1939 roku[13]:

Nie kończąca się ulica Wojciechowskiego, najdłuższa ulica Katowic, na której prócz tramwajów mijali wozy, jadące na targ i grupki spieszących do pracy robotników, wystawiła Stacha na ciężką próbę.

Droga w tamtym czasie była jednym z głównych szlaków uchodźców, mieszkających przy granicy województwa śląskiego z III Rzeszą. Opis ulicy i miasta dnia 31 sierpnia 1939[14]:

Długa i kręta arteria Załęża zatłoczona była uchodźcami nie tylko na jezdni, lecz i na chodnikach. Dopiero w załęskim dworze ujrzeli kwaterujących żołnierzy, którzy zagospodarowali się tam na dobre. Przed dworem stało oficerskie auto – polski fiat, zwany pospolicie łazikiem – i furgon zaprzężony w parę koni, który przywiózł żywność.

W 1945 roku pod numerem 1 powstały Wytwórnia Wód Gazowanych i hurtownia piwa, należące do Julii Rzeszowskiej[15]. W latach 1961–1990 w suterenie kamienicy pod numerem 3 działał antykwariat Józefa Lacha. W latach 1946–1980 przy ul. Gliwickiej 9 na drugim piętrze mieszkał śpiewak Bolesław Mierzejewski[16] (na fasadzie tego budynku umieszczono pamiątkową tablicę)[17]. 3 maja 1971 roku na frontonie budynku pod numerem 17 Rada Adwokacka w Katowicach wmurowała tablicę pamiątkową, poświęconą pamięci 188 adwokatów śląskich, zamordowanych w latach 1939–1945 przez hitlerowców[18]. Tablicę odsłonięto w pięćdziesięciolecie wybuchu trzeciego powstania śląskiego[15]. Wzdłuż Rawy, równolegle do ulicy Gliwickiej, od ul. Brackiej do granicy z Chorzowem w 1995 roku powstał odcinek Drogowej Trasy Średnicowej.

Po 1989 roku ulicę całkowicie zmodernizowano. Modernizację najważniejszego i ostatniego do remontu odcinka ulicy, tj. od ul. Pośpiecha do ul. Brackiej, rozpoczęto 12 maja 2007 roku. Prace obejmowały m.in. modernizację infrastruktury technicznej, wymianę torowiska tramwajowego o długości 1 135 m podwójnego toru oraz odbudowę nawierzchni jezdni i chodników. W tym czasie całkowicie zawieszono ruch na ulicy. Modernizację ukończono 15 listopada 2008 roku, kiedy to na zmodernizowanej ulicy wznowiono kursowanie tramwajów[19][20]. Uchwałą Rady Miasta Katowice nr LXII/1270/10 z 26 lipca 2010 roku placowi przy ul. Gliwickiej 212 nadano nazwę park Załęski[21]. W 2011 roku wyburzono zabudowania tzw. Załęskiego Przedmieścia (niem. Zalenzer Vorstadt), pochodzące z XIX wieku, zlokalizowane w rejonie ul. Dąbrówki, ul. Opolskiej i ul. Gliwickiej[22].

Opis

Tablica pamiątkowa na fasadzie budynku przy ul. Gliwickiej 9
Tablica pamiątkowa na fasadzie budynku przy ul. Gliwickiej 17
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Szewczenki – przed modernizacją
Kamienica na rogu ul. i Sobieskiego
Zespół dawnej fabryki Mundus (ul. Gliwicka 20) – nie istnieje
Kamienica (ul. Gliwicka 49)
Kamienica (ul. Gliwicka 74)
Kamienice (ul. Gliwicka 77 i 79) z ok. 1904 r.
Kamienica (ul. Gliwicka 117)
Skrzyżowanie z ul. Wiśniową
Krzyż przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową
Kamienica przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. Michała Wolskiego
Ul. Gliwicka na wysokości kolonii I. Mościckiego
Zabytkowy kościół św. Józefa

Ulica Gliwicka jest ulicą klasy zbiorczej jednojezdniowej o dwóch pasach ruchu z obustronnym chodnikiem[23].

Obiekty zabytkowe

Przy ulicy Gliwickiej znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 1)[24]; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 2)[24]; czteropiętrowa, sześcioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 3)[24]; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 4)[24]; wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 5)[24]; trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 6)[24]; trzypiętrowa;
  • narożna kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 7, róg z ul. J. Sobieskiego 17)[24]; narożna, trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 8, róg z ul. J. Sobieskiego 19[24]); trzypiętrowa z poddaszem;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 9)[24]; wzniesiona przed 1894 r.; trzypiętrowa, fasada 10-osiowa, z czego po 2 skrajne osie w mało wydatnych pseudoryzalitach, parter zwieńczony wydatniejszym gzymsem, zdobiony wykonanym z tynku boniowaniem, z sienią przejazdową na osi; już od początku XX w. w oficynach otaczających podwórze funkcjonowała Katowicka Fabryka Wyrobów Drucianych, całość (wraz z budynkiem głównym) należała do Otylii Wiesner; po I wojnie światowej dom kupili Jędryczkowie; w latach 1946–1980 na drugim piętrze mieszkał w nim m.in. aktor Bolesław Mierzejewski; w oficynie uruchomiono zakłady metalowe – w latach 90. XX w. pomieszczenia te zmodernizowano i zaaranżowano na kawiarnię i audytorium teatru „Cogitatur”; w pomieszczeniach frontowych kamienicy działały różne lokale handlowe, a na początku XXI w. restauracja „Babie lato”[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 10)[24]; trzypiętrowa, z dwoma wykuszami od frontu; pod numerem 10 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowała „Piwiarnia Kościuszki”[26];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 11[24]); wzniesiona na początku XX wieku;
  • budynki mieszkalne (ul. Gliwicka 12, 14, 16, 18)[24]; wzniesione w dwudziestoleciu międzywojennym;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 13)[24]; wzniesiona na początku XX wieku;
  • zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 15)[24]; wzniesiona w 1907 roku; wpisana do rejestru zabytków 13 grudnia 2011 roku pod numerem A/361/11[27];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 17)[24]; wzniesiona na początku XX wieku; w 1971 roku na fasadzie umieszczono pamiątkową tablicę, poświęconą pamięci 188 adwokatów śląskich, zamordowanych w latach 1939–1945 przez hitlerowców[28];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 19, ul. Dąbrówki 1)[24]; trzypiętrowy;
  • zespół dawnej fabryki Mundus (ul. Gliwicka 20)[29]; obiekty wyburzono w 2014 roku[30];
  • dwie kamienice mieszkalne (ul. Gliwicka 24, 24a)[24];
  • obiekty poprzemysłowe (ul. Gliwicka 24 – w podwórzu), wzniesione na początku XX wieku[24];
  • piętrowa kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 26)[24]; pięcioosiowa, wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • cmentarz parafii Przemienienia Pańskiego (ul. Gliwicka 32)[15], założony około 1860 roku[31];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 49), wzniesiona około 1910 roku w stylu secesji[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 51), wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 58), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[24];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 59/61), wzniesiony pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[24];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 66)[24], trzypiętrowy, wzniesiony w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 68)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 72)[24], wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica z siedmioosiową fasadą (ul. Gliwicka 73), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24], trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 74)[24];
  • zabytkowy kościół św. Józefa (ul. Gliwicka 76) – wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1236/78 z 8 września 1978 roku[32]), wzniesiony na początku XX wieku w stylu neogotyckim; granice ochrony obejmują kościół z najbliższym otoczeniem w ramach ogrodzenia[33]; w kościele została umieszczona tablica upamiętniająca księdza prałata Józefa Kubisa, pierwszego proboszcza w latach 1900–1942 parafii rzymskokatolickiej pw. św. Józefa; tablicę odsłonięto w sześćdziesięciolecie kościoła i parafii; w kościele znajdują się także tablice upamiętniające górników, którzy zginęli w katastrofie w kopalni Kleofas z 3 na 4 marca 1896 roku; tablice przeniesiono z cechowni zlikwidowanej KWK Kleofas[28];
  • pomnik (krzyż z tablicą) ku czci poległych w czasie powstań śląskich i zgładzonych w czasie II wojny światowej w obozach koncentracyjnych; pomnik znajduje się na placu przed kościołem św. Józefa[28];
  • budynek plebanii (ul. Gliwicka 76), wzniesiony około 1905 roku jako neogotycka willa[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 77), wybudowana około 1904 roku w stylu secesji[24];
  • zakład opiekuńczy sióstr św. Jadwigi (ul. Gliwicka 78), wybudowany około 1905 roku, następnie przebudowany[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 79), wybudowana około 1904 roku w stylu secesyjnym; pod numerem 79 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowało kino Raj (wcześniej jako Corso, Oaza)[34];
  • mieszkalna kamienica narożna (ul. Gliwicka 80)[24];
  • kamienica mieszczańska (ul. Gliwicka 81)[24]; trójkondygnacyjna, z fasadą siedmioosiową;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 82), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernizmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 83)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 85)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 87)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 88)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 91)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 93)[24], dwupiętrowa, wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 95), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24];
  • dwupiętrowy, siedmioosiowy budynek – kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 96)[24]; siedziba Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 97), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 98), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[24];
  • trzypiętrowa mieszkalna kamienica narożna (ul. Gliwicka 99), wybudowana na początku XX wieku w stylu eklektycznym[24], posiada siedmioosiową fasadę;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 101)[24];
  • zabytkowy dawny urząd gminy (ul. Gliwicka 102); dwupiętrowa, ze szczytem, zwieńczonym zegarem; budynek pochodzi z 1897 roku[24] (według inskrypcji nad wejściem); w 2010 roku na fasadzie umieszczono tablicę, upamiętniającą 650 rocznicę powstania Załęża; w dniu 7 czerwca 2022 roku wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/998/2022[35];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 103)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 104)[24], trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 107)[24];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 111, róg z ul. Marcina), wybudowana w 1908 roku w stylu secesyjnym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 113), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[24];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 114); pięcioosiowy, dwupiętrowy, pochodzi z 1910 roku (według daty na fasadzie);
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 115), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 116), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24]
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 117)[24], dwupiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 119)[24];
  • budynek mieszkalny – kamienica (ul. Gliwicka 120), został objęty ochroną konserwatorską[23][24];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 122[24], róg z ul. Józefa Wolnego); dwupiętrowy, wzniesiony w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 125)[24];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 126, róg z ul. Zamułkową), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24], dwupiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 127), wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku w stylu modernizmu, następnie przebudowana[24]; trzypiętrowa; obecnie siedziba Urzędu Pocztowego Katowice 4;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 131)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 133)[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 141)[24]; dwupiętrowa, dziewięcioosiowa;
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 146), kamienicę wzniesiono pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[24];
  • budynek (ul. Gliwicka 148); obecnie siedziba stowarzyszenia Dom Aniołów Stróżów; w maju 2011 w ramach Katowice Street Art Festival 2011 elewacja obiektu została ozdobiona muralem[36];
  • obiekt szkoły (ul. Gliwicka 148a), wybudowany na początku XX wieku w stylu modernizmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 149)[24];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 150), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[24]; dwupiętrowa, siedmioosiowa;
  • willa wielorodzinna (ul. Gliwicka 151), wybudowana w 1907 roku w stylu modernizmu[24];
  • willa wielorodzinna (ul. Gliwicka 153), wybudowana w 1906 roku w stylu modernizmu[24];
  • budynek szkoły (ul. Gliwicka 154); wzniesiony w stylu modernizmu, na początku XX wieku[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 156), wybudowana w stylu modernizmu na początku XX wieku[24];
  • pałac w Załężu, budynek dworski dawnego folwarku (ul. Gliwicka 159) – wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1473/92 z 8 lipca 1992 roku[32]), wzniesiony w 1886 roku, przebudowany w 1905 roku według projektu Georga i Emila Zillmannów (następne przebudowy w latach 1924, 1925 i 1933)[33];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 172), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 180), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu modernizmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 182), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 184), wzniesiona na początku XX wieku w stylu eklektycznym[24];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 186, ul. Jana Wyplera 2), kamienicę z półokrągłym wykuszem narożnym wzniesiono na początku XX wieku w stylu modernistycznym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 196), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego[24];
  • zespół familoków kopalni Kleofas (ul. Gliwicka 200, ul. Wiśniowa 1–7, 9, 11), wybudowanych na początku XX wieku[24];
  • dawne schronisko pracowników kopalni Kleofas (ul. Gliwicka 204) – obecnie siedziba Śląsko-Dąbrowskiej Spółki Mieszkaniowej (ul. Gliwicka 204), obiekt wzniesiono około 1907 roku, następnie rozbudowano około 1920 roku[24];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 205/207/207a), wzniesiony w 1921 roku stylu modernizmu[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 209), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 211), wybudowana około 1914 roku w stylu modernistycznym[24];
  • budynek dawnej harcówki (ul. Gliwicka 212), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu z elementami stylu okrętowego[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 213), wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu[24];
  • budynek Młodzieżowego Domu Kultury (ul. Gliwicka 214), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu z elementami stylu okrętowego[24];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 227/229), wybudowana około 1914 roku w stylu modernizmu[24];
  • budynki mieszkalne – zespół familoków (ul. Gliwicka 231/233), zespół wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu[24];
  • zespół dawnej piekarni i kotłowni (ul. Gliwicka 233); zespół nie zachował się w całości[29];
  • zespół bliźniaczych domów robotniczych (ul. Gliwicka 236–274 i 278–300 – numery parzyste), wybudowany w latach 1930–1932 w stylu modernizmu[24] (kolonia I. Mościckiego);
  • szkoła osiedlowa (ul. Gliwicka 276), obiekt wzniesiono pomiędzy 1930 a 1932 rokiem w stylu funkcjonalizmu[24]; jest to budynek dawnej Szkoły Podstawowej nr 24; w obiekcie znajduje się tablica, upamiętniająca czterdziestą rocznicę wybuchu III powstania śląskiego oraz nadania szkole imienia Powstańców Śląskich[28];
  • krzyże przydrożne z figurami (przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. P. Pośpiecha[24] oraz przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. Wiśniową).

Instytucje

Przy ul. Gliwickiej swoją siedzibę mają:

  • klub muzyczny Cogitatur (ul. Gliwicka 9)[37];
  • Teatr Cogitatur (ul. Gliwicka 9a);
  • Fundacja „Uśmiech Dzieciom” (ul. Gliwicka 11, lok. 6);
  • Lingua-House (ul. Gliwicka 12/11)[38];
  • Okręgowa Rada Adwokacka (ul. Gliwicka 17)[39];
  • kancelarie adwokackie i notarialne;
  • Punkt Rozrywki 44 (IMAX, Cinema City) – ul. Gliwicka 44;
  • Hutniczo-Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa (ul. Gliwicka 65)[40];
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej – punkt terenowy nr 4 (ul. Gliwicka 74a);
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (ul. Gliwicka 96);
  • Chrześcijańska Organizacja Charytatywna „Tabita” (ul. Gliwicka 87);
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach – Filia nr 3 (ul. Gliwicka 93–96);
  • Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (ul. Gliwicka 102);
  • dwugwiazdkowy hotel Załęże (ul. Gliwicka 106)[41];
  • Urząd Pocztowy Katowice 4 (ul. Gliwicka 127);
  • Zespół Szkół Specjalnych nr 11 im. Marii Grzegorzewskiej (ul. Gliwicka 148a): Szkoła Podstawowa nr 60, Gimnazjum nr 28; we wnętrzu budynku szkoły znajduje się tablica upamiętniająca Marię Grzegorzewską[28];
  • Wojewódzkie Stowarzyszenie Sportu i Rehabilitacji Niepełnosprawnych Start (ul. Gliwicka 150);
  • Miejskie Przedszkole nr 30 (ul. Gliwicka 157)[42];
  • Śląsko-Dąbrowska Spółka Mieszkaniowa (ul. Gliwicka 204);
  • Miejskie Przedszkole nr 39 (ul. Gliwicka 212);
  • Młodzieżowy Dom Kultury (ul. Gliwicka 214)[43];
  • Ośrodek Sportowy Gliwicka z basenem (ul. Gliwicka 214)[44]
  • Zespół Szkół nr 7 im. Stanisława Mastalerza (ul. Gliwicka 228): Technikum nr 7, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 5, Technikum Uzupełniające;
  • Kościół Zielonoświątkowców – Zbór Betania (ul. Gliwicka 267);
  • Fundacja Pomocy Nowy Świat (ul. Gliwicka 272).

Komunikacja

Ulicą Gliwicką kursują tramwaje linii: 7, 20 i 43 oraz autobus ZTM linii 70[45].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  2. ↑ a b Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 11.
  3. ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 383. ISBN 83-85831-35-5.
  4. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 44. ISBN 83-913341-0-4.
  5. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 47. ISBN 978-83-7729-021-7.
  6. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 50. ISBN 978-83-7729-021-7.
  7. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 79. ISBN 978-83-7729-021-7.
  9. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7729-021-7.
  10. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 73. ISBN 978-83-7729-021-7.
  11. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
  12. ↑ a b c Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  13. ↑ Kazimierz Gołba, Wieża spadochronowa, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1996, s. 34, ISBN 978-83-7164-026-1, OCLC 84552434.
  14. ↑ Kazimierz Gołba, Wieża spadochronowa, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1996, s. 65, ISBN 978-83-7164-026-1, OCLC 84552434.
  15. ↑ a b c Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 45. ISBN 83-913341-0-4.
  16. ↑ Lech Szaraniec, Górny Śląsk – Przewodnik, wyd. Muza, Warszawa 1997, ISBN 83-7079-875-6, s. 58.
  17. ↑ Zdjęcie tablicy w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_plaque_of_Boleslaw_Mierzejewski.jpg.
  18. ↑ Zdjęcie tablicy w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_tablica_przy_Gliwickiej_17.jpg.
  19. ↑ Jakub Jackiewicz: Remont ulicy Gliwickiej w Katowicach. wpk.katowice.pl, 2007-05-19. [dostęp 2014-04-03]. (pol.).
  20. ↑ Krzysztof Gierak: Katowice: Tramwaje wracają na Gliwicką. mmsilesia.pl, 2008-11-12. [dostęp 2014-04-03]. (pol.).
  21. ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała Rady Miasta Katowice w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Park Załęski”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  22. ↑ Koniec Załęskiego Przedmieścia (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-07-12].
  23. ↑ a b Urząd Miasta: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic Gliwickiej i Klimczoka w Katowicach. bip.katowice.eu. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  24. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  25. ↑ Henryk Szczepański: Legenda ulicy Gliwickiej, [w:] „Śląsk” R. XIII, nr 12 (146), grudzień 2007, s. 42–46.
  26. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.
  27. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
  28. ↑ a b c d e Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)]. (pol.).
  29. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-12].
  30. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 38, ISBN 978-83-7729-502-1.
  31. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 185. ISBN 83-913341-0-4.
  32. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2011-07-12].
  33. ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  34. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 92. ISBN 978-83-7729-021-7.
  35. ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach: WPIS DO REJESTRU ZABYTKÓW (A/998/2022). wkz.katowice.pl, 2022-06-13. [dostęp 2022-06-14]. (pol.).
  36. ↑ Bajkowy mural pokrył cały Dom Aniołów Stróżów. To ciąg dalszy SK 2011 Street Art Festival (pol.) www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-07-12].
  37. ↑ Cogitatur. katowice.naszemiasto.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  38. ↑ Lingua-House. lingua-house.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  39. ↑ Okręgowa Rada Adwokacka w Katowicach. katalog.pf.pl. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-15)]. (pol.).
  40. ↑ Oficjalna strona HGSM. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  41. ↑ Hotel Załęże. meteor.turystyka.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  42. ↑ Miejskie Przedszkole nr 30 w Katowicach. przedszkolak.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  43. ↑ Oficjalna strona internetowa MDK. mdkkatowice.neostrada.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  44. ↑ OS Gliwicka. mosir.katowice.pl. [dostęp 2022-01-11]. (pol.).
  45. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).

Bibliografia

  • Broszkiewicz Jacek; Katowice – reflektorem po mieście, wydawca: Urząd Miejski w Katowicach, ISBN 83-901884-0-6, s. 62.
  • Georg Hoffmann, Historia Miasta Katowice, przeł. D. Makselon, M. Skop, Muzeum Śląskie, Katowice 2003, ISBN 83-87455-97-0.
  • Katowice – Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1978, s. 104.
  • Henryk Szczepański: Gwiazdy i legendy dawnych Katowic – Sekrety Załęskiego Przedmieścia. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2015. ISBN 978-83-7164-860-1.
Wybrane ulice i place Śródmieścia w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Nieistniejące

Katowice-Śródmieście.svg

Wybrane ulice i place Załęża w Katowicach
Ulice
Place i skwery

Katowice-Załęże.svg

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Ikona ulica.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy
Ikona ulica rondo.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ronda
Ikona ulica skrzyżowanie.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona skrzyżowania
Ikona ulica z prawej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z prawej
Traffic lights icon.svg
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Ikona ulica z lewej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z lewej
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Załęże - krzyż.jpg
Autor: Safin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Krzyż przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową.
Załęże Gliwicka - Wiśniowa.jpg
Autor: Safin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Skrzyżowanie ulic: Gliwickiej i Wiśniowa w Katowicach
Zalenze O.-S. Moltkestrasse.jpg
Katowice - Załęże. Ulica Gliwicka około 1915 roku. Widok na wschód z wysokości ul. Ondraszka
Katowice Załęże Gliwicka W.JPG
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ulica Gliwicka w Katowicach-Załężu. Widok w kierunku zachodnim
Katowice - tablica przy Gliwickiej 17.jpg
tablica pamiątkowa przy ul. Gliwickiej 17 w Katowicach
Załęże kościół św. Józefa.JPG
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół p.w. św. Józefa położony w Katowicach - Załężu (zabytek nr rejestr. A/1236/78)
Katowice Gliwicka 74.jpg
Autor: Bykowiniorz, Licencja: CC BY-SA 4.0
House no 74 on Gliwicka Street, Katowice, Poland
Katowice - plaque of Boleslaw Mierzejewski.jpg
tablica pamiątkowa, poświęcona Bolesławowi Mierzejewskiemu, umieszczona na fasadzie budynku przy ul. Gliwickiej 9 w Katowicach
Ikona ulica plac.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona placu
Katowice, Gliwicka, Konstal na zastávce.jpg
Autor: Jeśli zamierzać użyć tego zdjęcia poza projektami Wikimedia, będę wdzięczny za informację mailową. Więcej zdjęć możesz znaleźć w mojej galerii., Licencja: CC BY 3.0
A modernized Konstal tram arriving to a stop close to the western edge of Katowice, Poland
Załęże Gliwicka 4.jpg
Autor: Safin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ul. Gliwicka w Katowicach
Załęże Gliwicka - Wolskiego.jpg
Autor: Safin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kamienica na rogu ulic: Wolskiego i Gliwickiej w Katowicach
Zalenze O. S. Café Twrdy.jpg
Katowice-Załęże. Kamienice przy ul. Gliwickiej 80 i 82 około 1913 roku