Ulica Herberta Bednorza w Katowicach

ulica księdza biskupa Herberta Bednorza

Szopienice-Burowiec
ulica ks. bpa Herberta Bednorza
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Długość	755 m[1]
Przebieg
0m ul. Obrońców Westerplatte 145m ul. Roździeńska 280m skwer Walentego Roździeńskiego 345m ul. dra Stanisława Olchawy 465m ul. Wałowa, ul. Melchiora Wańkowicza 755m plac Powstańców Śląskich
Położenie na mapie Katowic ulica księdza biskupa Herberta Bednorza
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica księdza biskupa Herberta Bednorza
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica księdza biskupa Herberta Bednorza
50°15′47,6″N 19°05′30,2″E/50,263225 19,091729

Ulica księdza biskupa Herberta Bednorza w Katowicach − jedna z ważniejszych ulic jednostki pomocniczej Szopienice-Burowiec w Katowicach^[2], a także jeden z głównych szlaków komunikacyjnych dzielnicy, łączący ulicę Obrońców Westerplatte z ulicą Lwowską^[3]. Przy ulicy znajdują się liczne obiekty historyczne i zabytkowe^[4], a także siedziby placówek edukacyjnych oraz różnego typu przedsiębiorstw^[2].

Przebieg

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Obrońców Westerplatte, przy przejeździe tramwajowym, po czym kieruje się na południe i przy skrzyżowaniu z ulicą Roździeńską zakręca na wschód. Dalej krzyżuje się z ulicą dra Stanisława Olchawy obok skweru Walentego Roździeńskiego i ulicami: Melchiora Wańkowicza i Wałową. Kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicami: Obrońców Westerplatte, Lwowską i Wiosny Ludów, na placu Powstańców Śląskich^[2]. Łączna długość ulicy wynosi 755 metrów^[1].

Opis

Zespół browaru i słodowni braci Mokrskich na starej pocztówce

W 1826 roku przy ulicy wzniesiono drewnianą szkołę dla dzieci z Roździenia i Szopienic. W 1857 roku w miejscu drewnianej szkoły oddano do użytku murowany budynek. Od początku istnienia szkoły językiem wykładowym był język polski (język niemiecki tylko jako pomocniczy)^[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym przy ulicy działała wytwórnia sygnałów kolejowych Ropag^[6]. Po upadku PRL-u, 8 października 1990 roku ulica otrzymała imię biskupa Herberta Bednorza^[7].

Ciąg ulic gen. Józefa Hallera − Obrońców Westerplatte − ks. bpa Herberta Bednorza − Lwowska pełni funkcję ulicy głównej^[8]. Skwer Walentego Roździeńskiego przy ul. ks. bpa H. Bednorza w założeniu władz miasta jako teren zielony pełni funkcję integrującą^[9]. Ulica ks. bpa H. Bednorza to droga publiczna powiatowa klasy ulicy zbiorczej^[3]. W 2009 roku pod ulicą zlokalizowany był wodociąg Ø300 i 160 mm oraz gazociąg niskiego ciśnienia o średnicy DN 100 mm^[10].

W okresie Rzeszy Niemieckiej ulicę nazywano Schulstraße^[11]. W okresie niemieckiej okupacji Polski (lata 1939–1945) ulica nosiła nazwę Hermann Göring Straße na cześć działacza nazistowskiego Hermanna Göringa, w czasach PRL-u ulica Fryderyka Engelsa^[12]. W czasach Polski Ludowej przy ulicy mieścił się pomnik bojowników o socjalizm (dziś nie istnieje)^[12][13].

Obiekty zabytkowe

Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza znajdują się następujące historyczne obiekty:

• Dom handlowy − dawna szkoła katolicka (ul. ks. bpa H. Bednorza 1), obiekt wzniesiono w 1875 roku w stylu historyzmu, przebudowano w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku^[4].
• Zespół zabudowy dawnego browaru i słodowni braci Mokrskich^[14] (ul. ks. bpa H. Bednorza 2a−6); wpisany do rejestru zabytków 13 listopada 1992 roku (nr rej.: A/1506/92^[15]), granice ochrony konserwatorskiej obejmują cały zespół zabudowań wraz z otoczeniem, jego układ przestrzenny, zieleń oraz ciągi komunikacyjne. Zespół obejmuje^[16]:
  • dawną warzelnię (obecnie palarnia kawy) z 1880 roku,
  • budynek dawnych piwnic i chłodni (obecnie magazyny), wzniesionych po 1880 roku,
  • budynek dawnej słodowni (obecnie hurtownia ryb i magazyn) z około 1890 roku,
  • budynek starej kotłowni i maszynowni (obecnie nieużytkowany) z lat osiemdziesiątych XIX wieku,
  • budynek maszynowni i kotłowni (obecnie nieużytkowany), wzniesiony pod koniec XIX wieku, przebudowany po 1945 roku,
  • budynek dawnej piwiarni (obecnie administracyjny), wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku,
  • budynek dawnej stajni (obecnie magazyn), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
  • budynek mieszkalny i remiza strażacka (obecnie budynek mieszkalny), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
  • budynek dawnej stajni i bednarni (obecnie magazyn i warsztat) z początku XX wieku,
  • budynek dawnego szaletu i altanka (obecnie łaźnia i biuro) z lat trzydziestych XX wieku,
  • budynek portierni z lat trzydziestych XX wieku.
• Willa mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 5), wybudowana w 1899 roku w stylu historyzmu, według projektu architekta H. Ritschela^[4].
• Kamienica mieszkalna z oficyną (ul. ks. bpa H. Bednorza 7/7a), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu z elementami neogotyku^[4].
• Kamienice z oficynami (ul. ks. bpa H. Bednorza 9, 11/11a), wybudowane pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu^[4].
• Ceglany budynek szkoły (ul. ks. bpa H. Bednorza 13), pochodzący z początku XX wieku^[4].

• Kamienica mieszkalna − dawna apteka Graefego (ul. ks. bpa H. Bednorza 14), została wzniesiona w 1892 roku w stylu historyzmu, obiekt projektował architekt H. Ritschel^[4].
• Gmach dawnej szkoły ewangelickiej (ul. ks. bpa H. Bednorza 15), wybudowany na początku XX wieku, posiada cechy stylów: historyzmu ceglanego, neogotyku, modernizmu^[4].
• Kamienica mieszkalna − dawna willa dra Stauba (ul. ks. bpa H. Bednorza 16), wzniesiona w 1892 roku w stylu historyzmu, zaprojektował ją architekt H. Ritschel^[4].
• Kościół Ewangelicko-Augsburski Zbawiciela (ul. ks. bpa H. Bednorza 20); wpisany do rejestru zabytków 30 grudnia 2002 roku (nr rej.: A/76/02^[15]), wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek kościoła wraz z najbliższym otoczeniem w ramach działki (z wyjątkiem ogrodzenia)^[16]; kościół zaprojektował architekt H. Ritschel, wzniesiono go w latach 1899−1901, w stylu neogotyckim, z cegły klinkierowej. W otoczeniu znajdują się: neogotycka plebania, wybudowana w latach 1907−1908, dawna apteka Graefe'go, dawna willa dra Stauba. W kościele zachowało się epitafium poświęcone mieszkańcom Roździenia^[17].
• Plebania ewangelicka i dom parafialny (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), wzniesiony w latach 1907–1908 w stylu historyzmu^[4]. Znajduje się tu siedziba Fundacji z Pasją oraz redakcji gazety Miesięcznik Roździeński.
• Kamienica mieszkalna − dawna kamienica F. Mixy (ul. ks. bpa H. Bednorza 22), wybudowana w 1908 roku dla Franza Mixy^[18], posiada cechy stylu modernizmu i klasycyzmu^[4].

• Zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 43)^[4]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego; w budynku zachowały się formy historycznej stolarki okiennej i drzwiowej, historyczny rodzaj pokrycia dachu (dachówka), detal architektoniczny i wystrój elewacji^[10].
• Ceglany budynek dawnej stacji kolejowej (ul. ks. bpa H. Bednorza 45), wzniesiony na początku XX wieku^[4].
• Zabytkowa murowana kamienica (ul. ks. bpa H. Bednorza 49)^[19][20]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego.
• Zabytkowy budynek administracyjny^[21] (tzw. "willa Jacobsena"^[22][23]) z początku XX wieku (ul. ks. bpa H. Bednorza 60); wpisany do rejestru zabytków 17 czerwca 1982 roku (nr rej.: A/1042/22^[15][24]), granice ochrony obejmują obiekt w ramach ogrodzenia^[16]; kamienica jest murowana z cegły.

Instytucje

Tablica pamiątkowa, odsłonięta w 2017 przed wejściem do kościoła ewangelicko-augsburskiego

Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza swoją siedzibę mają: przedsiębiorstwa handlowo-usługowe^[2], Elbud Katowice^[25], banki, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej^[26], Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej − Oddział Eksploatacji Budynków nr 13^[27], parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna^[28], Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego im. J. Rymera I Wojewody Śląskiego (Technikum nr 10 i Branżowa Szkoła I stopnia nr 7)^[29] oraz Podstacja Pogotowia Ratunkowego Szopienice^[30].

Komunikacja

Ulicą ks. bpa Herberta Bednorza kursują linie autobusowe Zarządu Transportu Metropolitalnego. Na ulicy zlokalizowany jest jeden przystanek autobusowy – Szopienice Bednorza. W październiku 2020 roku kursowały tam linie nr: 44, 72, 74, 108, 109, 906N i 920. Linie te łączą bezpośrednio z sąsiednimi dzielnicami Katowic oraz miastami, w tym z Chorzowem i Siemianowicami Śląskimi^[31].

Zobacz też

• Architektura Katowic
• Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach
• Roździeń
• Zmiany nazw ulic i placów w Katowicach

Przypisy

Bibliografia

• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• LeszekL. Jabłoński LeszekL., Na trasie Balkan Ekspresu - Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic, Katowice: CRUX, 2003, s. 38, 43, 44, 45, ISBN 83-918152-3-4 .
• Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012  (pol.).
• LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .