Ulica Józefa Dietla w Krakowie

ulica Józefa Dietla
	Stare Miasto
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Długość	1,3 km
Przebieg
	Położenie na mapie Krakowa ulica Józefa Dietla
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Józefa Dietla
	Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Józefa Dietla
	50°03′14,6″N 19°56′35,2″E/50,054049 19,943107

Ulica Józefa Dietla, planty dietlowskie – ulica w Krakowie w dzielnicy I Stare Miasto.

Historia

Planty dietlowskie powstały w miejsce zasypanego koryta Starej Wisły. Pomysłodawcą był prezydent miasta Józef Dietl, a projektantem B. Malecki. Budowa plant była częścią planu porządkowania i rozwoju urbanistycznego Krakowa. Ulica została wybudowana w latach 1878–1880 (aktualną nazwę otrzymała w 1879). Miała kilometr długości i 100 metrów szerokości, składała się z dwóch jezdni przedzielonych pasem zieleni o powierzchni 4,96 ha. Jej naturalnym przedłużeniem (wynikającym z przebiegu zasypanego koryta rzeki) była aleja Ignacego Daszyńskiego^[1].

Parkowa zieleń uległa znacznej degradacji podczas I wojny światowej, głównie wskutek budowy rowów strzeleckich. W latach 20. XX wieku nastąpiło częściowe odrestaurowanie roślinności według projektu Aleksandra Gauzego, inspektora ogrodów miejskich. Przez kolejne lata jednak rosnące potrzeby komunikacyjne arterii przyczyniły się do stopniowego zawężania terenów zielonych na rzecz jezdni^[2]. Swój parkowy charakter ulica ostatecznie utraciła w 1970, po wybudowaniu torowiska tramwajowego w stronę mostu Grunwaldzkiego.

Zabudowa

Kamienica Ohrensteina

Pod numerem 36 znajduje się zabytkowy zespół po klasztorze bernardynek, a pod numerem 30 kościół garnizonowy pw. św. Agnieszki.

Przy zbiegu ulic Dietla (pod numerem 42) i Stradomskiej (pod numerem 27) znajduje się kamienica Ohrensteina^[3]^[4]^[5], projektu Jana Zawiejskiego. Jest to wybudowany w latach 1911–1913 pięciokondygnacyjny budynek, którego kopuła do II wojny światowej zwieńczona była iglicą. Jego właścicielami byli Mojżesz Löbel Ohrenstein, handlarz win, oraz jego żona Róża (Reizel), z domu Wald.

W XIV wieku mieszczanin Mikołaj Loszek uzyskał od Władysława Jagiełły obszar między dzisiejszymi ulicami Stradomską i św. Agnieszki, na którym postawił dom z ogrodem. Od końca XV do początku XVIII wieku obszar ten, w kształcie trójkąta, nazywano „Raj”. Znajdujące się po drugiej stronie ul. Stradomskiej, zamieszkane przez rzemieślników, domostwa spłonęły całkowicie w czasie wielkiego pożaru w XV wieku, co dało asumpt do nazwania tego kwartału „Piekłem”. Obecnie w miejscu tym stoi kamienica o numerze 44, powstała na terenie po pogorzelisku w 1865. Dwie najwyższe kondygnacje dobudowano w latach 1926–1929. W kalendarzu Józefa Czecha na rok 1906 zapisano, że właścicielami byli Hinda i Nahem Jacobsohnowie oraz Amelia i Zygmunt Markheimowie^[6].

W zabytkowym budynku pod numerem 70 mieści się szkoła.

Zabytkowe kamienice znajdują się pod numerami: 29, 39, 40, 44 (ul. Stradom 18), 45, 47, 49, 51, 52, 55, 62, 75, 95, 97, 101, 105, 107 i 111^[7].

Na tyłach kamienic zachodniej pierzei, w kwartale między ulicami Stradomską, św. Gertrudy, św. Sebastiana i Józefa Dietla, znajduje się ogród księży misjonarzy.

W północno-wschodniej części nad ulicą przebiega wybudowany w latach 1861–1863 wiadukt kolejowy w Grzegórzkach.