Ulica Józefa Jainty w Bytomiu

Ulica Józefa Jainty w Bytomiu
Śródmieście
Ilustracja
Pierzeja północna, od lewej numery 22, 20, 18 (2008)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom

Długość

około 200 m

Poprzednie nazwy

Tarnowitzer Straße

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Józefa Jainty w Bytomiu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Józefa Jainty w Bytomiu”
Ziemia50°20′51,9″N 18°55′14,5″E/50,347750 18,920694

Ulica Józefa Jainty w Bytomiu – ulica w Śródmieściu Bytomia o średniowiecznym rodowodzie, biegnie na długości około 200 m od północno-zachodniego narożnika Rynku w Bytomiu do przecięcia z ulicą Józefa Kwietniewskiego.

Przebieg i ruch uliczny

Ulica rozpoczyna się od bytomskiego Rynku, leży równolegle do jego północno-wschodniej pierzei, biegnie w prostej linii w kierunku północno-zachodnim i kończy się dochodząc do ulicy Józefa Kwietniewskiego (droga krajowa nr 94)[1]; ma około 200 m długości, jej szerokość waha się od około 8 do około 13 m; jest jedną z 9 ulic, które wybiegają prostopadle z Rynku[2].

Jest to ulica jednokierunkowa – od strony Rynku wjazd do ulicy jest ograniczony niskimi nieruchomymi słupkami, blokującymi ruch samochodowy; wjazd jest możliwy od strony ulicy Stanisława Webera, na odcinku od skrzyżowania z tąż ulicą do Rynku obowiązuje (z wyjątkami) zakaz ruchu; obowiązuje na niej ograniczenie prędkości do 30 km/h[3].

Historia

Ulica pojawia się na najstarszych planach Bytomia, stanowi część średniowiecznego układu urbanistycznego Bytomia[4], lokowanego na prawie niemieckim[5]; znajdowała się w obrębie murów miejskich[5]; istniała co najmniej od połowy XVIII wieku, była nazywana Tarnowitzer Straße[6] (pol. Ulica Tarnogórska, taką nazwą określano ulicę od Rynku do przecięcia z linią kolejową, w przybliżeniu w miejscu dzisiejszego skrzyżowania ulicy Wrocławskiej z ulicą Powstańców Warszawskich (niem. Tarnowitzer Chaussee[7]), w więc także fragment obecnej ulicy Wrocławskiej), zamykała ją brama Tarnogórska, a droga za bramą stanowiąca jej przedłużenie wiodła wbrew nazwie do Pyskowic[8]. Obecna nazwa upamiętnia powstańca śląskiego Józefa Jaintę[9].

Historycznie przy ulicy znajdował się kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu[8], co zmieniło się wraz z dwukrotnym powiększeniem powierzchni płyty Rynku po II wojnie światowej[10].

Ulicą poprowadzono w XIX wieku torowisko tramwajowe, które zlikwidowano około 1971 roku[11] (zob. tramwaje w Bytomiu).

W 1979 roku wyburzono kwartał zabudowy ulicy Józefa Jainty (południowa pierzeja[12]), Dzieci Lwowskich i placu Kościuszki[13][14]. Teren miał zostać wykorzystany pod budowę domu handlowego i budynku usługowego, do czego nie doszło z powodów finansowych[12]. Dopiero na początku XXI wieku przestrzeń ta została wykorzystana do budowy galerii handlowej Agora Bytom[15]. Wybrane budynki zostały poddane rewitalizacji[16].

Architektura

Obiekty podano według współczesnej numeracji, kolejność od Rynku na zachód.

Pierzeja północna

  • nr 8 – kamienica z okresu międzywojennego[17], modernistyczno-funkcjonalistyczna[17]
  • nr 10 – kamienica z początku XX wieku[17], łącząca styl historyzmu, secesji i modernizmu[17]
  • nr 12 – zabytkowa kamienica neorenesansowa z 2. połowy XIX wieku[18]
  • nr 14 – zabytkowa kamienica neorenesansowa ze sklepem na parterze z lat 80. XIX wieku[18]
  • nr 16 – zabytkowa kamienica neorenesansowa z przełomu XIX i XX wieku[18]
  • dom staromiejski przy ul. Stanisława Webera 2 z XVIII wieku
  • nr 18 – zabytkowa kamienica czynszowa z 1902 roku[19], eklektyczno-secesyjna, projekt K. Segnitza[18]
  • nr 20 – zabytkowa kamienica secesyjna z 1902 roku[19], projekt M. Hohmanna i F. E. Neumanna[18]
  • nr 22 – trójkondygnacyjna[20] zabytkowa kamienica neorenesansowa z około 1890 roku[21] (parter przebudowany w 1936 roku[21]), po remoncie[15], który przeprowadzono w latach 2007–2008[22]
  • ul. Browarniana 1
  • nr 24 – zabytkowa kamienica z 1911 roku[19] w stylu art déco[23]
  • nr 26 – kamienica modernistyczna z początku XX wieku[24]
  • nr 28 – kamienica „dom Kallera” z około 1880 roku[19], w stylu historyzmu / neorenesansu[24], budynek w złym stanie technicznym (zauważalne spękania ścian zewnętrznych)[25]

Pierzeja południowa

  • nr 9 – budynek mieszkalny
  • nr 11 – budynek mieszkalny
  • nr 13 – budynek mieszkalny
  • nr 15 – kamienica z 1906 roku[24] w stylu eklektyczno-secesyjnym[24]
  • nr 17 – kamienica z 1866 roku[24], w stylu historyzmu / neorenesansu[24]
  • nr 19 – kamienica wzniesiona w latach 1886–1887[24], eklektyczna[24]
  • ul. Dzieci Lwowskich 1 (zabytkowa kamienica została wyburzona, obecnie pusta działka)
  • Plac Tadeusza Kościuszki 1 – Agora Bytom

Przypisy

  1. ↑ Studium… 2018 ↓, s. 31.
  2. ↑ Marek Wojcik: 7 wieków Rynku. [w:] Bytomski.pl [on-line]. 2015-07-18. [dostęp 2019-03-10].
  3. ↑ Bytom: Ograniczenie prędkości do 30 km/h w Śródmieściu, SILESIA24 [dostęp 2022-04-23] (pol.).
  4. ↑ Studium… 2018 ↓, s. 71.
  5. ↑ a b Przemiany… 2012 ↓, s. 21.
  6. ↑ Krawczyk, Nadolski 2006 ↓, s. 40.
  7. ↑ Krawczyk, Nadolski 2006 ↓, s. 39.
  8. ↑ a b Krawczyk, Nadolski 2006 ↓, s. 53.
  9. ↑ Paweł Kachel. Bohaterowie naszych ulic. Józef Jainta. „Życie Bytomskie”, s. 9, 1995-04-18. ISSN 02392941. 
  10. ↑ MANO, Rynek w Bytomiu w fatalnym stanie. Sypie się tu wszystko. I nie widać, żeby ktoś coś tu robił, Bytom Nasze Miasto, 17 kwietnia 2018 [dostęp 2022-04-23] (pol.).
  11. ↑ Historia śląskich tramwajów - pamiętne półwiecze 1939-1989 [na podstawie monografii Krzysztofa Soidy Komunikacja tramwajowa w aglomeracji katowickiej]. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Katowicach. [dostęp 2019-03-06].
  12. ↑ a b Przemiany… 2012 ↓, s. 33.
  13. ↑ Przemiany… 2012 ↓, s. 32.
  14. ↑ Agora Bytom Bytom, Kościuszki 1. [w:] Urbanity [on-line]. [dostęp 2019-03-10].
  15. ↑ a b Przemiany… 2012 ↓, s. 36.
  16. ↑ Przemiany… 2012 ↓, s. 105.
  17. ↑ a b c d Studium… 2018 ↓, s. 114.
  18. ↑ a b c d e Studium… 2018 ↓, s. 92.
  19. ↑ a b c d Jarosław A. Krawczyk, Przemysław Nadolski: Atlas geograficzny Bytomia / Geografischer Atlas von Beuthen O/S. Bytom: P.P.H.U. "ROCOCO", 2007, s. 9. ISBN 978-83-86293-55-1.
  20. ↑ Przemiany… 2012 ↓, s. 168.
  21. ↑ a b Studium… 2018 ↓, s. 93.
  22. ↑ Jainty 22 Bytom. [w:] Urbanity [on-line]. [dostęp 2019-03-10].
  23. ↑ Studium… 2018 ↓, s. 98.
  24. ↑ a b c d e f g h Studium… 2018 ↓, s. 115.
  25. ↑ Przemiany… 2012 ↓, s. 39.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Bytom location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Bytom, Poland
Ta mapa of Bytom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Bytom - Ul. Józefa Jainty 01.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Zabytkowe kamienice przy ul. Józefa Jainty w Bytomiu, od lewej numery: 22, 20, 18.