Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego we Wrocławiu

ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Ołbin, Plac Grunwaldzki, Stare Miasto
Ilustracja
Widok z mostu Pokoju na północ; na drugim i trzecim planie powojenne budynki, które zastąpiły zniszczone w 1945 kamienice
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

2 km

Przebieg
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatłaul. Purkyniego / pl. Powstańców Warszawy
Ikona ulica deptak.svgblw. Dunikowskiego / blw. M. i L. Kaczyńskich
Ikona ulica most.svgMost Pokoju
Ikona ulica deptak.svgblw. Matki Teresy / ul. F. Joliot-Curie
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatłaul. Kominka / ul. Szczytnicka
Ikona ulica z lewej.svgul. Hlonda
Ikona ulica z prawej.svgul. Benedyktyńska
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatłaul. Sienkiewicza
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatłaul. Bolesława Prusa
Ikona ulica skrzyżowanie.svgświatłaul. Nowowiejska
Ikona ulica skrzyżowanie.svgul. Elizy Orzeszkowej
Ikona ulica skrzyżowanie.svgul. Ignacego Daszyńskiego
Ikona ulica skrzyżowanie.svgul. Konstantego Damrota
Ikona ulica z lewej.svgul. Mosbacha
Ikona ulica z prawej.svgul. Jaracza
Ikona ulica koniec T.svgświatłaul. Jedności Narodowej
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego”
51,120627°N 17,051682°E/51,120627 17,051682

Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego – jedna z głównych ulic Wrocławia, długości ok. 1,9 km, łącząca znajdujący się na skraju dzielnicy Starego Miasta (ściślej: na skraju jego części zwanej Nowym Miastem) most Pokoju z mostami Warszawskimi na peryferyjnych Karłowicach.

Jej początkowy odcinek przebiega na gruntach zajmowanych do czasu rozbiórki fortyfikacji miejskich (po 1808) na wschód od Ostrowa Tumskiego, toteż wytyczony został dopiero w wieku XIX. Był to pierwotnie krótki łącznik pomiędzy ulicami Hlonda i Benedyktyńską a Sienkiewicza (obok cmentarza św. Wojciecha utworzonego w latach 30. XIX wieku, którego teren w 1933 włączono do Ogrodu Botanicznego). Odcinek ten nosił nazwę Adalbertstraße (ul. Wojciecha)[1]. Około 1874 wydłużono ją na południe (w kierunku Starego Miasta) aż do nowo powstającego mostu – Lessingbrücke (dziś most Pokoju).

Przy tworzeniu kolejnych planów urbanistycznych w latach 90. XIX w. zaplanowano arterię przecinającą Ołbin i całe Przedmieście Piaskowe prowadzącą na północ w kierunku mostów Warszawskich[2], przy czym zrealizowano najpierw (w 1901) odcinek od ulicy Nowowiejskiej do zbiegu z Matthiasstraße (dzisiejsza ul. Jedności Narodowej) przy mostach Warszawskich; ulica ta nazwana została Neue Adalbertstraße (Nowa Ulica Wojciecha). W 1904 przy skrzyżowaniu Lehmdamm (Prusa) i Bockstraße (ul. Rozbrat) wybudowano gmach Królewskiej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn (Königliche Bau-Gewerk-Schule und Maschinen-Bau-Schule, dziś mieści się tam Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej), w związku z czym odstąpiono od przedłużania Rozbrat na północ, jak to nakreślono na mapie Brunna z 1891 i około 1907-1909 zdecydowano o przedłużeniu Adalbertstraße o kolejne trzysta metrów (od Sienkiewicza do Prusa).

Odcinek ulicy, dziś biegnący pomiędzy kościołem św. Michała Archanioła a Waschteich Park (po 1945 nazwanym Parkiem Nowowiejskim, dziś noszącym nazwę Parku Stanisława Tołpy), wytyczony został dopiero w 1936. Teren, po którym w tej okolicy dziś przebiega ulica Wyszyńskiego, wcześniej stanowił zakole Odry połączone z systemem fos i fortyfikacji miejskich i po ich likwidacji w 1808 przez cały XIX wiek znajdowały się tu stawy (od dwóch do czterech; ich kształt, rozmiary i liczba zmieniały się na przestrzeni stulecia) służące okolicznym mieszkańcom do prania odzieży[3]; wraz z rozwojem miasta stawy te zasypywano i po 1909 pozostał z nich już tylko jeden, dziś stanowiący ozdobę Parku Nowowiejskiego. Odcinek ulicy Wyszyńskiego przebiegający tędy wciąż pozostaje niezabudowany.

Wytyczany etapami w latach 1808–1936 przebieg ulicy utrzymuje się do dzisiaj bez zmian[4]. Kamienice, znajdujące się do końca II wojny światowej wzdłuż południowego odcinka Adalbertstraße uległy w 1945 w znacznym stopniu zniszczeniu i po wojnie zostały częściowo zastąpione budownictwem plombowym i wielkopłytowym. W 1945 ulicy nadano nazwę Świętego Wojciecha, nawiązującą do niemieckiej nazwy przedwojennej; w 1948 patronem ulicy został działacz przedwojennej KPP, Józef Wieczorek, a w 1992 – prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński.

Przedwojenne budownictwo przy tej ulicy zachowało się jedynie na północ od ulicy Benedyktyńskiej, przy czym najstarszą kamienicą był budynek przy Wyszyńskiego nr 35, zaprojektowany w 1863; kamienicę tę jednak, wraz z trzema sąsiednimi (nr 37, 39, 41), zburzono w roku 2005 w związku z poszerzeniem ulicy Wyszyńskiego i przebudową skrzyżowania z ulicą Sienkiewicza.

Od Mostu Pokoju do ul. Sienkiewicza ulicą przebiega dwutorowa linia tramwajowa z odgałęzieniem w ul. Szczytnicką.

Przypisy

  1. Istnieją przypuszczenia, że nazwa ulicy wywodzi się od patrona cmentarza, przy którym przebiegała; inna teoria wspomina o admirale pruskim księciu Heinrichu Wilhelmie Adalbercie (najmłodszym bracie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III) odznaczonym w wojnie prusko-austriackiej z Danią w 1864.
  2. Na planie Oscara Brunna z roku 1891 (a także na planie z 1893 r. w Meyers Konversationslexikon) widać jednak, że pierwotnie miała ona biec od ulicy Sienkiewicza na przedłużeniu wytyczonej wcześniej osi dzisiejszej ulicy Rozbrat, biegnącej w przybliżeniu równolegle do Wyszyńskiego, około sto metrów na wschód od niej.
  3. Nazwę Waschteich Park tłumaczyć można jako „park ze stawami do prania”.
  4. W kilku miejscach ulica została tylko poszerzona.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Ikona ulica skrzyżowanie.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona skrzyżowania
Traffic lights icon.svg
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Ikona ulica z lewej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z lewej
Ikona ulica z prawej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z prawej
Ikona ulica koniec T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - zakończenie skrzyżowaniem
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Ikona ulica deptak.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy skrzyżowanej z deptakiem
Ikona ulica most.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z mostem
Ulica.kard.Wyszynskiego.JPG
ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego we Wrocławiu, widok z Mostu Pokoju na północ