Ulica Katowicka w Siemianowicach Śląskich

ulica Katowicka

Centrum
Ulica Katowicka na wysokości wiaduktu dawnej rosbanki; widok w kierunku ronda Siemion
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Siemianowice Śląskie
Długość	ok. 1170 m
Przebieg
pl. P. Skargi ↑ 0 m ul. H. Sienkiewicza → ← ul. J. III Sobieskiego ↖ ul. L. Waryńskiego ↖ ul. S. Staszica 145 m ← ul. Hutnicza → 360 m wiadukt d. rosbanki 500 m ← ul. Lipowa 550 m ul. Stara Katowicka ↗ 670 m ← ul. Klonowa 1 160 m ← Grabowa 1 170 m granica miasta ↓ Katowice, ul. Telewizyjna ↓
Położenie na mapie Siemianowic Śląskich ulica Katowicka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Katowicka
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Katowicka
50°17′38,7″N 19°01′26,5″E/50,294083 19,024028

Ulica Katowicka – ulica w południowej części Siemianowic Śląskich o długości około 1170 metrów, biegnąca przez dzielnicę Centrum, łącząca od północy na rondzie Siemion Laurahutę z granicą Siemianowic Śląskich z Katowicami na wysokości osiedla J. Tuwima – jej przedłużeniem jest ulica Telewizyjna. Obecny przebieg ulica zyskała na początku lat 60. XX wieku wraz z przebudową tej części miasta. Wcześniej część trasy przebiegała wzdłuż obecnej ulicy Starej Katowickiej, której długość zmieniała się z wraz z rozbudową huty „Laura” (późniejsza huta „Jedność”). Ulicą Katowicką kursują tramwaje i autobusy na zlecenie ZTM-u.

Przebieg

Fragment ulicy Katowickiej na wysokości osiedla Tuwim

Ulica Katowicka znajduje się w południowej części Siemianowic Śląskich i od północy łączy w kierunku południowo-zachodnim Laurahutę z Katowicami, na wysokości osiedla Tuwim. Ulica ta w całości przebiega przez tereny dzielnicy Centrum. Od północnej strony ulica Katowicka krzyżuje się na rondzie Siemion (potocznie rondo „z kulami”^[1]) z ulicami: Jana III Sobieskiego, Ludwika Waryńskiego, Stanisława Staszica i Bartosza Głowackiego. Po przeciwnej stronie od wylotu ulicy znajduje się dodatkowo skwer Laury oraz plac Piotra Skargi. Od tego miejsca ulica biegnie w kierunku południowo-zachodnim. Równolegle do niej, po wschodniej stronie ciągnie się linia tramwajowa. Na wysokości stacji paliw ulica skręca długim łukiem w prawo, otaczając po prawej stronie osiedle J. Tuwima. Droga kończy się na granicy Siemianowic Śląskich z Katowicami na wysokości skrzyżowania z ulica Grabową^[2]. W Katowicach przedłużeniem ulicy Katowickiej jest ulica Telewizyjna, przebiegająca przez jednostkę pomocniczą Wełnowiec-Józefowiec^[3]. Od ronda Siemion do granicy miasta ulica Katowicka łączy się z następującymi ulicami: Hutniczą, Lipową, Starą Katowicką, Klonową i Grabową. Łączna długość ulicy wynosi około 1170 m^[2].

Równolegle do ulicy Katowickiej, na wschód od niej biegnie fragment dawnej ulicy Katowickiej – obecnie jako ulica Stara Katowicka. Od strony północnej zaczyna się ona na wysokości Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących „Meritum” i biegnie w kierunku południowo-zachodnim, po drodze przecinając trasę dawnej linii Górnośląskich Kolei Wąskotorowych – na wysokości ulicy Starej Katowickiej znajdował się przystanek Siemianowice Śląskie Wąskotorowe^[4]. Śladem dawnej linii w czerwcu 2021 roku otwarto nowy łącznik drogowy^[5]. Dalej, w kierunku południowym ulica Stara Katowicka krzyżuje się z ulica Składową i łącznikiem do ulicy Katowickiej. Za nim ulica przebiega przez ROD „Nadzieja-Jaśmin”, natomiast trasa ta kończy się przed ROD „Laura”^[2].

Charakterystyka

Przystanek tramwajowy Siemianowice Mijanka

Ulica Katowicka jest drogą powiatową, natomiast ulica Stara Katowicka drogą gminną^[6]. W systemie TERYT ulica Katowicka widnieje ona pod numerem 08206, natomiast ulica Stara Katowicka ma numer 20866^[7]. Kod pocztowy dla adresów nieparzystych od numeru 17 do 19 to 41-106, zaś dla pozostałych to 41-100^[8]. Ulica jest oświetlona za pomocą lamp LED-owych, które zastąpiły oświetlenie z wykorzystaniem lamp sodowych^[9].

Wzdłuż ulicy Katowickiej kursują autobusy, a równolegle do niej biegnie linia tramwajowa. Kursy są organizowane na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Przy ulicy znajdują się dwa przystanki tramwajowe: Siemianowice Mijanka i Siemianowice Plac Skargi oraz jeden autobusowy: Siemianowice Plac Skargi. W październiku 2021 roku na linii tramwajowej kursowały pojazdy dwóch linii: 13 i w godzinach nocnych linii 16. Linia 13 łączy Siemianowice Śląskie z Katowicami – biegnie przez Wełnowiec, Koszutkę i Śródmieście do placu Wolności. Przy przystanku autobusowym, w tym okresie zatrzymywało się 12 linii autobusowych, zarówno wewnątrzmiejskich, jak i łączących Siemianowice Śląskie z innymi miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii^[10].

Obiektami wpisanymi do gminnej ewidencji zabytków, znajdującymi się przy ulicy Katowickiej są dawne budynki administracji kopalni „Richter” oraz budynki mieszkalne – ul. Katowicka: 1a, 16, 18 i 22^[11]. Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Katowickiej przynależą do parafii św. Antoniego z Padwy^[12].

Historia

W XIX wieku obecna ulica Katowicka, biegnąca częściowo w śladzie obecnej ulicy Starej Katowickiej była częścią głównego szlaku prowadzącego do pałacu Donnersmarcków, biegnącego obecnymi ulicami: 1 Maja, Fitznerów i nieistniejącym łącznikiem pomiędzy ulicą Fitznerów a ulicą Starą Katowicką^[13]. Droga ta, będąca też drogą wlotową do Siemianowic, została przerwana na skutek rozbudowy huty „Laura” (późniejsza huta „Jedność”)^[14].

W latach 40. XIX wieku w rejonie obecnej ulicy Starej Katowickiej powstała jedna z najstarszych obok Grabiów kolonii robotniczych, której zabudowa nie dotrwała do dnia dzisiejszego^[15]. W połowie XIX wieku w miejscu, gdzie obecnie stoją bloki mieszkalne, na wysokości obecnej mijanki tramwajowej powstała zabudowa dyrekcji kopalni „Huta Laura” z charakterystyczną wieżą zegarową, zwana potocznie „ficynuskim zomkiem”^[16] bądź „pałacem”^[17]. Pałac został wybudowany na polecenie hrabiego Donnersmarcka w 1856 roku. Po II wojnie światowej był on m.in. domem dla pracowników dozoru^[17]. Na początku XX wieku w sąsiedztwie pałacu władze kopalni „Huta Laura” postawiły trzy podłużne jednopiętrowe budynki mieszkalne dla pracowników zakładu. W jednym z nich mieszkał m.in. Antoni Halor. Kompleks ten^[17] wraz z pałacem został rozebrany latem 1985 roku^[18].

W dniu 30 grudnia 1896 roku oddano do użytku połączenie tramwajowe pomiędzy obecnymi Siemianowicami Śląskimi a Katowicami^[19]. Linia ta początkowo biegła ostrymi łukami przez obecną ulicę Starą Katowicką, wzdłuż ogrodzenia huty „Laura”. Linię tę zelektryfikowano 3 października 1898 roku^[20].

Ulica Stara Katowicka ta w czasach przedwojennych na odcinku od kościoła Krzyża Świętego do kompleksu budynków dyrekcji kopali „Huta Laura” nosiła nazwę Hüttenstrasse^[21]. Ulica w latach 50. XX wieku przez krótki okres nosiła nazwę ulica Stalinogrodzka^[17].

Fragment ulicy Katowickiej – widok w kierunku Katowic

W 1946 roku przebudowano odcinek linii tramwajowej na tor normalny, a także zmieniono jej przebieg na obecny ślad wzdłuż ulicy Katowickiej^[22]. W 1947 roku podjęto decyzję o wytyczeniu nowego przebiegu ulicy Katowickiej. W związku z tym przeniesiono pomnik-wodotrysk znajdujący się obecnie na terenie skweru Laury^[23]. Na wysokości łagodnego łuku ulicy Katowickiej, w latach 50. XX wieku powstało osiedle mieszkaniowe „Tuwim I”, będące jednym z pierwszych na terenie Górnego Śląska osiedlem mieszkaniowym tego typu. Po drugiej stronie ulicy tereny te stanowiły wówczas nieużytki^[24], zwane potocznie „Czornymi Hołdami”. Było to miejsce, w którym w latach międzywojennych powstawały biedaszyby^[25]. W ramach ukończonej w 1960 roku przebudowy ulicy zlikwidowano jej kręty przebieg – powstało nowe połączenie od stacji benzynowej do placu P. Skargi wraz z wiaduktem linii Górnośląskich Kolei Wąskotorowych^[26]. Pozwoliło to m.in. na likwidację dalszego odcinka ulicy Starej Katowickiej^[21]. W ramach budowy nowego odcinka ulicy Katowickiej rozebrano też pozostała historyczną zabudowę kolonii Grabie^[27]. Wcześniej jezdnia wraz z torami tramwajowymi z ulicy Katowickiej na obecną ulicę Starą Katowicką od strony Wełnowca skręcały przed ogródkami działkowymi „Jaśmin”^[25]. Sam zaś ROD „Jaśmin” powstał w miejscu dawnego szybu odwadniającego „Edler” i obok położonego dawniej zbiornika wodnego^[16]. ROD „Laura” natomiast został założony w 1983 roku i obecnie obejmuje ponad 200 działek na powierzchni prawie 8 hektarów^[28].

We wcześniejszych czasach obecna ulica Katowicka była też po obydwu stronach obsadzona dużymi drzewami, których większość wycięto z uwagi na przebudowę ulicy spowodowaną wzrostem ruchu samochodowego wzdłuż ulicy^[24].

Fragment ronda Siemion (potocznie rondo „z kulami”) widziane od strony ulicy Katowickiej

W połowie 2009 roku ukończono prace na budową ronda Siemion w północnym krańcu ulicy Katowickiej. Rondo to jest jednocześnie największym w Siemianowicach Śląskich^[29], potocznie zwanym rondem „z kulami”^[1] z uwagi na pięć kul symbolizujących poszczególne dzielnice miasta^[29]. W lipcu 2015 roku na odcinku od skrzyżowaniu z ulicą Hutniczą do przystanku autobusowego przy rondzie przeprowadzono remont nawierzchni jezdni asfaltowej^[30].

Ulica Katowicka 30 lipca 2017 roku była jedną z ulic na trasie II etapu 74. wyścigu kolarskiego Tour de Pologne^[31]. Ulica ta była również częścią imprez biegowych, w tym m.in.: I edycji Maratonu Wolności 1 czerwca 2014 roku^[32], XII Silesia Marathonu 4 października 2020 roku^[33] czy XIII Silesia Marathonu 3 października 2021 roku^[34]. W dniu 19 czerwca 2021 roku rozpoczęto prace modernizacyjne ulicy Katowickiej^[35]. Prace remontowe na długości około 1,1 km zakończono 9 sierpnia tego samego roku. W ramach prac sfrezowano istniejącą i położono nową nawierzchnię jezdni, a wraz z tym uzupełniono podbudowę i wyregulowano urządzenia infrastruktury technicznej, a także wyregulowano krawężniki i obrzeża. Prace, współfinansowane ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, kosztowały około 1 mln złotych^[1]. W tym samym okresie, w dniach od 3 do 16 sierpnia 2021 roku Tramwaje Śląskie przeprowadziły prace modernizacyjne torowiska tramwajowego związane z przebudową przejazdów drogowo-tramwajowych^[36].

Gospodarka i instytucje

W 2014 roku przy ulicy Katowickiej było zarejestrowanych 5 średnich i dużych przedsiębiorstw^[37]. W systemie REGON w październiku 2021 roku przy ulicy Katowickiej zarejestrowanych były łącznie 34 podmioty gospodarcze różnego typu. Wśród nich są to następujące placówki: Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących „Meritum” im. Piotra Kołodzieja w Siemianowicach Śląskich^[38] oraz Stowarzyszenie Społeczno-Edukacyjne „Pro Meritum”^[39] (ul. Katowicka 1), rodzinne ogródki działkowe: „Laura” i „Nadzieja-Jaśmin”, skład materiałów budowlanych (nr 8a), firmy remontowo-budowlane, kwiaciarnia, gabinet lekarski, wspólnota mieszkaniowa i inne^[40].

Zobacz też

• Ulica Siemianowicka w Katowicach

Przypisy

Bibliografia

• MałgorzataM. Derus MałgorzataM., Pomniki w Siemianowicach Śląskich, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (9), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2010, s. 78–105, ISSN 1644-8154  (pol.).
• MałgorzataM. Derus MałgorzataM., Kolonie robotnicze, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (11), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2012, s. 115–126, ISSN 1644-8154  (pol.).
• AntoniA. Halor AntoniA., Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy, wyd. pierwsze, Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, 2000, ISBN 83-913068-1-X  (pol.).
• JakubJ. Halor JakubJ., Zarys historii dróg żelaznych w Siemianowicach Śląskich, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (7), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2008, ISSN 1644-8154  (pol.).
• MarianM. Jadwiszczok MarianM., Ficynus i Katowicera, www.twoje.siemianowice.pl, kwiecień 2020 [dostęp 2021-10-15]  (pol.).
• JaninaJ. Kusber JaninaJ., Siemianowice Śląskie – z mapą przez trzy stulecia, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (5), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2006, s. 80–86, ISSN 1644-8154  (pol.).
• Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Siemianowice Śląskie na lata 2016–2022, Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, grudzień 2016 [dostęp 2021-10-05]  (pol.).
• MałgorzataM. Pędzińska MałgorzataM., Gminny Program Opieki nad Zabytkami Siemianowic Śląskich do 2022 roku, Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 170/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 19 grudnia 2019 r., bip.msiemianowicesl.finn.pl, Siemianowice Śląskie 2019  (pol.).
• HenrykH. Rechowicz HenrykH. (red.), Siemianowice. Zarys rozwoju miasta, Katowice: Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. Wydawnictwo „Śląsk”, 1969  (pol.).