Ulica Kolejowa w Poznaniu

ulica Kolejowa

Łazarz
Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	1,3 km
Przebieg
ul. Gąsiorowskich 0 m ul. Kanałowa 130 m ul. Graniczna 170 m ul. Calliera 350 m ul. Mottego 450 m ul. Karwowskiego 600 m ul. Potockiej 1,1 km ul. Hetmańska , ul. Górecka 1,3 km
Położenie na mapie Poznania ulica Kolejowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Kolejowa
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ulica Kolejowa
52°23′34,8000″N 16°54′19,0800″E/52,393000 16,905300

Ulica Kolejowa (przed 1918 niem. Bahnstraße, 1939–1945 Memelstraße) – ulica w Poznaniu, na Łazarzu, na obszarze jednostki pomocniczej Osiedle Św. Łazarz.

Biegnie z północy na południe, na wschód od ul. Głogowskiej, równolegle do niej, od ul. Gąsiorowskich do ul. Hetmańskiej, wzdłuż torów kolejowych prowadzących ze stacji Poznań Główny w stronę Berlina, Wrocławia, Ostrowa Wlkp. i Wolsztyna. Poczynając od ul. Gąsiorowskich, następujące po sobie przecznice (wyłącznie po stronie zachodniej), to ul. Kanałowa, Graniczna, Calliera, Mottego, Karwowskiego i ul. Klaudyny Potockiej. Obszar ten, mimo przeprowadzenia linii kolejowej około 1870, aż do 1900 należał do dzielnicy Wilda. Została wytyczona w końcu XIX w., od początku nosząc obecne miano, najpierw w wersji niemieckiej, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości – w polskiej. Krótkotrwałe odstępstwo nastąpiło jedynie podczas II wojny światowej, kiedy to władze niemieckie ustaliły dla ulicy całkowicie nową nazwę Memelstraße (Niemeńska lub Kłajpedzka).

Z końca XIX w. w przetrwały nieliczne relikty zabudowy o charakterze gospodarczym. W 1872 po stronie wschodniej, przylegającej do terenów kolejowych pojawiła się fabryka narzędzi rolniczych (nr 1/3) Napoleona Urbanowskiego (od 1897 firma Nitsche), młyn parowy (w okresie międzywojennym Młyn Poznański), a nieco później szeregi jednolitych domów z małymi mieszkaniami przeznaczonymi dla pracowników kolei, z obszernym zapleczem gospodarczym (m.in. komórki i ogrody) i pozostałości kolejowej infrastruktury technicznej. Towarzyszą im inne budynki, dawniej pełniące funkcje socjalne dla PKP (ośrodek zdrowia, straż pożarna, hotele robotnicze), dziś częściowo o innym przeznaczeniu.

Po przeciwnej stronie zabudowa zyskała częściowo charakter zwarty, składając się z kamienic czynszowych o raczej przeciętnych walorach architektonicznych. Wyróżnia się kamienica nr 44 na narożniku ul. Mottego, z neogotycką dekoracją (silnie uszkodzona) z około 1900 i nr 55–55a na rogu ul. Kanałowej – modernistyczna, zbudowana około 1910 według projektu Kazimierza Ulatowskiego lub Kazimierza Rucińskiego.

Dom nr 40 należy do zespołu zabudowy powstałej w latach 1912–1913 dla Spółdzielni Urzędników Niemieckich (DBWBV) przy ul. Karwowskiego (proj. Joseph Leimbach) – po 1919 własność Uniwersytetu Poznańskiego.

Pod nr 57 zlokalizowano w 1928 – już nieistniejącą – Mleczarnię Szwajcarską należącą do hr. Stanisława Turno z Objezierza. Na rogu ul. Gąsiorowskich mieściło się Wielkopolskie Centrum Ortopedyczne im. Ireneusza Wierzejewskiego. Na przeciwległym krańcu, przy ul. Hetmańskiej po stronie zachodniej mieszczą się ogródki działkowe, założone jako pierwsze w Poznaniu, w 1904. Po przeciwnej stronie zabudowania dawnej parowozowni (sporadycznie bywa tu udostępniany do zwiedzania pociąg ratowniczy) kiedyś wyznaczały koniec ulicy.

Pod nr 29 w latach 1879–1939 znajdowało się ogrodnictwo i sad prof. Alfreda Denizota. Jest też trochę zabudowy z 2. połowy XX w.

Obecnie w zabudowaniach dawnej fabryki pod nr 1/3 mieści się m.in. Wydział Artystyczny Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych.

Pod nr 52 znajduje się Salezjański Ośrodek Młodzieżowy.

Osobliwością jest stara kolejność numeracji domów, biegnącej z północy na południe i z powrotem, tak, że pierwszy i ostatni numer wypadają naprzeciw siebie w okolicach ul. Gąsiorowskich.

Bibliografia

• Księga adresowa miasta stołecznego Poznania 1935, Poznań, Wydaw. Księgi Adresowej, 1935 (reprint: Poznań, Wydaw. Miejskie, 2001, ISBN 83-87847-64-X)
• ZbigniewZ. Zakrzewski ZbigniewZ., Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, JózefJ. Skoracki (ilust.), Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1985, ISBN 83-210-0413-X, OCLC 69370432 .
• Kazimierz Sobkowicz, Architekci wielkopolscy. Biogramy, dzieła, stowarzyszenia, ISBN 83-00-02483-2, cz. 1, Lata 1886-1939, Poznań, Wydaw. Oddz. Poznańskiego SARP, 1988, ISBN 83-00-02480-8
• Magdalena Warkoczewska, Św. Łazarz. Wystawa w Muzeum Historii Miasta Poznania w Ratuszu, październik – grudzień 1998, Poznań, Muzeum Narodowe, 1998, ISBN 83-85296-53-0 („Ulice i zaułki dawnego Poznania”)
• Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii, red. meryt. i oprac. tekstów Janusz Pazder, Poznań, Wydaw. Miejskie, 2003, ISBN 83-87847-92-5
• Poznań. Spis zabytków architektury, oprac. Jolanta Bielawska-Pałczyńska, Poznań, Urząd Miasta Poznania, 2004, ISBN 83-89525-07-0

Linki zewnętrzne

• Salezjański Ośrodek Młodzieżowy