Ulica Krupnicza w Krakowie

ulica Krupnicza

Stare Miasto
Widok od ul. Karmelickiej na zachód.
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Przebieg
al. A.Mickiewicza ul. Wenecja ul. Skarbowa ul. Garncarska ul. Dolnych Młynów ul. J.Szujskiego ul. Loretańska
Położenie na mapie Krakowa ulica Krupnicza
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Krupnicza
Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Krupnicza
50,063165°N 19,927284°E/50,063165 19,927284

Dom Literatów, Krupnicza 22

Dom Weissów, Krupnicza 31

Dom Józefa Mehoffera, Krupnicza 26

Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krupnicza 33

Siedziba Konsulatu Generalnego Austrii w Krakowie w willi Marii Lewalskiej przy ul. Krupniczej 42

Ulica Krupnicza w Krakowie – ulica położona w Krakowie, w administracyjnej Dzielnicy I Stare Miasto, na terenie dawnej jurydyki Garbary.

Historia

Pierwsze informacje o ulicy pochodzą z XV wieku. Jej powstanie wiąże się z północnym ramieniem rzeki Rudawy – Młynówką Królewską, która płynęła w okolicy dzisiejszej ulicy Dolnych Młynów (zasklepiona w okresie międzywojennym). Początkowo nie miała nazwy, mówiono o niej „ante portam Sutorum” (przed bramą Szewską). Osiedlili się tu początkowo ogrodnicy, potem garncarze, od których nazwano ją Garncarską (Toppengasse), których ślady działalności odkryły wykopaliska pod nr 26. Zamieszkiwali tu także garbarze, od których cała jurydyka przyjęła nazwę Garbary. Ze względu na bliskość młynów zasiedlili ją także krupnicy (wytwórcy i handlarze kaszy). Od nich ulica stanowiąca przedłużenie na wschód ulicy Dolnych Młynów przyjęła nazwę, która po raz pierwszy pojawia się w źródłach w 1836. W 1911 ulica została wydłużona do al. Adama Mickiewicza, zaś w dwudziestoleciu międzywojennym za linię alei (obecnie ta część to ul. Romana Ingardena)^[1].

Zabudowa

Do godnych uwagi budynków należą:

• kamienica nr 3 z 1906 o cechach historyzmu i modernizmu – Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”.
• kamienica nr 5 – Pod Matką Boską z 1889 o cechach historyzmu.
• dom nr 7 w stylu neorenesansowym z 1871, stanowi siedzibę Kościoła Ewangelicznego "Misja Łaski" i Chrześcijańskiego Instytutu Biblijnego i Misyjnego.
• budynek nr 8 z lat 1873-74, w stylu neorenesansowym.
• dom nr 9 w stylu neorenesansowym, z 1871. W latach 1889-1919 mieszkał tu namiestnik Galicji Michał Bobrzyński (tablica pamiątkowa).
• budynek nr 10 w stylu neorenesansowym, z lat 1873-74.
• budynek nr 11 – Dom Ordynacji Mieroszewskich o cechach neorenesansowych, z 1864. Pałacyk Mieroszewskich został wzniesiony według projektu architekta Filipa Romana Pokutyńskiego dla hr. Jana Stanisława Mieroszewskiego. Jednopiętrowy budynek pałacu założony jest na planie wydłużonego prostokąta. Od strony dziedzińca wyraźnie występuje wysunięty ryzalit szybu kuchennej klatki schodowej. Wykonana w cegle fasada domu u swojej podstawy posiada cokół ułożony z płyt piaskowcowych i składa się z trzech podstawowych części: Pięcioosiowej części środkowej z balkonikiem na wysokości pierwszego piętra oraz dwóch płytkich, jednoosiowych ryzalitów. Na osi prawego ryzalitu umieszczona jest prostokątna brama wjazdowa. Dodatkowym elementem dekoracyjnym są zdobiące nadproża bramy i okien parteru kamienne kartusze herbowe z herbami Mieroszewskich i rodzin z nimi spokrewnionych. Ułożenie wszystkich pomieszczeń w amfiladzie powoduje, że kubatura budynku wykorzystana jest niezwykle funkcjonalnie. Na szczególną uwagę zasługuje dawny salon na parterze, będący największym pomieszczeniem pałacu. Jest on ozdobiony boazerią oraz dekoracją stiukową. W narożach plafonu umieszczone są kryształowe lustra ujęte w stiukowe ramy ornamentowane wolutami i stylizowanymi liśćmi oraz kwiatami. Na tyłach budowli znajduje się niewielki ogród. W swojej rezydencji Mieroszewski zgromadził bogaty i wartościowy księgozbiór, obszerne archiwum i cenną kolekcję dzieł sztuki. W latach 1939 – 1945 zniszczeniu uległ strop nad pomieszczeniami parteru oraz usunięto tarczę herbową Mieroszewskich, która znajdowała się na klatce schodowej między kondygnacjami. Po II wojnie światowej pałac został adaptowany dla potrzeb Okręgowego Urzędu Jakości i Miar w Krakowie^[2]. Przebudowano wówczas obszerne wnętrza piętra na mniejsze i liczniejsze pokoje biurowe. Pomimo tych zmian, pałacyk Mieroszewskich jest ciągle wartościowym przykładem architektury rezydencjalnej w Krakowie drugiej połowy XIX wieku^[3].
• kamienica o numerze 12 na rogu z ul. Loretańską 2, w stylu neobarokowym, z 1895.
• kamienica nr 14 na rogu z ul. Loretańską 1, o cechach modernistycznych, z lat 1910-11.
• budynek nr 15 na rogu z ul. Józefa Szujskiego 2, o cechach historyzmu, z 1867, dawna Powszechna Szkoła Żeńska im. Józefa Szujskiego, obecnie Zasadnicza Szkoła Zawodowa.
• willa nr 16 posiadająca cechy eklektyczne, z lat 1860-70, Pałacyk Pod Orłem.
• budynek nr 18 o formach historyzujących, pochodzący z 1880, z nadbudówką w stylu funkcjonalistycznym z 1931.
• budynek nr 21 na rogu z ul. Dolnych Młynów 1, o skromnych formach historyzujących, pochodzący z 1871.
• dom nr 22 – Dom Literatów.
• dom nr 26 – Dom Józefa Mehoffera.
• dom nr 28 z lat 1906-08, w stylu modernistycznym, z bogatymi malowidłami na klatce schodowej.
• dom nr 30 z lat 1906-08, w stylu modernistycznym, z dekoracjami w tynku na fasadzie.
• dom nr 31 – Dom Weissów.
• budynek nr 33 – Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• dom nr 38 w stylu modernistycznym, z 1912, dawny zakład św. Jadwigi, obecnie siedziba Centrum Młodzieży im. Henryka Jordana oraz Aktywnej Małej Szkoły.
• budynek nr 42 z lat 1923-25, w stylu neobarokowym z elementami modernistycznymi; Willa Marii Lewalskiej, siedziba konsulatu generalnego Austrii.
• budynek nr 44 – Zespół Szkół Chemicznych i XXVI Liceum Ogólnokształcące.

• 

  Ulica Krupnicza. Widok od skrzyżowania z ul. Józefa Szujskiego na zachód. Po lewej Dom Józefa Mehoffera. Po prawej skrzyżowanie z ul. Dolnych Młynów, dalej pl. M. Kuznowicza, za nim Szpital Specjalistyczny im. Józefa Dietla.

• 

  Widok od skrzyżowania z ul. Szujskiego na wschód.

• 

  Widok od alei Mickiewicza na wschód. Po lewej Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego i budynek Teatru „Groteska”.

• 

  ul. Krupnicza 3
  Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1906)

• 

  ul. Krupnicza 5
  Kamienica (proj. Karol Zaremba, 1889)

• 

  ul. Krupnicza 7
  Kamienica (proj. Józef Ochmański, 1871)

• 

  ul. Krupnicza 8
  Kamienica (proj. Teofil Żebrawski, Tomasz Pryliński, Janusz Niedziałkowski, 1873–1874)

• 

  ul. Krupnicza 9
  Kamienica (proj. Józef Ochmański, 1871)

• 

  ul. Krupnicza 10
  Kamienica (proj. Teofil Żebrawski, Tomasz Pryliński, Janusz Niedziałkowski, 1873–1874)

• 

  ul. Krupnicza 11a
  Kamienica – siedziba Okręgowej Izby Lekarskiej (ok. 1880)

Przypisy

Bibliografia

• Krupnicza, ulica. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 513. ISBN 83-01-13325-2.