Ulica Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Szczecinie
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 ul. ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego widziana z Mostu Długiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 635,4 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy | Breite Straße, Wielka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Starego Miasta w Szczecinie  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 53°25′26,9″N 14°33′21,3″E/53,424139 14,555917 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego (do 1945: Breite Straße, 1945–1981 Wielka) – jedna z ważniejszych arterii komunikacyjnych szczecińskiej dzielnicy Śródmieście. Administracyjnie należy do osiedla Stare Miasto. Jej przedłużeniem na prawym brzegu Odry jest ulica Energetyków. Ulica włączona jest w ciąg drogi krajowej nr 10.
Historia
Przed 1945
Ulica Wyszyńskiego posiada średniowieczny rodowód – na początku XIV wieku, jeszcze przed przyłączeniem tego obszaru do miasta, była jedną z ulic osiedla chłopskich kolonistów. Od 1312 droga ta wraz z pobliskimi terenami znajduje się na terytorium Szczecina. Budowa obwarowań miejskich spowodowała rozwój ulicy i jej zabudowanie, dzięki któremu straciła charakter wiejskiej drogi. Działania wojenne podczas potopu szwedzkiego w XVII wieku przyniosły zniszczenie średniowiecznych zabudowań[1].
Na początku XVIII wieku, kiedy miasto znajdowało się pod administracją szwedzką, dokonano analizy ówczesnej zabudowy przyulicznej. Wówczas opisano 72 kamienice, w tym 27 budynków kupieckich i 47 domów rzemieślniczych. Po zburzeniu obwarowań miejskich zastępowano budynki z okresu szwedzkiego kilkupiętrowymi kamienicami. W końcu XIX wieku w ramach regulacji przebiegu wyburzono budynki od nr 19 do 31. Na ich miejscu wzniesione zostały domy towarowe Warenhaus Naumann Rosenbaum (Breite Straße 19), Warenkaufhaus Aronheim & Cohn (Breite Straße 29-30)[2], Warenhaus Rudolph Karstadt (Breite Straße 23-28)[3].
- Handel i usługi na Breite Straße
Sklep obuwniczy F. Otto i U. Lemke, Breite Straße 15
Sklep z upominkami Ernsta Lütze, Breite Straße 29-30
Zakład fotograficzny L. Kletta, Breite Straße 50
Zakłady masarskie Hermana Müllera, Breite Straße 56
Po 1945
Po zakończeniu II wojny światowej dawnej Breite Straße nadano miano ulicy Wielkiej. Zabudowa przyuliczna została poważnie zniszczona w czasie działań wojennych – nie zdecydowano się na odbudowę ocalałych budynków. W latach 50. XX wieku rozebrano ruiny po lewej stronie ulicy i zbudowano tam nową jezdnię, przekształcając ulicę w arterię wylotową z miasta. Ulicę przebito od narożnika z ul. Staromiejską aż do Mostu Długiego, wytyczając ją w miejscu dawnych kwartałów staromiejskich[1]. Z przedwojennej zabudowy ulicy zachowały się jedynie kamienice nr 10, 12 i 14 oraz ruiny zabudowań gospodarczych na tyłach kamienicy nr 14[4]. Miejsce zniszczonych kamienic zajęły kilkupiętrowe bloki ze spadzistymi, krytymi dachówką dachami (górny odcinek ulicy), natomiast przy nowym odcinku między ulicą Staromiejską a Mostem Długim wybudowano trzy połączone balkonami wieżowce mieszkalne. Środek ulicy zajęło nowe, dwutorowe torowisko tramwajowe.
Przed 1945 ulica Wyszyńskiego rozpoczynała się od skrzyżowania z al. Niepodległości. Następnie krzyżowała się z ulicą Tkacką i Staromiejską, kończąc bieg na skrzyżowaniu z ul. Sołtysią. W czasie powojennej odbudowy miasta poszerzono górny odcinek i przebito ulicę aż do Mostu Długiego. Zlikwidowano skrzyżowanie z ul. Staromiejską, dzieląc ją na dwie części połączone kładką. Zbudowano skrzyżowanie z ul. Księcia Mściwoja II i z Nabrzeżem Wieleckim.
Rok 1981 przyniósł przemianowanie ulic Wielkiej na ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego[1]. Na początku XXI wieku dolny odcinek ulicy w ramach odbudowy Starego Miasta wzbogacił się o kilka nowych kamienic (pierzeja między Sienną a Wielką Odrzańską).
Transport
Na całej długości ulicy Wyszyńskiego położone jest torowisko tramwajowe, którym w stałej organizacji ruchu kursują linie nr 2, 7 i 8.
Galeria zdjęć
Ulica Wyszyńskiego w 2008 roku
Zabudowa ulicy między al. Niepodległości a ul. Herberta, 2008
Widok na ulicę z kładki
Widok z katedry św. Jakuba na dolny odcinek
Nowe kamienice przy skrzyżowaniu z ul. Sienną
Przypisy
- ↑ a b c Jan Iwańczuk, Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawnego Szczecina (37), sedina.pl [dostęp 2021-03-29].
- ↑ 1900, encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 2021-03-29].
- ↑ 1916, encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 2021-03-29].
- ↑ To najbardziej tajemnicze miejsca w Szczecinie. Są ukryte w podwórkach, wszczecinie.pl [dostęp 2021-03-29] (pol.).
Bibliografia
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.65 N
- S: 52.58 N
- W: 13.95 E
- E: 17.10 E
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Szczecin, Poland
- top = 53.545
- bottom = 53.320
- left = 14.429
- right = 14.814
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ul.Wyszyńskiego, kamienice
Autor: SVG by Harry-C, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona ulica pod wiaduktem
L. Klett – Photographie-Werkstatt, Breite Straßse 50, Stettin
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plac Brama Portowa w Szczecinie, 2008
Herman Müller – Fleisch- und Wurstwarenfabrik, Breite Straße 56, Stettin
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Wyszyńskiego, Szczecin, 2015
Neues Kollonadenhaus, Breite Straße 29-30, Stettin
F. Otto u. L. Lemke – Schuhwaren, Breite Straße 15, Stettin
Autor: Ralf Roletschek (talk), Licencja: GFDL 1.2
Szczecin, Wyszyńskiego Street
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Wyszyńskiego w Szczecinie
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokalizacyjna Starego Miasta w Szczecinie
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
ul.Wyszyńskiego w Szczecinie, 2008