Ulica Litewska w Warszawie

Ulica Litewska w Warszawie
Śródmieście Południowe
Ilustracja
Ulica Litewska przy Marszałkowskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Przebieg
Ikona ulica początek T.svgal. J.Ch. Szucha
Ikona ulica z prawej.svgul. Adolfa Dymszy
Ikona ulica koniec T.svgul. Marszałkowska
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Litewska w Warszawie”
Ziemia52°13′08,0″N 21°01′19,0″E/52,218889 21,021944

Ulica Litewska – ulica w śródmieściu Warszawy, biegnąca od alei J.Ch. Szucha do ul. Marszałkowskiej.

Historia

Ulica została wytyczona w 1877 w związku z parcelacją znajdujących się w tym miejscu ogrodów[1]. Nadana kilka lat później nazwa ulicy pochodzi od stacjonującego w pobliżu rosyjskiego Litewskiego Pułku Lejbgwardii[2][3].

Po 1880 przy ulicy pod nr 3 wzniesiono krytą ujeżdżalnią zwaną tattersallem[4] lub Tattersalem[5]. W 1899 pod nr 6 powstał pałacyk księcia Wasyla Dołgorukowa zaprojektowany przez Ludwika Panczakiewicza[6]. W latach 1902–1903 pod nr 16 zbudowano dom Instytutu Higieny Dziecięcej im. barona Leona de Lenvala zaprojektowany przez Karola Jankowskiego i Franciszka Lilpopa. Budynek został przebudowany w latach 1931–1932 według projektu Romualda Millera[7].

W czasie okupacji niemieckiej ulica znalazła się w obrębie dzielnicy policyjnej[8]. Po usunięciu Polaków, jej mieszkańcami byli głównie funkcjonariusze niemieckiego aparatu policyjnego[3].

W 1943 Klinikę Dziecięcą mieszczącą się w domu Instytutu Higieny Dziecięcej przeniesiono do opuszczonych budynków Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów[9]. W jej miejscu powstał szpital dla dzieci niemieckich[9]. Jesienią 1943 do budynku dawnego Zakładu Sierot po Robotnikach (nr 14)[10] przeniesiono z ul. Gęsiej 24 wychowawczy obóz pracy policji bezpieczeństwa[11][12].

7 września 1943 na Litewskiej (przy Marszałkowskiej) członkowie harcerskiego oddziału „Agat” przeprowadzili udaną akcję likwidacyjną zastępcy komendanta Pawiaka Franza Bürkla[13], a 5 października 1943 u zbiegu z aleją Szucha zastrzelono kierownika referatu IV A3 warszawskiego Gestapo Jacoba Lechnera[14].

Zabudowa ulicy w większości przetrwała II wojnę światową[1][15]. Po 1945 przebudowano i połączono budynki nr 16 i 14; stały się one częścią szpitala dziecięcego przy ul. Marszałkowskiej 24[16]. Przy wejściu do budynku nr 16 zachował się napis z 1945 o jego rozminowaniu pozostawiony przez sapera Borowicza[17]. W przebudowanej hali dawnej ujeżdżalni w 1948 rozpoczął działalność Teatr Syrena[18]. W pałacyku Dołgorukowa umieszczono biura Ambasady Czechosłowacji[19], a po powstaniu w 1993 Czech i Słowacji ulokowała się w nim Ambasada Słowacji[20].

Około 1950 do dawnego gmachu Najwyższej Izby Kontroli, będącego od 1945 siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych, dobudowano od strony Litewskiej skrzydło boczne w stylu neoracjonalizmu (nr 2/4)[21]. W 2003 na rogu ulicy Litewskiej i alei Szucha zakończyła się budowa biurowca Articon Center (al. Szucha 21), zakupionego w 2005 przez Ministerstwo[22].

Ważniejsze obiekty

Przypisy

  1. ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 108.
  2. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 130. ISBN 83-86619-97X.
  3. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 94. ISBN 83-88372-24-6.
  4. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 95. ISBN 83-85584-45-5.
  5. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 92. ISBN 83-88372-24-6.
  6. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 99. ISBN 83-88372-24-6.
  7. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 104–105. ISBN 83-88372-24-6.
  8. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 235. ISBN 978-83-07-03239-9.
  9. ↑ a b Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 309.
  10. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 104. ISBN 83-88372-24-6.
  11. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 436. ISBN 83-01-08836-2.
  12. ↑ Władysław Bartoszewski: Warszawski pierścień śmierci 1939-1944. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2008, s. 237. ISBN 978-83-247-1242-7.
  13. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 344. ISBN 83-06-00717-4.
  14. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 51, 353. ISBN 83-06-00717-4.
  15. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 161. ISBN 83-01-00062-7.
  16. ↑ Instytut Higieny Dziecięcej im. barona Lenvala. warszawa1939.pl. [dostęp 2016-07-16].
  17. ↑ Tomasz Urzykowski. Saperski napis sprzed 73 lat. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10 października 2018. 
  18. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 96. ISBN 83-85584-45-5.
  19. ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1977, s. 84.
  20. ↑ Ambasada Republiki Słowackiej w Warszawie. W: Ambasada Republiki Słowackiej w Warszawie [on-line]. mzv.sk. [dostęp 2018-10-14].
  21. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 60. ISBN 83-60350-00-0.
  22. ↑ NIK: MSZ przepłaciło 16 mln zł netto za biurowiec Articom Center. W: Puls Biznesu [on-line]. 25 sierpnia 2005. [dostęp 2016-07-17].

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Ikona ulica początek T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T
Ikona ulica koniec T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - zakończenie skrzyżowaniem
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Ulica Litewska w Warszawie przy Marszałkowskiej 2016.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ulica Litewska w Warszawie przy Marszałkowskiej
Ikona ulica z prawej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z prawej