Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego w Szczecinie

ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego

Centrum
Widok z placu Grunwaldzkiego w kierunku placu Odrodzenia
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Miejscowość	Szczecin
Długość	775 m
Przebieg
ul. Matejki pl. Rodła ul. Mazurska pl. Grunwaldzki pl. Odrodzenia pl. Szarych Szeregów
Położenie na mapie Szczecina ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego
53°25′55,0″N 14°33′12,0″E/53,431944 14,553333

Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego – ulica położona na obszarze szczecińskiego osiedla Centrum, w dzielnicy Śródmieście. Ulica ma długość 775 m i przebiega w przybliżeniu ze wschodu na zachód, łącząc ulicę Jana Matejki z placem Szarych Szeregów. Jest to ważna śródmiejska ulica z kamienicami ujętymi w gminnej ewidencji zabytków oraz w rejestrze zabytków. Na całej długości stanowi część drogi wojewódzkiej nr 115.

Historia

Przed II wojną światową

Kaiser-Wilhelm-Platz w osi Friedrich-Karl-Straße

W 1864 r. szczeciński urbanista James Hobrecht sporządził projekt zabudowy terenów powstałych po wyburzeniu fortu Wilhelma, który stał w pobliżu dzisiejszego placu Grunwaldzkiego^[1]. Hobrecht zaplanował stworzenie wielobocznych placów z promieniście rozchodzącymi się ulicami, z których dwie główne (nr 30 i nr 54) przecinałyby się na kwadratowym Kaiser-Wilhelm-Platz^[2].

W 1877 r. ulicy nr 54 nadano miano Friedrich-Karl-Straße jednocześnie definiując jej ostateczną szerokość i korygując przebieg^[1]. Zrezygnowano ze zwykłego skrzyżowania w ciągu odcinka między Kaiser-Wilhelm-Platz i Arndt-Platz na rzecz kolejnego placu gwiaździstego (Friedrich-Karl-Platz). W latach 90. XIX w. parcele położone wzdłuż ulicy zabudowano wielokondygnacyjnymi, eklektycznymi kamienicami^[1]. Przykładem powstałego w tym czasie budynku jest kamienica nr 7 z 1894 r.^[3]

W latach 1905–1906 na parceli nr 42 wzniesiono budynek dla Dr. Gesenius Höhere Töchterschule^[4]. Około 20 lat później został on jednak rozebrany, a na jego miejscu w latach 1927–1928 postawiono modernistyczny gmach nr 40-42, w której siedzibę znalazła szkoła Gesenius-Wegener-Oberlyzeum (powstała w 1915 r. z połączenia Dr. Gesenius Höhere Töchterschule z Dr. Wegener-Lyzeum)^[4].

W latach 1928–1935 w kamienicy nr 9 funkcjonował konsulat RP w Szczecinie^[5].

Lata 1945–1989

Aleja Pomorska po odgruzowaniu

W 1945 r. Friedrich-Karl-Straße przemianowano na aleję Pomorską^[6]. W wyniku bombardowań Szczecina w czasie II wojny światowej największych zniszczeń doznał odcinek między dzisiejszym placem Grunwaldzkim a aleją Wyzwolenia. W 1947 r. zmieniono nazwę ulicy na aleję Mariana Buczka. W miejscu zburzonych kamienic wybudowano kilkukondygnacyjne bloki mieszkalne, a w budynku dawnego Gesenius-Wegener-Oberlyzeum umieszczono Zespół Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych^[4]. Pod koniec lat 40. XX w. w kamienicy nr 7 mieściła się Zachodnia Agencja Prasowa, pod nr 20 Powiatowe Biuro Rolne Delegatury Izby Rolnictwa na Okręg Pomorze Zachodnie, pod nr 23 Okręgowy Inspektorat Ochrony Skarbowej i Brygada Ochrony Skarbowej a pod nr 29 Polska Partia Robotnicza^[7].

Na mocy Uchwały Rady Miasta Szczecin nr XIV/125/91 z 27 maja 1991 r. aleję Mariana Buczka przemianowano na ulicę Marszałka Józefa Piłsudskiego^[8].

Nazwy

Układ drogowy

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi:

Drogi powiązane^[11]

Powiązanie	Droga	Fotografia
skrzyżowanie, początek ulicy	ulica Jana Matejki	(c) Jan Bartnicki, CC BY 3.0
skrzyżowanie	plac Rodła aleja Wyzwolenia
skrzyżowanie	ulica Mazurska
skrzyżowanie	plac Grunwaldzki aleja Jana Pawła II ulica Śląska ulica Rayskiego
skrzyżowanie	plac Odrodzenia ulica Mazurska ulica Monte Cassino
skrzyżowanie, koniec ulicy	plac Szarych Szeregów ulica Wielkopolska aleja Wojska Polskiego ulica 5 Lipca aleja Piastów

Ulica położona jest na działkach ewidencyjnych o łącznej powierzchni 43 223 m², a łączna długość dróg przypisanych do ulicy wynosi 775 m^[11].

Drogi i działki ewidencyjne

Droga[11]	Długość[11]	Działka[11]	Powierzchnia[11]	Fotografia
droga wojewódzka od ul. Matejki do pl. Rodła	103,7 m	8/13	6384 m²
droga wojewódzka od pl. Rodła do pl. Grunwaldzkiego	344,7 m	9/2	12 582 m²
droga od pl. Grunwaldzkiego do pl. Odrodzenia	184,6 m	23	7380 m²
droga od pl. Odrodzenia do pl. Szarych Szeregów	142 m	14	5678 m²
	775 m	razem	43 223 m²

Transport publiczny

• Tramwaje

 1 od ulicy Potulickiej do pętli Głębokie^[12]

 5 od pętli Krzekowo do pętli Stocznia Szczecińska^[13]

 11 od pętli Ludowa do pętli Pomorzany^[14]

 12 od pętli Pomorzany do Dworca Niebuszewo^[15]

W ciągu ulicy Piłsudskiego, przy placu Szarych Szeregów oraz placu Rodła zlokalizowane są przystanki tramwajowe; noszą one odpowiednio nazwy „plac Szarych Szeregów”^[16] oraz „plac Rodła”^[17].

Ochrona i zabytki

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

Obiekty zabytkowe

Obiekt, położenie	Opis, forma ochrony	Fotografia
strona północna
kamienica ulica Piłsudskiego 7	rejestr zabytków nr rej. 921 z 13 sierpnia 2013[18]
kamienica ulica Piłsudskiego 13	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 14	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 15	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 16	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 17	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 18	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 19	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 20	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 21	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 22	gminna ewidencja zabytków[19]
strona południowa
kamienica ulica Piłsudskiego 23	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 24	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 24A	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 24B	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 24C	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 25	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 26	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 28	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 29	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 30	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 31	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 36	gminna ewidencja zabytków[19]
kamienica ulica Piłsudskiego 37	gminna ewidencja zabytków[19]
gmach użyteczności publicznej ulica Piłsudskiego 40-42	gminna ewidencja zabytków[19]

Kamienica nr 37

Kamienica wybudowana zgodnie z projektem architektów Eugena Wechselmanna i Wilhelma O. Zimmermanna. Jest to budynek czterokondygnacyjny z narożnikowym wykuszem zwieńczonym ośmioboczną kopułą. Elewacje boczne zróżnicowano zwieńczonymi schodkowymi gzymsami wykuszami, między którymi znajdują się balkony. Jedno z mieszkań na trzecim piętrze zajmowane było w latach 1905–1907 przez Erwina Ackerknechta^[20] – niemieckiego historyka literatury, prof. dr filozofii, pisarza, bibliotekarza, nauczyciela^[21][22][23].

Baza TERYT

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[24]:

• województwo: ZACHODNIOPOMORSKIE (32)
• powiat: Szczecin (3262)
• gmina/dzielnica/delegatura: Szczecin (3262011) gmina miejska
• Miejscowość podstawowa: Szczecin (0977976) miasto
• kategoria/rodzaj: ulica
• Nazwa ulicy: ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego (36029).

Galeria

• 

  ul. Mariana Buczka kilka lat po zakończeniu II wojny światowej; widoczna kamienica nr 7

• 

  Ówczesna ul. Mariana Buczka z tramwajem, 1990 r.

• 

  Kamienica na narożniku z pl. Grunwaldzkim

• 

  Narożnik z al. Wyzwolenia przy pl. Rodła

• 

  Widok na ul. Piłsudskiego z pl. Rodła

• 

  Widok na skrzyżowanie z ul. Mazurską

Zobacz też

• Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego w Szczecinie

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 733.