Ulica Marszałkowska w Zawierciu

ulica Marszałkowska

Stary Rynek
Państwo	Polska
Miejscowość	Zawiercie
Długość	450 m
Poprzednie nazwy	ulica Dworcowa Alte Markt-Straße ulica Teodora Duracza
Przebieg
0 m ↑ul. Towarowa →ul. Górnośląska 50 m ul. Widok 200 m pl. Jarosława Dąbrowskiego 400 m ul. Hoża 450 m ul. Apteczna
Położenie na mapie Zawiercia ulica Marszałkowska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Marszałkowska
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Marszałkowska
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego ulica Marszałkowska
50°29′17,7″N 19°25′14,8″E/50,488258 19,420788

Ulica Marszałkowska – ulica znajdująca się w Zawierciu w dzielnicy Stary Rynek. Ma długość 450 m^[1].

Historia

Ulica ukształtowała się przed I wojną światową; widniała już na prawdopodobnie pierwszym planie geometrycznym Zawiercia z zaznaczonymi ulicami z 1909 roku^[2]. Została wybudowana na wzór ulicy Długiej w Gdańsku^[3]. Pierwotnie nosiła nazwę Dworcowa, od pobliskiego dworca kolejowego^[4]. W 1880 roku przy ulicy wzniesiono synagogę, przy synagodze funkcjonował również dom kahalny^[5]. Od momentu powstania placu targowego w mieście w 1904 roku ulica Marszałkowska była jego przedłużeniem^[6][7]. W momencie nadania ulicy nazwy Marszałkowska krzyżowała się ona z ulicą Hożą, identycznie jak w Warszawie (jest to jedyny taki przypadek w Polsce)^[8].

Przed II wojną światową ulica Marszałkowska była w przeważającej części skupiskiem Żydów, którzy napłynęli do Zawiercia na początku XX wieku^[9]. 26 lipca 1921 Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie ułożenia trotuarów i płyt betonowych na ulicy Marszałkowskiej^[10]. Przed 1925 rokiem ulica Marszałkowska stała się dzielnicą handlową Zawiercia, czemu sprzyjała jej zabudowa i układ^[11]. Funkcjonowało przy niej kilkadziesiąt sklepów, w tym herbaciarnie, cukiernie i sklepy kolonialne; działała tu także szkoła i biblioteka^[12]. W 1932 roku ulica Marszałkowska stała się pierwszą ulicą w Zawierciu podłączoną do sieci wodociągowej^[6].

Po wybuchu II wojny światowej zmieniono nazwę ulicy na Alte Markt-Straße^[13]. W latach 1941–1943 ulica Marszałkowska była wschodnią granicą zawierciańskiego getta^[14]. Handel na ulicy zaniknął, a żydowskie sklepy, podobnie jak synagoga, zostały zlikwidowane^[5][15].

Po zakończeniu II wojny światowej miejsce sklepów żydowskich zajęły placówki państwowe, a ulica Marszałkowska była głównym miejscem koncentracji sklepów w Zawierciu^[12]. Pod koniec lat 40. przy ulicy przez krótki okres istniał pawilon handlowy zrzeszający jedenaście sklepów, jednak został on zburzony^[8]. W 1952 roku zmieniono nazwę ulicy na Teodora Duracza^[13]. Do 1970 roku była najbardziej uczęszczaną ulicą Zawiercia^[4]. W 1970 roku nad ulicą zamontowano wiadukt, co spowodowało zmniejszenie zainteresowania mieszkańców robieniem zakupów na tej ulicy^[12]. W 1990 roku powrócono do nazwy Marszałkowska^[13]. Od 1990 roku za sprawą prywatnych firm następowało ponownie ożywienie handlu, dokonywano także remontów budynków^[12].

Na początku XXI wieku zaczął następować proces upadku ulicy Marszałkowskiej i zamykania sklepów, m.in. z powodu dużej liczby supermarketów w Zawierciu i wysokiego wskaźnika przestępstw w okolicy^[7][16].

Ulicy Marszałkowskiej poświęciła rozdział książki „Ziemia jałowa” Magdalena Okraska. Autorka opisuje Marszałkowską jako ulicę wyniszczoną i nielubianą przez mieszkańców Zawiercia^[17].

Zabytki

Budynek dawnej synagogi w 2008

Do gminnej ewidencji zabytków przy ulicy Marszałkowskiej wpisane są^[18]:

• budynek mieszkalno-usługowy (ul. Marszałkowska 29),
• budynek mieszkalno-usługowy (ul. Marszałkowska 31),
• synagoga (ul. Marszałkowska 41).

Przypisy

Bibliografia

• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Zawiercie i jego ulice, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskej, 1991 .
• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Zawiercie. Studium monograficzne, Zawiercie: Miejski Ośrodek Kultury „Centrum”, 1994, ISBN 83-902833-0-1 .
• Monografia Zawiercia, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskej, 2003, ISBN 83-905651-5-3 .