Ulica Maurycego Mochnackiego w Olsztynie
| Os. Grunwaldzkie, Podgrodzie | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość | ok. 250 m | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Olsztyna  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||||||||||||||||
| 53,773296°N 20,475657°E/53,773296 20,475657 | |||||||||||||||||||
Ulica Mochnackiego – ulica w Olsztynie, położona na osiedlu Grunwaldzkim. Łączy plac Roosevelta z ulicą Grunwaldzką; stanowi część jednego z najdłuższych ciągów komunikacyjnych w mieście i zarazem część drogi wojewódzkiej nr 527. Przy ulicy Mochnackiego znajdują się zabytkowe kamienice wybudowane w stylu secesyjnym z XVII i XIX wieku.
Historia
W okresie przynależności Olsztyna do Prus Wschodnich, ulica nosiła nazwę Warschauer Straße (ulica Warszawska). W 1933 wraz z dzisiejszą aleją Niepodległości, została przemianowana na Straße der SA (ulicę SA – nazwa nazistowskich oddziałów szturmowych)[1].
Przy dzisiejszej ulicy Mochnackiego znajdowała się wybudowana w XIV wieku Brama Dolna, otwierająca wjazd do miasta od strony Dolnego Przedmieścia, ukształtowanego ostatecznie w XVIII wieku (okolice dzisiejszej ulicy Prostej i Grunwaldzkiej). Wkrótce po tym, jak w 1806 zawaliła się jedna z wież Bramy, postanowiono o jej rozbiórce. Po Bramie Dolnej nie zostały żadne ślady ani fizyczne pamiątki. Nie oznaczono również w sposób jednoznaczny jej dawnej lokalizacji.
W latach 70. XIX wieku nieopodal Färber-Gasse[1] (ulicy Farbowej – dzisiejszej ulicy Łukasińskiego) powstała Fabryka Powozów "Julius Reizug". Prowadzili go Julius Reizug senior, Julius Reizug junior i Gustaw Reizug. Julius Reizug junior był radnym i członkiem komisji opieki nad ubogimi. W zakładzie produkowano pojazdy konne (dorożki, bryczki), sanie i pojazdy parowe, a po I wojnie światowej uruchomiono montownię i serwis samochodowy. Prowadzono również usługi kowalskie, stolarskie, kołodziejskie, tapicerskie i lakiernicze. Zabudowania fabryki zlikwidowano po drugiej wojny światowej, w późniejszym okresie powstał w tym miejscu komis samochodowy[2].
19 kwietnia 1908 na ulicy uruchomiono tramwaj elektryczny, co wiązało się z przedłużeniem linii nr 1 z mostu św. Jana do Placu Roosevelta[3][4][5]. Ponieważ odcinek ten nie cieszył dużą popularnością, 9 stycznia 1909 roku zdecydowano o skierowaniu tramwaju do dworca Olsztyn Przedmieście (Allenstein Vorstadt, dziś Olsztyn Zachodni), co nastąpiło 9 grudnia 1909 roku. Choć tramwaje na obecnej ul. Mochnackiego przestały się pojawiać, torów nie zdemontowano, mając na uwadze możliwość uruchomienia w przyszłości linii wzdłuż ulicy Jarockiej (dziś al. Niepodległości) do Szpitala Mariackiego (obecnied Miejskiego)[6].
Na stanowiącym wschodni kraniec ul. Mochnackiego placu Roosevelta, zwanym dawniej Końską Targowicą czy Końskim Targiem (niem. Remontenmarkt), znajdowała się figura Zbawiciela, ufundowana w XVIII w. po ustaniu epidemii dżumy, po 1945 przeniesiona na skrzyżowanie obecnej Al.Warszawskiej z ul. Kazimierza Jagiellończyka[7].
Do drugiej wojny światowej ulica Mochnackiego stanowiła część dzielnicy żydowskiej. Zabytkowa, secesyjna kamienica położona przy ul. Mochnackiego 4 wybudowana została w 1904 przez Żyda Abrahama Brünna, który prowadził sklep ze skórami i materiałami włókienniczymi. Kamienica była znana jako Domek Abrahama. Jest to jedna z niewielu pozostałości po obecności Żydów w Olsztynie[8], należąca zarazem do najbardziej wybitnych realizacji budownictwa secesyjnego na terenie miasta[9].
Podczas drugiej wojny światowej znajdujące się przy ulicy kamienice nie uległy poważniejszym zniszczeniom.
Dane ulicy
Po przebudowie w 2004 roku ulica Mochnackiego posiada po dwa pasy ruchu w każdym kierunku. Wzdłuż ulicy planowano wytyczenie buspasów; realizacja projektu miała się zakończyć w 2013 roku[10].
Obiekty
- Brama Dolna – nieistniejąca
W rejestrze zabytków znajdują się następujące budynki, zlokalizowane przy ul. Mochnackiego:
- dom, ul. Mochnackiego 1, k. XIX, nr rej.: 3896 z 30.09.1988
- dom, ul. Mochnackiego 3, k. XIX, nr rej.: 3897 z 30.09.1988
- dom, ul. Mochnackiego 4, 1904, nr rej.: 1834 z 30.09.1988, piętrowy, w dekoracji pięcioosiowej elewacji budynku znajdują się m.in. girlandy podtrzymywane przez syreny, nimfy morskie w postaci kobiet – ryb oraz medalion w kształcie wieńca z inicjałami „A.B” w tarczy
- dom, ul. Mochnackiego 5, k. XIX, nr rej.: 3898 z 30.09.1988
- dom, ul. Mochnackiego 7, XVIII/XIX, nr rej.: 1835 z 10.08.1988
- dom, ul. Mochnackiego 9, poł. XIX, nr rej.: 1836 z 30.09.1988
- dom, ul. Mochnackiego 11, XIX, nr rej.: 927 z 28.07.1988[11]
Komunikacja
Przy ulicy Mochnackiego znajduje się przystanek komunikacji miejskiej o nazwie Plac Roosevelta (nr 44)[12]. Zatrzymują się przy nim autobusy linii: 107, 111, 127, 136, 309 i N02[13].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Battek, Marek, Szczepankiewicz - Battek Joanna: Słownik nazewnictwa krajoznawczego polsko-niemiecki i niemiecko-polski; Śląsk, Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie, Warmia i Mazury, Silesia s.c., Wrocław 2002
- ↑ Rury i zapałki w Olsztynie, olsztyn.wyborcza.pl 14.04.2003
- ↑ Olsztyn, ulica Mochnackiego, dawniej: Warschauer Strasse
- ↑ Tramwaje w Olsztynie
- ↑ Tramwaje w Olsztynie. Historia reaktywacji linii tramwajowej
- ↑ 110 lat olsztyńskich tramwajów
- ↑ Mieczysław Orłowicz Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, reprint, Agencja Wydawnicza Remix, Olsztyn, ISBN 83-900155-0-1, s. 158
- ↑ Olsztyn. Knosały/Mochnackiego
- ↑ Zabytki kultury żydowskiej w Olsztynie, s. 13
- ↑ W Olsztynie powstaną oddzielne pasy dla autobusów
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. warmińsko-mazurskiego s. 126
- ↑ Wykaz przystanków komunikacji miejskiej w Olsztynie
- ↑ Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Olsztynie
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Olsztyna, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Crossroads with a major road ahead.