Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy

ulica Niedźwiedzia
Stare Miasto w Bydgoszczy
Ilustracja
Widok od Starego Rynku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

70 m

Przebieg
Ikona ulica deptak2.svgul. Jezuicka, ul. Ku Młynom
Ikona ulica deptak2.svg← ul. Stefana Batorego, Stary Rynek →↓
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Niedźwiedzia”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°07′18,6″N 17°59′56,7″E/53,121820 17,999091

Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy - ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.

Położenie

Ulica znajduje się w środkowo-zachodniej części Starego Miasta. Rozciąga się w przybliżeniu na kierunku wschód-zachód, od Starego Rynku do ul. Jezuickiej. Jej długość wynosi ok. 70 m.

Historia

Ulica Niedźwiedzia
Widok ulicy
Kamienice nr 1-7

Ulica Niedźwiedzia została wytyczona w połowie XIV wieku podczas kształtowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Łączyła ona południowo-zachodni narożnik Starego Rynku z ul. Jezuicką (Kościelną), a po wybudowaniu mostu na Młynówce możliwe było przejście dalej na zachód w kierunku Wyspy Młyńskiej.

W XVII-XVIII wieku większa część domów w czworoboku dzisiejszych ulic: Farnej, Jezuickiej, Niedźwiedziej i Starego Rynku należała do zakonu jezuitów[1]. Około roku 1640 jedno skrzydło tego czworoboku na Rynku zostało zamknięte bryłą kościoła jezuickiego oraz zabudowaniami kolegium. Podczas potopu szwedzkiego (1655-1660) większa część domów została spalona, a wiele innych stało pustką z powodu ucieczki mieszkańców przed zarazą[1].

Z planu miasta sporządzonego w 1774 r. przez pruskiego geometrę Gretha wynika, że na 9 istniejących wówczas parceli przy ulicy, pustych było 3, w tym narożna z ul. Jezuicką. Północną pierzeję zajmowały budynki kolegium jezuickiego, a także znajdował się tu główny wjazd na dziedziniec kolegium. Wszystkie ubytki zabudowy zostały uzupełnione do 1800 r. Z planu miasta z 1876 r. wynika, że w południowej pierzei ulicy stało 5 kamienic, a w północnej 3. Zmieniono również lokalizację wjazdu na dziedziniec dawnego kolegium (w tym czasie gimnazjum królewskiego) z ul. Niedźwiedziej na ul. Farną.

W 1940 r. na skutek zarządzenia hitlerowskich władz okupacyjnych z kreisleiterem NSDAP, nadburmistrzem Wernerem Kampe na czele, wyburzono zachodnią pierzeję Starego Rynku wraz z kościołem pojezuickim. Planowany przez hitlerowskie władze nowy ratusz bydgoski nie został zrealizowany, zaś po dawnej zabudowie pozostał skwer. Od tego czasu wschodnia część ulicy Niedźwiedziej nie posiada północnej pierzei i widoczna jest ze Starego Rynku.

W 1974 r. na podstawie uchwały WRN, rozpoczęto rewaloryzację fragmentów Starego Miasta w Bydgoszczy. Podjęte przedsięwzięcia na ulicy Niedźwiedziej dotyczyły uporządkowania sieci handlowej oraz przywrócenia witrynom sklepowym charakteru staromiejskiego. Przy ul. Niedźwiedzia 3 ulokowano sklep filatelistyczny, w kamienicy nr 5 powstał bar bistro, a w nr 7 kwiaciarnia i sklep cukierniczy „Jutrzenki”. Największe przeobrażenie przeszedł zespół budynków przy ul. Niedźwiedzia 9 i 11, gdzie umieszczony na fasadzie niedźwiedź patronował odtąd stylowej kawiarni[2]. Modernizacja nawierzchni ulicy została ujęta w Planie Rewitalizacji Bydgoszczy [3].

Nazwy

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy[4]:

Architektura

Pierzeje ul. Niedźwiedzia stanowią w większości kamienice wzniesione od końca XVIII do początku XX wieku, noszące ślady późniejszych przebudów. Po północnej stronie ulicy wyróżnia się XVII-wieczny budynek ratusza, dawnego kolegium jezuickiego.

Niektóre kamienice

NrAdresLata budowyStyl architektonicznyWpisany do rej. zabytkówUwagiZdjęcie
1.Jezuicka 1 / Niedźwiedzia 41653, 1878klasycyzm, eklektyzmTBudynek ratusza stojący w pierzei ul. Niedźwiedziej. Od 1653 r. mieścił dawne kolegium jezuitów, wzniesione z fundacji biskupa Kaspra Działyńskiego i kanclerza wielkiego koronnego, starosty bydgoskiego Jerzego Ossolińskiego. Od 1770 r. w budynku znajdowało się gimnazjum niemieckie, Szkoła Główna Departamentowa (1808-1812), szkoła wydziałowa (1812-1815) i ponownie gimnazjum niemieckie (1817-1878). W 1879 r. budynek został zakupiony przez miasto i stał się siedzibą magistratu[5].
Ratusz Bydg od Niedźwiedziej.jpg
2.Niedźwiedzia 1połowa XVIII w.[6]klasycyzmNKamienica na rogu ul. Stefana Batorego. W 1751 r. mieścił się w niej urząd pocztowy. Bydgoskim pocztmistrzem był wówczas Jakub Marshall. Pocztamt bydgoski, najpóźniej w 1779, czyli po podjęciu działalności przez pocztę pruską po I rozbiorze, przeprowadził się z tej kamienicy do jednego z budynków przy obecnej ulicy Długiej[7].
Niedźwiedzia róg Batorego Bydg.jpg
3.Niedźwiedzia 31761[6]barokN
Niedźwiedzia 3.jpg
4.Niedźwiedzia 51782[6]eklektyzmN
Niedźwiedzia 5.jpg
5.Niedźwiedzia 71946-1949[6]funkcjonalizmNKamienica odbudowana po II wojnie światowej
Niedźwiedzia 7.jpg
6.Niedźwiedzia 111775-1776[6]barokNKamienica na rogu z ul. Jezuicką. Do 1950 r. mieściła się tu apteka „Pod Niedźwiedziem”, w okresie zaboru pruskiego jedyna w mieście apteka polska Władysława Kurzaja. Od 1915 r. znajdowała się tu również polska księgarnia zasłużonego księgarza i wydawcy Leona Posłusznego[5]. Współcześnie znajdowały się tu Bar pod Niedźwiadkiem, pizzeria (na piętrze), a następnie puby i restauracje[8].
Bdg Jezuicka 15 07-2013.jpg

Przypisy

  1. a b Drygałowa Waleria: Kamieniczki nr 4 przy ulicy Jezuickiej. [w.] Kalendarz Bydgoski 1968
  2. Wiśniewski Józef: Problemy kształtowania się rewaloryzacji zespołu staromiejskiego w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska VI 1974-1975
  3. http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100616/BYDGOSZCZ01/429392914 dostęp 30-09-2010
  4. Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
  5. a b Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  6. a b c d e Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Bydgoszczy. [w:] Program Opieki nad Zabytkami miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016
  7. Winter Piotr: Dawne bydgoskie budynki pocztowe i z pocztą związane. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. 1997.
  8. Już nie Ćma, a Apteka. Nowy lokal w kultowej kamienicy

Zobacz też

Bibliografia

  • Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
  • Siwiak Wojciech: Życie codzienne mieszkańców Bydgoszczy od XIV do XVIII wieku (w świetle wybranych źródeł kultury materialnej), Bydgoszcz 2015.
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Tickmark icon.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
OOjs UI icon check.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
Bdg Jezuicka 15 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kamienica na rogu ul. Jezuickiej i ul. Niedźwiedziej w Bydgoszczy
Bdg Niedzwiedzia 1 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy (Boczna od Starego Rynku)
Bydgoszcz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Bydgoszczy, Polska
Bdg StrRynek Niedźwiedzia 05-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy (Boczna od Starego Rynku)
Niedźwiedzia 5.jpg
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy, nr 5
Ikona ulica deptak2.svg
Ikona skrzyżowania deptaku z ulicą
Niedźwiedzia róg Batorego Bydg.jpg
Niedźwiedzia 1 róg Batorego Bydgoszcz
Niedźwiedzia 3.jpg
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy, nr 3
Bdg Niedzwiedzia 3 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy (Boczna od Starego Rynku)
Niedźwiedzia 7.jpg
Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy, nr 7