Ulica Nowowiejska w Warszawie

Ulica Nowowiejska w Warszawie

Śródmieście Południowe, Filtry
Ulica Nowowiejska: widok z placu Politechniki w stronę placu Zbawiciela
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Długość	1,2 km
Przebieg
pl. Zbawiciela 130m ul. Waryńskiego 360m pl. Politechniki 580m ul. Rektorska 865m al. Niepodległości 915m ul. Sędziowska 1200m ul. L. Krzywickiego
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Nowowiejska w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Nowowiejska w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Nowowiejska w Warszawie
52°13′12,1″N 21°00′32,3″E/52,220028 21,008972

Ulica Nowowiejska przy ul. Waryńskiego, widok w kierunku placu Politechniki

Ulica przy al. Niepodległości, widok w kierunku zachodnim

Ulica przy ul. Krzywickiego, widok w kierunku wschodnim

Ulica Nowowiejska – ulica w śródmieściu Warszawy.

Przebieg

Ulica położona jest równoleżnikowo. Biegnie od placu Zbawiciela do ulicy Krzywickiego. Po drodze krzyżuje się i spotyka z następującymi ulicami i placami:

• ul. Krzywickiego
• ul. Referendarską
• ul. Sędziowską
• al. Niepodległości
• ul. Rektorską
• pl. Politechniki (z ulicami: Lwowską, Noakowskiego, Polną oraz J. i J. Śniadeckich)
• ul. Waryńskiego
• pl. Zbawiciela (z ulicami: Marszałkowską, Mokotowską i al. Wyzwolenia)

Na odcinku od placu Zbawiciela do placu Politechniki jest ulicą jednokierunkową. Na całej długości ulicy poprowadzona jest linia tramwajowa.

Na skrzyżowaniu ul. Nowowiejskiej i Waryńskiego znajduje się stacja metra Politechnika.

Historia

Korzenie ulicy Nowowiejskiej sięgają XVIII w., kiedy to z polecenia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w latach 1767–1768 przeprowadzono tzw. Drogę Wolską (Królewską) wiodącą z zamku w Ujazdowie w kierunku pola elekcyjnego na Woli^[1]. W jej ciągu powstała w 1784 z woli króla wzorcowa osada, Nowa Wieś, od której pochodzi nazwa ulicy^[2].

W ramach Osi Stanisławowskiej nowo powstała ulica miała stanowić oś wielkiego założenia placów gwiaździstych. Dwa z nich nadal znajdują się w ciągu ulicy, są to place Politechniki i Zbawiciela. Trzeci, plac Na Rozdrożu, znajduje się poza ulicą Nowowiejską, której historyczny fragment nosi obecnie nazwę alei Wyzwolenia.

W II połowie XIX wieku po północnej stronie zachodniego odcinka ulicy (pomiędzy ulicami Topolową i Suchą, współcześnie al. Niepodległości i Krzywickiego) zbudowano baraki zwane jerozolimskimi, wykorzystywanymi później jako koszary artylerii.

W latach 80. XIX w. tereny wokół zachodniej części ulicy zostały zagospodarowane na siedzibę Stacji Filtrów. Ulicą poprowadzono linię tramwaju elektrycznego. Na przełomie wieków ulica wypełniła się zabudową o charakterze wielkomiejskim w swojej wschodniej i środkowej części, nieco bardziej kameralnym w zachodniej. W sąsiedztwie jej środkowego biegu w latach 1899–1902 powstawać zaczął zespół budynków Politechniki Warszawskiej.

W latach 1922–1926 po południowej stronie zachodniego odcinka ulicy zbudowano Kolonię Staszica^[3]. W 1924 Czesław Przybylski przebudował dawne koszary na monumentalny gmach Ministerstwa Spraw Wojskowych^[4].

W październiku 1933 w pobliżu skrzyżowania z al. Niepodległości odsłonięto pomnik Poległym Saperom (monument został zniszczony w 1944)^[5]. W grudniu 1933^[6] nazwę ulicy zmieniono na 6 sierpnia dla upamiętnienia wymarszu w 1914 z Krakowa Pierwszej Kompanii Kadrowej^[7].

W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 przed budynkiem Ministerstwa Spraw Wojskowych powstał prowizoryczny cmentarz; groby zaczęto usuwać na rozkaz władz niemieckich w listopadzie 1939^[8].

Po 1945 wiele zachowanych budynków zostało wyburzonych ze względu na powstanie nowego założenia – Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej i przebijanej ulicy Waryńskiego. Przy ulicy wzniesiono w tym okresie szereg budynków w charakterystycznym stylu. Wschodni fragment ulicy (plac Zbawiciela–plac Na Rozdrożu) został włączony w skład innego założenia urbanistycznego (osiedle Latawiec) i przemianowany 17 stycznia 1946 na aleję Wyzwolenia^[9]. W 1949 odcinkowi ulicy pomiędzy placem Zbawiciela a ulicą Krzywickiego przywrócono nazwę ulica Nowowiejska^[10].

Ważniejsze obiekty

• „Apartment House” (nr 4)
• Stacja metra Politechnika
• 2 Społeczne Liceum Ogólnokształcące (nr 5)
• budynek schroniska im. Sobańskich z lat 1874−1877 (nr 10a)
• kampus Politechniki Warszawskiej:
  • Gmach Główny (pl. Politechniki 1)
  • Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych (nr 15/19)
  • Pomnik poświęcony udziałowi profesorów Politechniki Warszawskiej w akcji V1 i V2
  • Gmach Instytutu Techniki Cieplnej (nr 21/25)
  • Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska
  • Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa (nr 24)
• Schron bojowy Ringstand 58c (tzw. tobruk) (nr 26, przy skrzyżowaniu z al. Niepodlegości)^[11].
• Agencja Mienia Wojskowego (nr 26a)
• Szpital Nowowiejski (nr 27)
• XIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica (nr 37a)
• Zespół Stacji Filtrów

Przypisy