Ulica Panieńska w Szczecinie

ulica Panieńska

Stare Miasto
Ulica Panieńska w 2022 roku
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Miejscowość	Szczecin
Długość	340,5 m
Poprzednie nazwy	Frauenstraße Syreny
Przebieg
0 m ul. Zygmunta Duczyńskiego Trasa Zamkowa 123 m ul. Kłodna 242,5 m ul. Środowa 247 m ul. Kuśnierska 335,5 m ul. Kurkowa / Rynek Nowy ↓ ul. Księcia Mściwoja II
Położenie na mapie Starego Miasta w Szczecinie Panieńska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Panieńska
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Panieńska
Położenie na mapie Szczecina Panieńska
53°25′32,5″N 14°33′41,7″E/53,425694 14,561583

Zabudowa ul. Panieńskiej

Kamienica nr 10a-b

Kamienica nr 11

Kamienica nr 12

Kamienica nr 13

Kamienica nr 14

Kamienica nr 15

Kamienica nr 16

Kamienica nr 17

Kamienica nr 18

Kamienica nr 19

Kamienica nr 20

Panieńska (do 1945: Frauenstraße, 1945–1955 ulica Syreny) – ulica o długości 340,5 metra na szczecińskim osiedlu Stare Miasto, w dzielnicy Śródmieście. Jedna z ważniejszych i dłuższych ulic szczecińskiego Starego Miasta. Przebiega z północnego wschodu na południowy zachód, krzyżując się z ulicą Kłodną, Środową, Kuśnierską, Kurkową i Rynkiem Nowym. Jej przedłużeniem w kierunku południowo-zachodnim jest ulica Księcia Mściwoja II. Nawierzchnia jezdni składa się w znacznej części z bruku. Na całej długości ulicy obowiązuje ruch dwukierunkowy.

Historia

Średniowiecze

Początki dzisiejszej ulicy Panieńskiej są ściśle powiązane ze średniowieczną bramą miejską, zwaną Brama Panieńską, która wznosiła się w pobliżu dzisiejszych wiaduktów Trasy Zamkowej w północnej części ulicy. Sama nazwa bramy pochodziła od cysterskiego klasztoru żeńskiego, powołanego z inicjatywy Marianny, żony księcia Barnima I. Ulica wiodąca od bramy w głąb Starego Miasta otrzymała miano Panieńskiej (fruwenstrate). Po 1245 r. przy skrzyżowaniu ulicy z Rynkiem Nowym wzniesiono gmach ratusza. W latach 1532–1697 z ratuszem sąsiadowała waga miejska^[1].

Po likwidacji murów obronnych

W 1795 r. stara Brama Panieńska została wyburzona. W XVIII wieku wzniesiono nowe bramy zwane Panieńskimi, a ulicę wydłużono od gmachu klasztoru do wałów obronnych. W latach 1833–1835 przy ulicy wybudowano gmach giełdy^[2]. Bramy określane nazwą Nowej Bramy Panieńskiej wyburzono w 1880 r., a po likwidacji Fortu Leopolda, w 1901 r. ulicę przedłużono do nowo powstałego bulwaru Dampfschiffbollwerk^[1].

Czas międzywojenny

W początku lat 30. XX wieku architektem miejskim w Szczecinie był Ernst Lehnemann. Sporządził on plan przebudowy układu komunikacyjnego na szczecińskim Starym Mieście celem dostosowania go do zwiększającego się ruchu samochodowego. Projekt zakładał wyburzenie części kamienic przy ulicy Panieńskiej i poszerzenie jej jezdni. Poszerzona ulica stałaby się alternatywną, równoległą arterią do bulwarów nadodrzańskich. Planów tych ostatecznie nie zrealizowano^[3].

II wojna światowa i czas powojenny

Hotel Arkona w 2008 r.

Bombardowania alianckie Szczecina w latach 40. XX wieku doprowadziły do częściowego zniszczenia kamienic wznoszących się przy ulicy. Po zakończeniu działań wojennych wszystkie budynki rozebrano, zachowując jedynie gmach ratusza i giełdy. Gmach giełdy miał zostać odbudowany na siedzibę Urzędu Zatrudnienia, lecz w 1951 r. został rozebrany^[4]. Między skrzyżowaniem z ulicą Kłodną a Kuśnierską założono trawniki. Zmieniono także przebieg ulicy, likwidując odcinek między bulwarem a ulicą Wyszaka oraz włączając odcinek ulicy między Kurkową a Szewską w ciąg ulicy Mściwoja II.

W latach 50. XX wieku zespół architektów w składzie W. Furmańczyk, W. Jarzynka, L. Kotowski opracował koncepcję nowej zabudowy Starego Miasta. Pozostawiając częściowo starą siatkę ulic, zaprojektowano osiedle niskich, trój- cztero- lub pięciopiętrowych bloków z wielkiej płyty krytych spadzistymi dachami^[5]. W ramach tego projektu powstał blok ze spadzistym dachem między skrzyżowaniem z ulicą Kuśnierską i ulicą Kurkową. W latach 70. XX wieku między ulicą Środową a Rynkiem Nowym wzniesiono Hotel Arkona^[6]. Budynek posadowiono na miejscu północnego odcinka ulicy Kurza Stopka, w wyniku czego uległ on likwidacji.

Lata 90. XX wieku i 00. XXI wieku

Fundamenty przedwojennych kamienic po wschodniej stronie ulicy, 2008 r.

W latach 80. XX wieku ogłoszony został konkurs na zagospodarowanie dolnej części Starego Miasta – Podzamcza. Powołana została spółdzielnia „Podzamcze”, która miała się zająć zrealizowaniem zwycięskiego projektu architektonicznego autorstwa prof. Stanisława Latoura. Przemiany polityczne i problemy z dokumentacją doprowadziły do opóźnień w realizacji inwestycji. Ostatecznie w 1994 rozpoczęto proces ponownej zabudowy Podzamcza. Na przełomie lat 1996/1997 rozpoczęła się zabudowa wschodniej pierzei ulicy u stóp zamku, między nieistniejącą już ulicą Wyszaka a ulicą Kuśnierską^[1]. Odsłonięto fundamenty przedwojennych kamienic i rozpoczęto odbudowę. Po upadku spółdzielni „Podzamcze” w 2001 r. parcele kamienic podzielono między 27 różnych podmiotów. Z powodu współwłasności działek budowę budynków wstrzymano^[7]. Na skutek braku funduszy porzucono także wykopaliska archeologiczne, prowadzone przy ulicy od 1986 r. W marcu 2007 r. na licytacji komorniczej sprzedano parcele po wschodniej stronie ulicy, należące do dawnej spółdzielni „Podzamcze”^[8]. Rok później wyburzono Hotel Arkona i przedstawiono pierwsze plany budowy nowego hotelu.

Lata 10. i 20. XXI wieku

W 2010 r. dokończono budowę kamienic przy skarpie zamkowej. W latach 2016–2017 na terenie byłego Hotelu Arkona prowadzono badania archeologiczne, w trakcie których odsłonięto fundamenty i piwnice przedwojennych kamienic wraz z brukowaną nawierzchnią północnego odcinka ulicy Kurza Stopka^[9]. W kwietniu 2019 r. rozpoczęto wznoszenie hotelu ibis Styles, prace budowlane mają zakończyć się w 2021 r.^[10]

Panorama zabudowy ulicy Panieńskiej z Bulwaru Piastowskiego, 2015 r.

Kalendarium zmian nazwy ulicy

Obiekty

Istniejące

• Panieńska 1-3 – blok mieszkalny;
• Panieńska 10a–20 – kamienice z przełomu lat 90. XX wieku i lat 00. XX wieku;
• Panieńska 46 – kamienica z lat 00. XX wieku;
• Panieńska 47 – Baszta Panieńska;
• Ratusz Staromiejski, obecnie przypisany do ulicy Księcia Mściwoja II 8 (przed II wojną światową Frauenstraße 31).

Nieistniejące

• Hotel Terrassen
• Panieńska 10 – Hotel Arkona;
• Panieńska 30 – Giełda.

Plan ulicy Panieńskiej sprzed 1945 r. wraz z numeracją zabudowy
• nr 30: Börse (Giełda)
• nr 31: Altes Rathaus (Ratusz staromiejski)

Galeria

• 

  Nowa Brama Panieńska

• 

  Budowa kamienic, 2008 r.

• 

  Postmodernistyczne kamienice nr 20-10a

• 

  Hotel ibis Styles na narożniku z Rynkiem Nowym

• 

  Narożnik z ulicą Kuśnierską

• 

  Skrzyżowanie z ulicą Środową

Zobacz też

• Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie
• Rynek Sienny w Szczecinie

Przypisy

Bibliografia

• Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawnego Szczecina (34) « sedina.pl, sedina.pl [dostęp 2020-05-21]  (pol.).