Ulica Piwna w Warszawie

Ulica Piwna w Warszawie
	Stare Miasto
	; Ulica Piwna przy placu Zamkowym
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Długość	250m
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Piwna w Warszawie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Piwna w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Piwna w Warszawie
	52°14′55,6″N 21°00′43,4″E/52,248778 21,012056

Ulica Piwna na drzeworycie z 1865

Ulica Piwna, widok w kierunku placu Zamkowego

Rzeźba gołębi umieszczona na portalu kamienicy nr 6

Ulica Piwna – najdłuższa ulica Starego Miasta w Warszawie, biegnąca od placu Zamkowego do ul. Wąski Dunaj.

Historia

Ulica została wytyczona na przełomie XIII/XIV wieku; wtedy nazywano ją już Pywna, o czym świadczy wzmianka z roku 1493. Nazwa najprawdopodobniej wiązała się z mieszczącymi się przy ulicy piwiarniami lub browarami^[1]. Sporadycznie bywała także nazywana Szynkarską, od zawodu pierwszych mieszkańców^[2]. Jednak dotyczyła ona jedynie odcinka między ul. Wąski Dunaj a ul. Piekarską, pozostały fragment – do placu Zamkowego nazywano platea S. Martini, Mnichów lub Św. Marcina, Marcinkańską. Wspólna nazwa – Piwna – ustaliła się dla całej ulicy dopiero w roku 1743.

Najstarszym obiektem murowanym przy ulicy jest kościół św. Marcina, wybudowany pierwotnie jako drewniany w latach 1353–54. W XV wieku zastąpił go gotycki kościół murowany o absydzie od strony ulicy Piwnej. Przy kościele funkcjonował klasztor i cmentarz; w roku 1442 księżna Anna ufundowała obok kościoła przytułek^[3]. Sam kościół został zupełnie przebudowany w XVII wieku; jego bryłę obrócono o 180 stopni, projektując główne wejście od strony ul. Piwnej. Po raz kolejny kościół przebudowano przed rokiem 1752, otrzymał wtedy nową fasadę i wystrój wnętrz.

W XV wieku przy ulicy powstała pierwsza i przez wiele lat jedyna w mieście apteka^[4].

Zachodnia pierzeja ulicy wcześnie otrzymała murowaną zabudowę, w roku 1705 nie odnotowano już przy niej ani jednego domu z drewna; było to spowodowane częstymi pożarami, które pustoszyły tę stronę ulicy w latach 1478, 1580 i 1669. Zabudowa za każdym razem odbudowywana była ze zmianami, toteż jej ostateczny wygląd ukształtował się dopiero w XVII wieku. Wschodnią pierzeję stworzyły wznoszone w XV–XVII wieku tylne zabudowania kamienic przy ul. Świętojańskiej i bloku zabudowy Rynku Starego Miasta.

Tablica upamiętniająca B. Geremka - ul. Piwna 25

Od końca XVII wieku na miejscu oficyn powstawały zazwyczaj trzypiętrowe kamienice, tworzące dwufrontową zabudowę posesji położonych przy ul. Świętojańskiej.

Dla utrzymania komunikacji pieszej ul. Piwnej z równoległą ul. Świętojańską wytyczono dwie wąskie uliczki bez nazw. Pierwsza z nich, położona pomiędzy domami 10 i 12 została zabudowana już przed rokiem 1656 i odtworzona po roku 1945; drugą, istniejącą jeszcze w roku 1743 odtworzono tylko od strony ul. Piwnej. W roku 1831 rozebrano kamienicę narożną u zbiegu z ul. Zapiecek, celem jej poszerzenia.

W roku 1869 w dawnym klasztorze augustianów urządzono przytułek dla ociemniałych, od roku 1907 na jego miejscu działała bursa i szwalnia Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności.

W roku 1949 prymas Stefan Wyszyński przekazał kościół i klasztor Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, które odbudowały zespół w latach 1950–1959. Pozostałą zabudowę ulicy zniszczoną w roku 1944 odbudowano dość swobodnie z wprowadzeniem licznych zmian w latach 1952–54.

Jan Grudziński, pracując nad projektem rekonstrukcji kościoła św. Marcina, odtworzył jego szczyt na podstawie ryciny Johanna Matthiasa Steudlina z roku 1730. Artysta plastyk uwiecznił na nim jednak własną kreację, odbiegającą od ówczesnego wyglądu kościoła.

Ważniejsze obiekty

Inne informacje

W 1953 w czasie odbudowy kamienicy pod nr 6 jej kamienny portal został ozdobiony rzeźbiarską grupą gołębi wykonaną przez Jadwigę Karwowską według projektu Haliny Kosmólskiej^[5]. W ten sposób upamiętniono mieszkającą w tej kamienicy Kazimierę Majchrzak, pierwszą powojenną mieszkankę ulicy i opiekunkę staromiejskich gołębi, które tutaj – dzięki pomocy warszawiaków – dokarmiała^[6]^[7].
W latach 1952–2000 w narożnej kamienicy nr 25 (początkowo na pierwszym, a następnie na drugim piętrze od strony ul. Piekarskiej) mieszkał Bronisław Geremek, co upamiętnia odsłonięta 13 lipca 2009 tablica pamiątkowa^[8].
W kamienicy nr 21/13 w latach 1966–1992 mieszkał Tadeusz Łomnicki (przy wejściu tablica pamiątkowa).
Kamienica nr 31 nr hip. 103 była w 1704 własnością Tylmana z Gameren^[9].

Przypisy

↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 172. ISBN 978-83-62189-08-3.
↑ Jerzy Łoziński, Andrzej Rottermund (red.): Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczna i Filmowe, 1993, s. 344. ISBN 83-221-0628-9.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 640. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 25. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Jerzy Łoziński, Andrzej Rottermind (red.): Katalog Zabytków Sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1993, s. 360. ISBN 83-221-0628-9.
↑ Warszawa 1945–1966. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa" i Redakcja Tygodnika "Stolica", 1967, s. 65.
↑ Anna Brzezińska-Skarżyńska, Katarzyna Madoń-Mitzner (oprac.): Na nowo. Warszawiacy 1945–1955. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2016, s. 24. ISBN 978-83-62020-76-8.
↑ Piotr Szymaniak: Profesor to był dżentelmen. [w:] "Życie Warszawy" [on-line]. zw.com.pl, 13.07.2009. [dostęp 2013-03-24].
↑ Piwna 31. [dostęp 2015-07-02]. (pol.).

Bibliografia

Praca Zbiorowa: Katalog Zabytków Sztuki tom XI część 1: Stare Miasto. Instytut Sztuki PAN, 1993, s. 344. ISBN 83-221-0375-1.
Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1963, s. 166.

Linki zewnętrzne

Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona

[1] Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 172. ISBN 978-83-62189-08-3.

[2] Jerzy Łoziński, Andrzej Rottermund (red.): Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczna i Filmowe, 1993, s. 344. ISBN 83-221-0628-9.

[3] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 640. ISBN 83-01-08836-2.

[4] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 25. ISBN 83-01-08836-2.

[5] Jerzy Łoziński, Andrzej Rottermind (red.): Katalog Zabytków Sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1993, s. 360. ISBN 83-221-0628-9.

[6] Warszawa 1945–1966. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa" i Redakcja Tygodnika "Stolica", 1967, s. 65.

[7] Anna Brzezińska-Skarżyńska, Katarzyna Madoń-Mitzner (oprac.): Na nowo. Warszawiacy 1945–1955. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2016, s. 24. ISBN 978-83-62020-76-8.

[8] Piotr Szymaniak: Profesor to był dżentelmen. [w:] "Życie Warszawy" [on-line]. zw.com.pl, 13.07.2009. [dostęp 2013-03-24].

[9] Piwna 31. [dostęp 2015-07-02]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne