Ulica Polanki w Gdańsku

ulica Polanki

Oliwa, VII Dwór
Brama wjazdowa II Dworu przy ul. Polanki 124
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Długość	2,9 km
Przebieg
0m ul. Opata Rybińskiego 110m ul. Westerplatte/ul. Liczmańskiego 310m ul. Żeromskiego/ ul. Podhalańska 440m ul. Stanisława Witkiewicza 550m ul. Derdowskiego 840m ul. Władysława Orkana 1140m ul. Tetmajera 1250m ul. Kasprowicza 1500m ul. Bażyńskiego 1700m ul. Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1810m ul. Czarnowskiego 2060m ul. Ogryczaków i Kurzyńskiego 2310m ul. Doroszewskiego 2520m ul. Abrahama 2790m ul. Drożyny/ul. Chełmońskiego 2900m ul. Michałowskiego ↓ ul. Żeglarska
Położenie na mapie Gdańska ulica Polanki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Polanki
Położenie na mapie województwa pomorskiego ulica Polanki
54°23′53,2″N 18°33′50,6″E/54,398100 18,564056

Ulica Polanki (niem. Pelonkerweg) – jedna z ważniejszych ulic w dzielnicy Gdańska – Oliwie. Ulica ta przez długie wieki była głównym traktem pocztowym prowadzącym z Gdańska, przez Wrzeszcz, do znajdującego się w Oliwie opactwa cystersów i dalej, jako Via Mercatorum wzdłuż wybrzeża Bałtyku na zachód^[1].

Historia

Nazwa Polanke (lub Polane) pojawiła się w 1279 roku w odniesieniu do szeregu osad, jakie powstały wzdłuż traktu na śródleśnych polanach u wylotu dolinek morenowych wzgórz okalających Gdańsk od zachodu. Na rozwój i kształtowanie się osad przemożny wpływ miał zakon cystersów, który był gospodarzem tych ziem od końca XII wieku.

V LO, ul. Polanki 130

W XVII wieku, po zachodniej stronie traktu, u stóp wzgórz morenowych, wybudowano osiem reprezentacyjnych rezydencji zamożnych gdańszczan^[2]: I Dwór, II Dwór, III Dwór, IV Dwór, V Dwór, VI Dwór, VII Dwór, VIII Dwór^[3].

Początkowo, w XVII wieku były to założenia niewielkie, parterowe, o budowie szkieletowej z charakterystycznymi mieszkalnymi wystawkami poddasza^[4]. W XVIII wieku nadawano im kształt jednopiętrowego dworku z kolumnowym gankiem od frontu, nad którym był taras. Istotną częścią były ogrody, gdzie wytyczano malownicze ścieżki, wznoszono posągi i stawy z mostkami, kaskady i fontanny. Do rezydencji prowadziły wysadzane drzewami aleje^[5].

Na przełomie XVIII i XIX wieku dwory otrzymały formy klasycystyczne, przy czym dwory III i V zostały zmodernizowane, a I i II wzniesione od nowa; w ich ogrodach powstały dalsze altany, pawilony i groty. Dzięki tym przemianom Polanki zyskały pełnię uroku bogatej architektury^[6].

Przebieg

Ulica, która w średniowieczu rozpoczynała się u domu bramnego opactwa, w XVIII lub XIX wieku została wyprostowana i zaczyna się obecnie przy ulicy Opata Rybińskiego na wysokości wschodniej pierzei Starego Rynku Oliwskiego, skąd biegnie prosto na południe mijając po lewej, przed skrzyżowaniem z ulicami Obrońców Westerplatte i Alfa Liczmańskiego, targowisko miejskie.

Dalej, po prawej – przed skrzyżowaniem z ulicami Stefana Żeromskiego i Podhalańską – znajdują się dom zakonny (Parafia Matki Bożej Królowej Korony Polskiej w Gdańsku) oo. cystersów i V Liceum Ogólnokształcące. Później, aż do ulicy Antoniego Abrahama, prawą pierzeję ulicy stanowią stoki wzgórz morenowych i wspomniane wyżej dwory oraz kilka większych budowli, jak Dom Opieki Społecznej, Szpital Dziecięcy, czy 7 Szpital Marynarki Wojennej.

Po lewej stronie, na wysokości szpitala dla dzieci (IV Dwór) i nienazwanej (obsadzonej na krótkim odcinku topolami, a dalej starymi wierzbami) alei biegnącej w głąb lasu, znajduje się rezydencja byłego prezydenta RP, Lecha Wałęsy^[7]. Dalej po tej samej stronie, między ulicami Macierzy Szkolnej i Tadeusza Czarnowskiego, znajdują się domy studenckie oraz hotel asystencki należące do Uniwersytetu Gdańskiego.

Latem 2020 na filarach wiaduktu kolejowego przy ul. Polanki powstał mural z wizerunkiem Brunona Zwarry^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Mamuszka: Oliwa: Okruchy z dziejów, zabytki. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00938-9.
• Teresa Grzybkowska: Gdańsk. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-770-3.
• Edmund Cieślak, Zbigniew Nowak, Jerzy Stankiewicz, Jerzy Trzoska: Historia Gdańska. T. III / 1: 1655-1793. Gdańsk: Instytut Historii PAN, 1993. ISBN 83-215-3251-9.
• Czesław Biernat, Edmund Cieślak, Zbigniew Nowak, Jerzy Stankiewicz, Władysław Zajewski: Historia Gdańska. T. III / 2: 1793-1815. Gdańsk: Instytut Historii PAN, 1993. ISBN 83-215-3257-7.