Ulica Raciborska w Katowicach
Śródmieście | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ulica Raciborska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 791 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50°15′16,6″N 19°00′11,7″E/50,254600 19,003250 |
Ulica Raciborska w Katowicach – jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście, swą nazwę wzięła od Raciborza.
Przebieg
Ulica Raciborska zaczyna swój bieg skrzyżowaniem z ulicą Mikołowską, biegnie obok placu dra Józefa Rostka (w czasach niemieckich Nikolaiplatz[2]), krzyżuje się z ul. Strzelecką, ul. Kozielską i ul. ks. bpa St. Adamskiego. Za przejazdem kolejowo-drogowym dobiega do zabudowań kolejowych (Zakład Taboru w Katowicach), gdzie kończy swój bieg.
Historia
W 1878 w rejonie dzisiejszych ulic Mikołowskiej i Raciborskiej uruchomiono hutę żelaza "Ludwig" (późniejsza odlewnia brązu "Münster")[3]. W latach dwudziestych XX wieku radca budownictwa miejskiego w Urzędzie Miasta Katowice (Magistrat) – Lucjan Sikorski – zaprojektował przy ulicy Raciborskiej kolonię urzędniczą, która odwoływała się bezpośrednio do najnowszych tendencji w europejskiej architekturze mieszkaniowej. Lucjan Sikorski, razem z pracującym także w Magistracie Tadeuszem Łobosem, w 1926 na Ogólnopolskiej Wystawie Budowlanej i Drogowej we Lwowie zgłosili projekt "zabudowy blokowej mieszkań", który dwa lata później został zrealizowany w postaci kolonii przy ul. Raciborskiej. W okresie między styczniem a wrześniem 1928 wzniesiono dwadzieścia domów, połączonych szeregowo w trzy bloki skierowane ścianami szczytowymi do ulicy. W prześwitach pomiędzy nimi ulokowano jednokondygnacyjne sklepy, zamykające przestrzenie między blokami w rodzaj podwórza służącego wyłącznie mieszkańcom kolonii. Poszczególne bloki tworzą sumarycznie potraktowane prostopadłościany, których podstawową artykulację stanowią okna i balkony, ozdobione zróżnicowaną dekoracją ceramiczną z rytmicznie grupowanych poziomych układów pasów (tak zwane "szczypanki")[4].
W 1904 pod numerem 27 otwarto Szpital Miejski. W latach międzywojennych XX w. szpitalne budynki powiększono[5]. Pod numerem 28 w 1912 otwarto Miejski Szpital Dziecięcy[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 29[6] działał przytułek dla starców[7]. Na końcu ulicy w tym czasie wybudowano kąpielisko "Bugla"[8].
W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922) ulica nosiła nazwę Kronprinzenstraße. W latach międzywojennych 1922–1939 ul. Raciborska. W latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) Ratiborerstraße. W latach 1945-1946 ponownie ul. Raciborska, od 11 października 1946[9] ul. Karola Świerczewskiego[2].
Obiekty zabytkowe
Przy ul. Raciborskiej znajdują się następujące obiekty:
- budynek AWF im. Jerzego Kukuczki w Katowicach (ul. Raciborska 1), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
- Instytut Kształcenia Handlowego w Katowicach projektu Zbigniewa Rzepeckiego z 1937, ukończony w 1939 (ul. Raciborska 3)[11];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 9)[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 11)[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 13)[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 14, 16), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
- budynek biurowy WSK (ul. Raciborska 15), wzniesiony w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu[10]; obecnie mieści się tu Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa;
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 17), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
- familok kopalni "Wujek" (ul. Raciborska 18), wybudowany na początku XX wieku w stylu późnego historyzmu[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 19), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 22), wzniesiona w 1905 w stylu modernizmu/historyzmu[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 24), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu/neobaroku[10];
- zespół budynków szpitala – obecnie Katowickiego Centrum Onkologii (d. szpital im. Stanisława Leszczyńskiego) (ul. Raciborska 27), wzniesiony w 1904 w stylu historyzmu, przebudowany w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu[10];
- dawny Szpital Dziecięcy (ul. Raciborska 28), wybudowany w 1922 w stylu modernizmu/funkcjonalizmu[10]
- kolonia urzędnicza projektu Lucjana Sikorskiego (ul. Raciborska 31, 33, 35) z 1928[11], wzniesiona w stylu funkcjonalizmu[10]; w dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 33 istniało Przedszkole Miejskie[12];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 32, ul. bpa St. Adamskiego 1)[10];
- kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 34/36)[10];
- budynek katowickiej Akademii Sztuk Pięknych (ul. Raciborska 37) – w okresie międzywojennym w jej budynku mieściło się kasyno oficerskie, budynek został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1434/91 z 5 września 1991, obecnie nr rej. A/832/2021[13]), wzniesiony około 1930 według projektu L. Sikorskiego w stylu modernizmu[14];
- czteropiętrowy murowany budynek – kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 38)[10], wzniesiony po 1922, posiada dach kryty dachówką[15];
- dwupiętrowy murowany budynek Zakładu Higieny Środków Żywnościowych[16], wzniesiony w latach 1931–1932 przy ul. Raciborskiej 39, 41[17], w stylu funkcjonalizmu według projektu architekta Kozłowskiego[10]; obecnie mieści się w nim przychodnia; wartość budynku na dzień 1 września 1939 wynosiła 2 200 000 złotych[18];
- willa mieszkalna (ul. Raciborska 42), wybudowana w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu modernizmu[10];
- zabytkowy budynek (ul. Raciborska 48), wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/861/2021[19] z 7 maja 1992[13]); wzniesiony w 1932 przez firmę budowlaną inżyniera Jana Piechulka, według jego planów jako dom własny, w stylu funkcjonalizmu[14];
- zespół lokomotywowni w rejonie węzła kolejowego stacji Katowice (ul. Raciborska 58)[20]; lokomotywownię wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu[10]; 16 grudnia 2021 do rejestru zabytków pod numerem A/920/2021 wpisano dwuwachlarzową halę lokomotywowni wraz z dwiema obrotnicami, wieżą ciśnień i przyległym budynkiem dawnej ślusarni[21];
- wieża ciśnień na terenach kolejowych, wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu (nr rej. A/920/2021 z 16 grudnia 2021)[10].
Instytucje
Przy ul. Raciborskiej swoją siedzibę mają: Koleje Śląskie[22], Katowickie Centrum Onkologii (do 2016 jako Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego)[23], Galeria na Schodach, Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa[24], Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego[25], Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.
Zobacz też
- Zmiany nazw ulic i placów w Katowicach
- Katowicki Klub Karate Kyokushin Dojo Machulec
Przypisy
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 163. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
- ↑ a b Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
- ↑ Lech Szaraniec: Górny Śląsk: przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 1997, s. 48. ISBN 83-7079-875-6.
- ↑ W. Odorowski, Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922–1939, Katowice 1994, ss. 92–94.
- ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 76. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 78. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 89. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 384. ISBN 83-85831-35-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
- ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2011-06-27] .
- ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 183. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 32. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 71. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 182. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-27]
- ↑ ;Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 22 grudnia 2021 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-12-25]
- ↑ Koleje Śląskie - kontakt
- ↑ Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego w Katowicach. Historia. www.szpital.net.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
- ↑ Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach. www.rckik-katowice.com.pl, 2003. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-03)]. (pol.).
Bibliografia
- E. Wieczorek; Spacery po Katowicach, Urząd Miasta Katowice: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą, Katowice Grudzień 2003, ISBN 83-918152-5-0.
- K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, s. 15.
- Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Figura siedzącej Wiktorii (prawdopodobnie autorstwa Christiana Daniela Raucha) na terenie szpitala przy ul. Raciborskiej w Katowicach.
Autor: Ewkaa, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jeden z budynków szpitala, Katowice ul. Raciborska 27
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Budynek przychodni (ZHSZ) przy ul. Raciborskiej w Katowicach. Przykład architektury modernistycznej w Katowicach.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.30 N
- S: 50.125 N
- W: 18.885 E
- E: 19.125 E
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Budynek Akademii Sztuk Pięknych przy ulicy Raciborskiej w Katowicach. W okresie międzywojennym mieściło się w nim kasyno oficerskie.
(c) I, Lechoo.net, CC-BY-SA-3.0
Ikona ulicy skrzyżowanej z torami kolejowymi (przejazd niestrzeżony).
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T