Ulica Radosna w Katowicach

ulica Radosna
Giszowiec
Ilustracja
Fragment ulicy Radosnej w Giszowcu
(widok w kierunku zachodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

368 m

Przebieg
Ikona ulica.svg↑ ul. Miła
Ikona ulica skrzyżowanie.svg0 mul. Przyjazna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg140 m↖ ul. Gościnna ↘
Ikona ulica.svg368 m↙ ul. Batalionów Chłopskich
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Radosna”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Radosna”
Ziemia50°13′23,9″N 19°04′00,3″E/50,223306 19,066750

Ulica Radosna w Katowicachulica w Katowicach, na terenie jednostki pomocniczej Giszowiec. Biegnie ona równoleżnikowo przez zabytkowe osiedle patronackie Giszowiec i łączy się od zachodu z ulicą Batalionów Chłopskich jako jej przedłużenie, natomiast od wschodu z ulicami: Miłą i Przyjazną[1]. Powstała ona wraz z budową osiedla w latach 1907–1910[2]. Długość ulicy wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²[3]. Wzdłuż ulicy znajdują się budynki wpisane do rejestru zabytków[4], a także kilka instytucji i placówek usługowych[1].

Opis i dane techniczne

Fragment zabudowy przy ulicy Radosnej; w tle powojenny blok przy ulicy Gościnnej
Zabytkowa zabudowa ulicy Radosnej na wysokości ulicy Gościnnej

Ulica Radosna przebiega przez teren katowickiej jednostki pomocniczej Giszowiec na całej swojej długości[1]. Jest to droga gminna o klasie drogi lokalnej[5]. Długość ulicy Radosnej wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²[3]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[6]. Numeracja domów przy ulicy Radosnej zaczyna się od strony wschodniej przy skrzyżowaniu z ulicami: Miłą i Przyjazną. Ulica Radosna od skrzyżowania kieruje się w stronę zachodnią i na najbliższym skrzyżowaniu z obydwu stron przecina ulicę Gościnną. Dalej, na wysokości gmachu dawnej pralni i łaźni oraz budynku kantyny[1] znajduje się jedyny przy ulicy przystanek transportu miejskiego Giszowiec Radosna[7]. Za przystankiem kieruje się dalej prosto do ulicy Batalionów Chłopskich, która jest przedłużeniem ulicy Radosnej na wysokości zakrętu[1].

W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 18322[8]. Kod pocztowy dla adresów parzystych 2-10 i nieparzystych 1-25 to 40-471, natomiast dla numerów parzystych 12 do końca i nieparzystych 27 do końca to 40-472[9]. Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Radosnej przynależą do parafii św. Barbary[10]

Ulica ta na wysokości ulicy Gościnnej przecina zielony szlak turystyczny – Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK[11].

Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). W ciągu ulicy zlokalizowany jest jeden, dwustanowiskowy przystanek – Giszowiec Radosna. Według stanu z połowy grudnia 2020 roku, z obydwu przystanków odjeżdżają następujące linie: 30, 72, 108, 223, 292, 672N, 674 (w kierunku zachodnim), 695 i 920. Linie te łączą bezpośrednio z większością dzielnic Katowic, a także z ościennymi miastami, w tym z Mikołowem, Mysłowicami i Siemianowicami Śląskimi[7].

Wzdłuż ulicy, według stanu z połowy grudnia 2020 roku, zlokalizowane są następujące instytucje oraz placówki: restauracja[12], hala sportowa dla Zapaśniczego Klubu Sportowego Tytan 92[13] i siedziba XVI Szczepu Harcerskiego Związku Harcerstwa Polskiego[14].

Historia

Pierwotny projekt osiedla robotniczego Giszowiec z 1910 roku, w niektórych miejscach różniący się od powstałego później osiedla; na planie znajduje się również ówczesna Ringstraße, jako ulica okrężna wokół obecnego placu Pod Lipami

Ulica Radosna została wytyczona i wbudowana wraz z wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches ErbenAntona Uthemanna, w latach 1907–1910. Ulica ta, podobnie jak pozostałe na nowym osiedlu patronackim drogi wewnętrzne, posiadały nawierzchnię szutrową i były tej samej szerokości. W środku ulicy utwardzona jezdnia miała szerokość 3,5 m, a wzdłuż jezdni zbudowano brukowane rynsztoki obłożone darnią, a dalej znajdowały się ciągi dla pieszych[15]. Nadano jej nazwę Ringstraße. Ówcześnie była ona ulicą okrężną, otaczającą Ring (obecnie plac Pod Lipami) od północy, zachodu i południa[16]. Po 1922 roku nazwę drogi przemianowano na ulicę 1 Maja[2].

W czasie II wojny światowej ulica nosiła nazwę Horst Wessel straße. Po wojnie przywrócono przedwojenną nazwę ulicy – 1 Maja. Po 1951 roku ulicę przemianowano na ulicę Marii Curie-Skłodowskiej. Od 21 listopada 1962 droga ta nosi obecną nazwę – ulica Radosna[2]. Według mapy z 1973 roku, autobusy nie kursowały wzdłuż tej ulicy, a jedynie przejeżdżały w trzech miejscach w kierunku placu Czerwonych[16].

Budynek dawnej pralni i łaźni przy ul. Radosnej 35a

Aby zapewnić mieszkania dla coraz większej liczby górników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic, w 1969 roku zapadła decyzja o wyburzeniu zabytkowego Giszowca (w tym domów przy obecnej ulicy Radosnej) i postawieniu na jego miejscu osiedla, złożonego z dziesięciopiętrowych wieżowców. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku rozpoczęto wyburzanie osiedla Giszowiec. Wyburzeniu groziło całe osiedle, dlatego też rozpoczęto działania celem jej uratowania. Przetrwała jedynie jedna trzecia części zabytkowej zabudowy[2]. Doszło też do częściowego zmiany układu urbanistycznego – ulica Radosna uległa skróceniu do północnego fragmentu, łącząc się z ulicą Batalionów Chłopskich[16].

Układ urbanistyczny na całej obecnej długości ulicy Radosnej wraz z przyległymi budynkami 18 sierpnia 1978 roku wpisano do rejestru zabytków, co zaniechało planom przekształcenia placu i wyburzeniu wokół nich budynków. Wpisano wówczas do rejestru m.in. znajdujący się przy ulicy budynek pralni i łaźni[2]. Ze względu na zły stan techniczny w 1980 roku budynki domu noclegowego przy ulicy Radosnej skreślono z rejestru zabytków i je wyburzono. Zachowano jedynie budynek dawnej kantyny[2]. Według mapy z 1985 roku ulicą Radosną zaczęto już prowadzić ruch autobusowy. Ulicą kursowało wówczas pięć linii autobusowych: 12, 30, 72, 121 i 674[16].

7 maja 2002 roku budynek kantyny wpisano do rejestru zabytków[4]. Budynek dawnej łaźni w części frontowej od lat 90. XX wieku zaczął pełnić funkcje gastronomiczne. W grudniu 2016 roku przeprowadzono renowację budynku, a tylne zabudowania gospodarcze rozbudowano[17].

Zabytki

Zabytkowy dom urzędniczy (ul. Radosna 1)
Zabytkowy budynek jadłodajni i kantyny (ul. Radosna 35)

Ulica Radosna jest drogą, przy której znajdują się zabytkowe obiekty. Sama również ulica, jako część układu urbanistycznego, wpisana jest do rejestru zabytków[4]. Łącznie, do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty:

Przypisy

  1. a b c d e OpenStreetMap: Mapa Podstawowa (pol.). www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-12-15].
  2. a b c d e f Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 30, 138-146, 210, ISBN 978-83-64356-19-3 (pol.).
  3. a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010 (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15].
  4. a b c d e f Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie (pol.). www.nid.pl. [dostęp 2020-12-15].
  5. Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  6. Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: O Zarządzie (pol.). www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-24)].
  7. a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM (pol.). rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
  8. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie (pol.). eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2020-12-15].
  9. Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych) (pol.). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2020-12-15].
  10. Archidiecezja katowicka: KATOWICE-GISZOWIEC, Świętej Barbary (pol.). www.archidiecezja.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15].
  11. Mapa turystyczna (pol.). mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2020-12-15].
  12. Restauracja Fest Jodło (pol.). www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15].
  13. ZKS Tytan 92 Katowice (pol.). www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15].
  14. XVI Szczep Harcerski Giszowiec (pol.). www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15].
  15. Hermann Reuffurth, Giszowiec: nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej spadkobierców Georga von Giesche według projektów architektów E. i B. Zillmannów, Charlottenburg, wyd. trzecie, przetł. Bronisław Machnik, Katowice: Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”, 2006, s. 14, ISBN 83-918908-4-8 (pol.).
  16. a b c d Paweł Grzywocz: Plany i mapy Giszowca (pol.). www.giszowiec.info. [dostęp 2020-12-15].
  17. Paweł Grzywocz: Dawny budynek pralni, magla i łaźni (pol.). www.giszowiec.info. [dostęp 2020-12-15].
  18. Narodowy Instytut Dziedzictwa: Portal mapowy (pol.). mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2020-12-15].

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Ikona ulica skrzyżowanie.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona skrzyżowania
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Katowice-Giszowiec 148.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Radosna
Giszowiec plan sytuacyjny 1910.jpg
Giszowiec plan sytuacyjny z 1910 roku
Katowice-Giszowiec 141.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Radosna 35a
Katowice-Giszowiec 142.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Radosna
Katowice-Giszowiec 147.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Radosna i w tle blok przy ul. Gościnnej
Ikona ulica.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy
GISZOWIEC. AB-143.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
GWAREK.
Dom Giszowiec ul. Radosna 1 Katowice.jpg
Autor: Christophorus ex Silesia, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Zabytkowy dwurodzinny dom robotniczy zbudowany w latach 1907-1912 przy ul.Radosnej 1 w Katowicach, w dzielnicy Giszowiec.