Ulica Radosna w Katowicach

ulica Radosna

Giszowiec
Fragment ulicy Radosnej w Giszowcu (widok w kierunku zachodnim)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Długość	368 m
Przebieg
↑ ul. Miła 0 m ← ul. Przyjazna → 140 m ↖ ul. Gościnna ↘ 368 m ↙ ul. Batalionów Chłopskich
Położenie na mapie Katowic ulica Radosna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Radosna
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Radosna
50°13′23,9″N 19°04′00,3″E/50,223306 19,066750

Ulica Radosna w Katowicach – ulica w Katowicach, na terenie jednostki pomocniczej Giszowiec. Biegnie ona równoleżnikowo przez zabytkowe osiedle patronackie Giszowiec i łączy się od zachodu z ulicą Batalionów Chłopskich jako jej przedłużenie, natomiast od wschodu z ulicami: Miłą i Przyjazną^[1]. Powstała ona wraz z budową osiedla w latach 1907–1910^[2]. Długość ulicy wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²^[3]. Wzdłuż ulicy znajdują się budynki wpisane do rejestru zabytków^[4], a także kilka instytucji i placówek usługowych^[1].

Opis i dane techniczne

Fragment zabudowy przy ulicy Radosnej; w tle powojenny blok przy ulicy Gościnnej

Zabytkowa zabudowa ulicy Radosnej na wysokości ulicy Gościnnej

Ulica Radosna przebiega przez teren katowickiej jednostki pomocniczej Giszowiec na całej swojej długości^[1]. Jest to droga gminna o klasie drogi lokalnej^[5]. Długość ulicy Radosnej wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²^[3]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach^[6]. Numeracja domów przy ulicy Radosnej zaczyna się od strony wschodniej przy skrzyżowaniu z ulicami: Miłą i Przyjazną. Ulica Radosna od skrzyżowania kieruje się w stronę zachodnią i na najbliższym skrzyżowaniu z obydwu stron przecina ulicę Gościnną. Dalej, na wysokości gmachu dawnej pralni i łaźni oraz budynku kantyny^[1] znajduje się jedyny przy ulicy przystanek transportu miejskiego Giszowiec Radosna^[7]. Za przystankiem kieruje się dalej prosto do ulicy Batalionów Chłopskich, która jest przedłużeniem ulicy Radosnej na wysokości zakrętu^[1].

W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 18322^[8]. Kod pocztowy dla adresów parzystych 2-10 i nieparzystych 1-25 to 40-471, natomiast dla numerów parzystych 12 do końca i nieparzystych 27 do końca to 40-472^[9]. Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Radosnej przynależą do parafii św. Barbary^[10]

Ulica ta na wysokości ulicy Gościnnej przecina zielony szlak turystyczny – Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK^[11].

Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). W ciągu ulicy zlokalizowany jest jeden, dwustanowiskowy przystanek – Giszowiec Radosna. Według stanu z połowy grudnia 2020 roku, z obydwu przystanków odjeżdżają następujące linie: 30, 72, 108, 223, 292, 672N, 674 (w kierunku zachodnim), 695 i 920. Linie te łączą bezpośrednio z większością dzielnic Katowic, a także z ościennymi miastami, w tym z Mikołowem, Mysłowicami i Siemianowicami Śląskimi^[7].

Wzdłuż ulicy, według stanu z połowy grudnia 2020 roku, zlokalizowane są następujące instytucje oraz placówki: restauracja^[12], hala sportowa dla Zapaśniczego Klubu Sportowego Tytan 92^[13] i siedziba XVI Szczepu Harcerskiego Związku Harcerstwa Polskiego^[14].

Historia

Pierwotny projekt osiedla robotniczego Giszowiec z 1910 roku, w niektórych miejscach różniący się od powstałego później osiedla; na planie znajduje się również ówczesna Ringstraße, jako ulica okrężna wokół obecnego placu Pod Lipami

Ulica Radosna została wytyczona i wbudowana wraz z wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben – Antona Uthemanna, w latach 1907–1910. Ulica ta, podobnie jak pozostałe na nowym osiedlu patronackim drogi wewnętrzne, posiadały nawierzchnię szutrową i były tej samej szerokości. W środku ulicy utwardzona jezdnia miała szerokość 3,5 m, a wzdłuż jezdni zbudowano brukowane rynsztoki obłożone darnią, a dalej znajdowały się ciągi dla pieszych^[15]. Nadano jej nazwę Ringstraße. Ówcześnie była ona ulicą okrężną, otaczającą Ring (obecnie plac Pod Lipami) od północy, zachodu i południa^[16]. Po 1922 roku nazwę drogi przemianowano na ulicę 1 Maja^[2].

W czasie II wojny światowej ulica nosiła nazwę Horst Wessel straße. Po wojnie przywrócono przedwojenną nazwę ulicy – 1 Maja. Po 1951 roku ulicę przemianowano na ulicę Marii Curie-Skłodowskiej. Od 21 listopada 1962 droga ta nosi obecną nazwę – ulica Radosna^[2]. Według mapy z 1973 roku, autobusy nie kursowały wzdłuż tej ulicy, a jedynie przejeżdżały w trzech miejscach w kierunku placu Czerwonych^[16].

Budynek dawnej pralni i łaźni przy ul. Radosnej 35a

Aby zapewnić mieszkania dla coraz większej liczby górników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic, w 1969 roku zapadła decyzja o wyburzeniu zabytkowego Giszowca (w tym domów przy obecnej ulicy Radosnej) i postawieniu na jego miejscu osiedla, złożonego z dziesięciopiętrowych wieżowców. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku rozpoczęto wyburzanie osiedla Giszowiec. Wyburzeniu groziło całe osiedle, dlatego też rozpoczęto działania celem jej uratowania. Przetrwała jedynie jedna trzecia części zabytkowej zabudowy^[2]. Doszło też do częściowego zmiany układu urbanistycznego – ulica Radosna uległa skróceniu do północnego fragmentu, łącząc się z ulicą Batalionów Chłopskich^[16].

Układ urbanistyczny na całej obecnej długości ulicy Radosnej wraz z przyległymi budynkami 18 sierpnia 1978 roku wpisano do rejestru zabytków, co zaniechało planom przekształcenia placu i wyburzeniu wokół nich budynków. Wpisano wówczas do rejestru m.in. znajdujący się przy ulicy budynek pralni i łaźni^[2]. Ze względu na zły stan techniczny w 1980 roku budynki domu noclegowego przy ulicy Radosnej skreślono z rejestru zabytków i je wyburzono. Zachowano jedynie budynek dawnej kantyny^[2]. Według mapy z 1985 roku ulicą Radosną zaczęto już prowadzić ruch autobusowy. Ulicą kursowało wówczas pięć linii autobusowych: 12, 30, 72, 121 i 674^[16].

7 maja 2002 roku budynek kantyny wpisano do rejestru zabytków^[4]. Budynek dawnej łaźni w części frontowej od lat 90. XX wieku zaczął pełnić funkcje gastronomiczne. W grudniu 2016 roku przeprowadzono renowację budynku, a tylne zabudowania gospodarcze rozbudowano^[17].

Zabytki

Zabytkowy dom urzędniczy (ul. Radosna 1)

Zabytkowy budynek jadłodajni i kantyny (ul. Radosna 35)

Ulica Radosna jest drogą, przy której znajdują się zabytkowe obiekty. Sama również ulica, jako część układu urbanistycznego, wpisana jest do rejestru zabytków^[4]. Łącznie, do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty:

• układ urbanistyczno-przestrzenny osiedla Giszowiec z lat 1906–1940, w tym budynek pralni i łaźni (nr rej.: 1229/87 z 18 sierpnia 1978 roku)^[18][4],
• dom urzędniczy, ul. Radosna 1 / Gościnna, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/36/00 z 11 grudnia 2000 roku)^[4],
• budynek jadłodajni i kantyny, ul. Radosna 35, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/69/02 z 7 maja 2002 roku)^[4].

Przypisy