Ulica Stanisława Staszica w Raciborzu

ulica Stanisława Staszica

Centrum
Widok na ulicę Staszica
Państwo	Polska
Miejscowość	Racibórz
Długość	398 m
Przebieg
0 m ul. Kościuszki, ul Kolejowa 188 m ul. Bema, ul. Sienkiewicza 398 m ul. Opawska
Położenie na mapie Raciborza ulica Stanisława Staszica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Stanisława Staszica
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Stanisława Staszica
Położenie na mapie powiatu raciborskiego ulica Stanisława Staszica
50°05′12,8″N 18°13′09,1″E/50,086889 18,219194

Ulica Stanisława Staszica (daw. niem. Weidenstraße^[1]) – raciborska ulica znajdująca się w dzielnicy Centrum. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicami Kościuszki i Kolejową, a kończy na skrzyżowaniu z ulicą Opawską. Swoją nazwę wzięła od Stanisława Staszica.

Architektura

Budynki mieszkalne

• Kamienica przy ul. Bema 1 (róg Staszica) – wybudowana została ok. 1900 roku w stylu eklektycznym z elementami neorenesansu na planie wieloboku ze ściętym narożnikiem; czterokondygnacyjna z zachowanym detalem architektonicznym. W narożu i sąsiedztwie wejścia znajdują się wykusze, natomiast otwory okienne znajdujące się w wykuszach przyjęły formę edykuł – sterczyn w attykach renesansowych^[2].
• Kamienice przy ul. Staszica 4–8 – eklektyczne budowle wzniesione z końcem XIX wieku według planów architekta Hermana Arwińskiego. Kamienice mają również elementy neobaroku północnoniemieckiego. Budynki są murowane z cegły i składają się z czterech kondygnacji. Kamienice zachowały wiele detali architektonicznych, partery są boniowane, a w przyziemiu znajdują się oficyny sklepowe^[3].
  • Kamienica przy ul. Staszica 4 – jest licowana żółtą cegłą i ma elewację z dwoma płaskimi ryzalitami. W ornamentach można dostrzec cegłę żółtą i białą. Budynek ma okna z naczółkami w kształcie trójkąta oraz półokręgu, w których zawarte są sztukaterie z motywami tarcz herbowych i roślin. Natomiast okna znajdujące się na parterze maja sztukaterie w kształcie główek kobiecych i męskich. Portal zamknięty jest łukiem odcinkowym, który wieńczy głowa kobiety, nad którą znajduje się pas tryglifów i metop^[3].
  • Kamienica przy ul. Staszica 6 – ma elewację licowaną czerwoną cegłą, która jest akceptowana płaskim ryzalitem. Budynek ma na każdej kondygnacji okna z odmiennymi obramieniami i elementami dekoracyjnym, takimi jak: herby, muszle, motywy roślinne. Nad portalem znajdują się okna, których dekoracja jest znacznie rozbudowana^[3].
  • Kamienica przy ul. Staszica 8 – ma elewację, która jest licowana czerwoną cegłą. Budynek ma okna opięte pilastrami, które zwieńczają gzymsy w kształcie trójkąta i półowala. Przerywają je przyczółki, które oparte są na pilastrach. Wygląd fasady odnosi się do barokowych kompozycji ornamentalnych. Klatka schodowa na parterze ma sufit udekorowany w stylu secesyjnym, na którym znajduje się polichromia o motywach roślinnych i figuralnych^[3].
• 

  Wykusz (kamienica przy ul. Staszica 19)
  Kamienica przy ul. Staszica 9 – eklektyczna budowla pochodząca z ok. 1900 r., mająca cztery kondygnacje oraz użytkowe poddasze. Budynek ma dekorację ornamentalną w stylu secesji. Zachował się tutaj detal architektoniczny. Parter i niektóre części wyższych kondygnacji są boniowane. Elewacja frontowa kamienicy ma dwa wieloboczne wykusze z balkonami, które zawierają żeliwne i ażurowe balustrady. Na budowli można dostrzec pseudopilastry z motywami roślinnymi i głowami kobiecymi. Kamienicę zdobi portal z trójkątnym przyczółkiem^[3].
• Kamienica przy ul. Staszica 11 – eklektyczna budowla pochodząca z ok. 1900 r., mająca cztery kondygnacje oraz użytkowe poddasze. Budynek dekorowany jest w stylu secesyjnym. Zachował się tutaj detal architektoniczny. Kamienica ma trzy ażurowe balustrady balkonowe, które wyglądają jak wykusze. Parter budowli jest boniowany, a na elewacji tylnej można dostrzec trzy uskokowe ryzality. Płyciny podokienne zawierają dekorację ornamentalną z motywami roślinnymi^[3].
• Kamienice przy ul. Staszica 13–15 – budynki neorenesansowe pochodzące z ok. 1900 r., mające cztery kondygnacje oraz użytkowe poddasze. Zachowały się tutaj detale architektoniczne. Parter kamienic jest boniowany, a ich okna maja prostokątne obramienia, które zamykają fragmenty gzymsów^[3].
• Kamienica przy ul. Staszica 17 – eklektyczna budowla narożna z końca XIX wieku, w której na parterze w przeszłości znajdowała się restauracja. Obecnie budynek jest użytkowany z przeznaczeniem handlowo-mieszkaniowym. Ma symetryczną elewację, a okna i otwory drzwiowe na parterze zamknięte są półkolistym, profilowanym łukiem. Elewacja frontowa kamienicy ma dwa balkony, które zawierają żeliwne i ażurowe balustrady o cechach secesyjnych^[3].
• 

  Fronton (kamienica przy ul. Staszica 19)
  Kamienica przy ul. Staszica 19 – eklektyczny budynek wybudowany na przełomie XIX i XX wieku, mający cztery kondygnacje. Zachowały się tutaj detale architektoniczne. Kamienica ma widoczne elementy neobaroku. Parter i wyższe kondygnacje są boniowane, a elewacja frontowa zawiera wieloboczne wykusze, które zamykają tralkowe balustrady. Wszystko zwieńczone jest gzymsem wspartym na konsolach. W dachu znajdują się lukarny^[3]. Okna na parterze zawierają zworniki z głowami faunów, a na drugiej i trzeciej kondygnacji mają naczółki ze sztukaterią w kształcie główek kobiecych i girland owoców. Otwór drzwiowy ma półkoliste obramienie, które wieńczy zwornik z główką kobiecą. Nad nią znajduje się oparty na kroksztynach trójkątny, przełamany i zwinięty wolutowo fronton, mający okrągłe naświetlenie i głowę fauna^[4].
• Kamienica przy ul. Staszica 21 – neorokokowy budynek wybudowany na przełomie XIX i XX wieku mający cztery kondygnacje. Zachowały się tutaj detale architektoniczne. Obecnie budynek jest użytkowany z przeznaczeniem handlowo-mieszkaniowym. Parter jest boniowany, a faktura i kolor tynków zróżnicowany. Łuki nadokienne również są boniowane, a wieńczy je klucz z głowami męskimi i maszkaronami. Całą budowlę wieńczy gzyms, który zdobią tryglify. Na dachu znajdują się ozdobne lukarny. Poniżej znajdują się dwa balkony, a nad oknami występują trójkątne i półowalne naczółki z motywami roślinnymi i antropomorficznymi^[2].
• Kamienica przy ul. Staszica 23
• Kamienica przy ul. Staszica 25
• 

  Boniowany parter (kamienica przy ul. Staszica 21)
  Kamienica przy ul. Staszica 26
• Kamienica przy ul. Staszica 27
• Kamienica przy ul. Staszica 29
• Dom mieszkalny przy ul. Staszica 31 – modernistyczny budynek wybudowany w latach 20. i 30. XX wieku, ma cztery kondygnacje oraz dach wielospadowy^[5].

Obiekty użyteczności publicznej

• Szkoła Podstawowa Nr 13 im. Stanisława Staszica – jedna z dwóch szkół podstawowych znajdujących się w centrum miasta. Znajduje się przy ul. Staszica 12. Została oddana do użytku 1 września 1962 r. W szkole uczy się ok. 390 uczniów w 14 oddziałach, w tym 6 oddziałów klas I-III oraz 8 oddziałów IV-VI. W budynku znajduje się 19 sal lekcyjnych, pracownia komputerowa, sala gimnastyczna i sala do gimnastyki korekcyjnej, świetlica, biblioteka, czytelnia, stołówka oraz na zewnątrz trzy boiska sportowe^[6].

Mapa

			1. Kamienica przy ul. Staszica 9	2. Kamienica przy ul. Staszica 11
3. Kamienica przy ul. Staszica 13	4. Kamienica przy ul. Staszica 15	5. Kamienica przy ul. Bema 1 (róg Staszica)	6. Kamienica przy ul. Staszica 17	7. Kamienica przy ul. Staszica 19
8. Kamienica przy ul. Staszica 21	9. Kamienica przy ul. Staszica 23	10. Kamienica przy ul. Staszica 25	11. Kamienica przy ul. Staszica 27	12. Kamienica przy ul. Staszica 29
13. Dom mieszkalny przy ul. Staszica 31		14. Kamienica przy ul. Staszica 4	15. Kamienica przy ul. Staszica 6	16. Kamienica przy ul. Staszica 8
		18. Kamienica przy ul. Staszica 26

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 80, 83, 97-98. ISBN 978-83-89802-36-1.
• Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 580. ISBN 978-83-89802-73-6.