Ulica Szeroka w Lublinie
| Podzamcze, Śródmieście | |
 Ulica Szeroka, zdjęcie z początku XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Długość | ok. 300 m[1] |
Położenie na mapie Lublina  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
 51°15′08,0″N 22°34′21,0″E/51,252222 22,572500 | |
Ulica Szeroka w Lublinie (Żydowska) – nieistniejąca ulica w Lublinie. Wytyczona przed połową XVI wieku, a zniszczona przez nazistów w czasie II wojny światowej główna ulica lubelskiej dzielnicy żydowskiej.
Historia
Ulica przebiegała środkiem[2] obecnego pl. Zamkowego do skrzyżowania z ul. Ruską w pobliżu soboru Przemienienia Pańskiego. Została wytyczona prawdopodobnie przed 1564[3].
Przyjmowała funkcje centralne (w obrębie dzielnicy żydowskiej) kolejno: w dziedzinie handlu (od początku istnienia), życia społecznego (od XVIII w.) i religii (na przełomie XVIII i XIX w.). W XIX w. zyskała rangę głównej ulicy dzielnicy żydowskiej. Do połowy XIX w. jako jedyna na tym terenie była wybrukowana. Zabudowa murowana pojawiła się prawdopodobnie w XVII w., a ostatnie drewniane budynki rozebrano w końcu XVIII w. Kamienice były dwu- lub trzypiętrowe, bez kanalizacji[3].
Przy Szerokiej swoje domy budowali najbogatsi Żydzi w Lublinie. W XVI w. stał tam dom Pesacha Joskowicza, bankiera Zygmunta I Starego, brata Szaloma Szachny. Później powstało kilkanaście synagog i domów modlitwy, w tym synagoga Kotler-szul i synagogi chasydzkie, m.in. synagoga Jakuba Horowitza oraz należąca do cadyków z dynastii Lublin synagoga de Chassidim. Funkcjonowały tam dwory cadyków z dynastii Lublin (począwszy od Jehudy Lejba Eigera) oraz dwór Jakuba Izaaka Horowica[3].
W 1941 Szeroka została główną ulicą lubelskiego getta. Powstały tam przytułki dla przesiedlonych z innych części Lublina mieszkańców żydowskiego pochodzenia. Rok później wywieziono mieszkańców do Sonderkommando Belzec. W 1954 na miejscu Szerokiej utworzono Plac Zebrań Ludowych (ob. pl. Zamkowy). Jedynym śladem Szerokiej jest zdrój uliczny przy ul. Ruskiej (na placu manewrowym dworca PKS)[2][3].
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym w 2016 zaplanowano utworzenie ciągu pieszo-jezdnego idącego śladem dawnej Szerokiej. Będzie on kształtował zabudowę kwartałową. Zdrój uliczny ma być dominantą skweru, dostępnego jedynie dla pieszych oraz pojazdów służb ratowniczych i technicznych[4].
Zdrój uliczny przy
ul. Ruskiej, jedyny istniejący ślad ul. Szerokiej
(c) geo573, CC BY 3.0Miejsce, w którym znajdowała się ul. Szeroka
Przypisy
- ↑ Alternatywny Geoportal Miasta Lublin, geoportal2.lublin.eu [dostęp 2017-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-13].
- ↑ a b Grzegorz Paluch, Cienie nieistniejącego miasta, lublin.eu, ISBN 978-83-62997-60-2 [dostęp 2016-09-03].
- ↑ a b c d Robert Kuwałek, Lublin – ulica Szeroka (nie istnieje) – historia ulicy, teatrnn.pl [dostęp 2016-09-03].
- ↑ Uchwała nr 180/VII/2015 Rady Miasta Lublin z dnia 21 maja 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Lublin w rejonie ulic: Podzamcze, Aleja Tysiąclecia, Lubartowska, Ruska, bip.lublin.eu, 28 maja 2015 [dostęp 2016-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-06].
Linki zewnętrzne
- Mapka poglądowa obecnego centrum Lublina i ulic dzielnicy żydowskiej, lublin.jewish.org.pl [dostęp 2016-09-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02].
Media użyte na tej stronie
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Lublin, Poland:
- top = 51.298
- bottom = 51.139
- left = 22.452
- right = 22.675
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.35 N
- S: 50.20 N
- W: 21.52 E
- E: 24.25 E
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Tar Lócesilion, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mural przy Czechówce przy Tarasach Zamkowych w Lublinie przedstawiający mapę dzielnicy żydowskiej (odwzorowanie mapy z 1928).
Szeroka Street in Jewish Quarter in Lublin Poland
Autor: Loboda, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zdrój uliczny w Lublinie, na dworcu PKS przy ul. Ruskiej; zabytek z końca XIX w. zarejestrowany pod numerem:A/633 z 30.09.1972