Ulica Szeroki Dunaj w Warszawie
| Stare Miasto | |||||||||||||
 Ulica Szeroki Dunaj, widok w kierunku murów obronnych | |||||||||||||
| Państwo |  Polska | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo |  mazowieckie | ||||||||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||
 52°14′59,0″N 21°00′37,0″E/52,249722 21,010278 | |||||||||||||
Ulica Szeroki Dunaj – ulica na Starym Mieście w Warszawie. Ma postać niewielkiego placu, znajdującego się między ul. Wąski Dunaj a murami obronnymi.
Historia
Od XV wieku wraz z ulicą Wąski Dunaj, Szeroki Dunaj występował pod jedną wspólną nazwą Dunaj, pochodzącą od nazwy strumienia, który miał tutaj swoje źródło[1].
Od roku 1631 na Szerokim Dunaju sprzedawano śledzie i inne ryby solone (rybami świeżymi wolno było handlować tylko przekupkom na Rynku Starego Miasta)[2]. Po stronie wschodniej znajdowały się kramy szewców[2]. W roku 1632 północną stronę Szerokiego Dunaju zabudowano jatkami rzeźniczymi przylegającymi do murów obronnych przy bramie Rzeźniczej. W późniejszym okresie jatki zostały zastąpione kamienicami. Zabudowę wschodniej strony placu tworzyły kamienice będące tylną zabudową działek wytyczonych przy ulicy Nowomiejskiej, strony zachodniej – kamienice wybudowane na stosunkowo długich działkach ciągnących się ku murom obronnym Starej Warszawy.
W 1933 istniejąc na placu targowisko zostało zlikwidowane[3]. W latach 1937–1938 podczas odsłaniania murów obronnych rozebrano część zabudowy pierzei północnej[4].
Zabudowa ulicy została zniszczona w roku 1944 – kamienice zachowały jedynie piwnice i fragmenty fasad. Podczas odbudowy w latach 1955–1963 wszystkie domy zrekonstruowano. Zrezygnowano jednak z odbudowy przylegającego niegdyś do muru obronnego domu numer 12.
Ważniejsze obiekty
- Relikty Bramy Rzeźniczej wraz z przejściem na międzymurze.
- Dom numer 2 był siedzibą cechu szewskiego. Kamienica została odbudowana w 1954[5]. Obecnie znajduje się tu Muzeum Cechu Rzemiosł Skórzanych (ul. Wąski Dunaj 10).
- Dom numer 5 należał do bohatera insurekcji warszawskiej Jana Kilińskiego[4]. Na budynku znajduje się upamiętniająca go tablica, wmurowana w 1961 w miejsce tablicy umieszczonej tam w 1916[6].
- Dom numer 13, ostatnia z odbudowanych kamienic w 1956, tzw. Dom Kata. Od lat 60. XX wieku mieści się tam Cech Rzemiosł Różnych[5].
- Od 1970 w północnej części Szerokiego Dunaju stoi XIX-wieczna żeliwna studnia upamiętniająca źródło, skąd brał początek płynący tam niegdyś potok[5].
Upamiętnienia
- Na ścianie kamienicy przy ul. Wąski Dunaj 10 (od strony Szerokiego Dunaju) w 2008 umieszczono tablicę upamiętniającą Aleksandra Czamera (wł. Alexandra Chalmersa) – Szkota, kilkukrotnego burmistrza Starej Warszawy.
Galeria
Targ na Szerokim Dunaju przed II wojną światową 
Szeroki Dunaj przed 1939, widoczna kamieniczka nr 12, które nie została odbudowana po 1945 
Kamienica nr 8
Przypisy
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 205.
- ↑ a b Andrzej Kersten: Warszawa kazimierzowska 1648–1668. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971, s. 87.
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 58.
- ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 206.
- ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 833. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 296–297. ISBN 83-912463-4-5.
Bibliografia
- Praca Zbiorowa: Katalog zabytków sztuki tom XI część 1: Stare Miasto. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1993, s. 370. ISBN 83-221-0628-9.
- Michał Mórawski: Bedeker Warszawski. Warszawa: Iskry, 1996, s. 77. ISBN 83-207-1525-3.
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ulica Szeroki Dunaj w Warszawie
Targ na Szerokim Dunaju w Warszawie
Autor: Szutenbach, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
kamienica, XVI, 1782, 1954 ul. Szeroki Dunaj 8 Warszawa, dz. Śródmieście
Ulica Szeroki Dunaj w Warszawie
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T