Ulica Wałowa w Tarnowie
| Starówka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 540 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Tarnowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°00′50,4″N 20°59′17,4″E/50,014000 20,988178 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Wałowa – ulica na tarnowskiej Starówce łącząca ulicę Lwowską z placem Sobieskiego i ulicą Krakowską, okalająca Starówkę od strony północnej. Od lat 90. XX w. główny deptak miejski. Swoją pierwotną nazwę, Podwale, nosiła do drugiej połowy XIX wieku.
Historia
.jpg)
Ulica rozciąga się od dawnej Bramy Pilzneńskiej do (również nieistniejącej) Bramy Krakowskiej, obiegając Stare Miasto od wschodu poprzez część północną do zachodniej. Ulica wytyczona została pod koniec XVIII wieku wzdłuż zlikwidowanych okólnych murów miejskich, zachowanych w niewielkich fragmentach. Jej zabudowę stanowią przede wszystkim kamienice czynszowe z XIX w. i początku XX w. budowane na terenie po wyburzonych fortyfikacjach. Geograf Zdzisław Simche określił ruch uliczny jako ożywiony[1]. Przy ulicy działały zajazdy oraz sklepiki prowadzone głównie przez społeczność żydowską. W latach 1911–1942 ulicą przebiegała linia tramwajowa, zlikwidowana przez władze okupacyjne. Od wczesnych lat siedemdziesiątych XX wieku stanowiła północną obwodnicę Starego Miasta dla przemieszczających się ze wschodu na zachód (ograniczono ruch do jednego kierunku). Podczas pierwszej kadencji prezydenta miasta Mieczysława Bienia na ulicy Wałowej przebudowano nawierzchnię z asfaltowej na granitową i wprowadzono zakaz ruchu pojazdów samochodowych – stała się reprezentacyjnym deptakiem miejskim.
Przy ulicy Wałowej (lub w jej najbliższym sąsiedztwie) mieszkali, m.in.:
- poeta, twórca preromantyzmu Kazimierz Brodziński[2], który uczęszczał do sąsiadującego z ulicą ówczesnego gimnazjum,
- działacz polityczny i krytyk teatralny Roman Szydłowski (1918–1983)[3],
- dyktator powstania styczniowego Marian Langiewicz, którego internowano[4] w narożnym z ulicą Krakowską Hotelu „Krakowskim”.
Obiekty
Obiekty o charakterze zabytkowym:
- budynek dawnej Kasy Oszczędności z lat 1880–1882 (obecnie siedziba banku, a na pierwszym piętrze reprezentacyjna Sala Lustrzana)
- XVI-wieczna renesansowa basteja[5].
Pomniki (idąc od strony ul. Krakowskiej kolejno):
- Pomnik Władysława Łokietka (Czesław Dźwigaj, 2009)
- Ławeczka Poetów (Jacek Kucaba, 2004)
- Pomnik Romana Brandstaettera (Jacek Kucaba, 2008)
- Pomnik generała Józefa Bema (Bogdana Drwal, Stefan Niedorezo, 1985)
Przypisy
- ↑ Zdzisław Simche, Tarnów i jego okolica, nakładem Gminy miasta Tarnowa, Tarnów 1930, s. 113.
- ↑ Bartosz Marciniak, Aleksander Strojny: Tarnów. Perła renesansu, Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2007, ISBN 978-83-60506-84-4, s. 69.
- ↑ Roman Szydłowski, Wojna zaczęła się w Tarnowie. Wspomnienia, Andrzej Hausbrandt, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1991, ISBN 83-08-01801-7, OCLC 830064316.
- ↑ Antoni Sypek, Mój Tarnów, Tarnów: staraniem Fundacji Tarnowskie Towarzystwo Przemysłowe [etc.], 2005, s. 454, ISBN 83-87183-97-0, OCLC 749449381.
- ↑ MULTIMEDIALNA MAPA ATRAKCJI TARNOWA, Tarnów [dostęp 2022-04-28] (pol.).
Bibliografia
- Norbert Orliński: Tarnów i okolice. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1982. ISBN 83-217-2402-7.
- Stanisław Potępa: Fiakrem po Tarnowie. Tarnów: Wydział Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Miejskiego w Tarnowie, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 1985.
- Zdzisław Simche: Tarnów i jego okolica. Tarnów: Gmina miasta Tarnowa, 1930.
- Antoni Sypek: Mój Tarnów. Tarnów: Fundacja Tarnowskie Towarzystwo Przemysłowe i Izba Przemysłowo-Handlowa w Tarnowie, 2005. ISBN 83-87-183-97-0.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona skrzyżowania ulic typu T z odchodzącym deptakiem
Autor: Christophoros43, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek dawnej Miejskiej Kasy Oszczędności
Autor: Jeffpola, Licencja: CC BY-SA 3.0
Układ urbanistyczny miasta Tarnowa - ul. Wałowa
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona skrzyżowania ulic typu T z dochodzącym deptakiem
Tytuł: Tarnów : ul. Wałowa.
Adres wydawniczy: [Kraków] : S. M. P. Kr., [1923-1926] ([miejsce nieznane : drukarz nieznany])
Gatunek: pocztówka
Forma i typ: pocztówki
Opis fizyczny: [1] karta : ilustracja ; 9x14 cm
Tytuł według nadruku na awersie. - Na rewersie oznaczenie: 23. Rok wydania według: Jerzy Morgulec, Słownik nakładców i wydawców pocztówek na Ziemiach Polskich, oraz poloników. Cz. 4, Warszawa 2001.
Autor: Pz
wg Lechoo.net, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ikona skrzyżowania deptaku z ulicą z lewej i z deptakiem z prawej
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona ulicy dochodzącej do deptaku z lewej