Ulica Walecznych w Warszawie
Saska Kępa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() Ulica Walecznych przy Dąbrowieckiej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() |
Ulica Walecznych – ulica na Saskiej Kępie, w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Biegnie prostopadle do Wisły między Wałem Miedzeszyńskim a Kanałem Wystawowym. Znajdują się przy niej głównie domy mieszkalne, m.in. z okresu dwudziestolecia międzywojennego, spośród których cztery wpisane są do rejestru zabytków. Nazwa ulicy nawiązuje do czasów I wojny światowej i walk o niepodległość Polski, co wpisuje się w konwencję nazewnictwa wielu innych ulic Saskiej Kępy, szczególnie równoległych – Obrońców i Zwycięzców.
Przebieg i ruch uliczny
Ulica Walecznych położona jest prostopadle do Wisły. Zaczyna się blisko Wału Miedzeszyńskiego, a kończy tuż przy Kanale Wystawowym, krzyżując się po drodze z Francuską, Saską, Międzynarodową i wieloma mniejszymi uliczkami. Na odcinku od Saskiej do Międzynarodowej jest jednokierunkowa. Nie przebiegają przez nią trasy komunikacji miejskiej ani drogi dla rowerów.
Historia
Ulica Walecznych częściowo znajduje się w najstarszej części Saskiej Kępy. Na odcinku między Wałem Miedzeszyńskim a ul. Saską znaczna część zabudowy powstała w latach 30. XX wieku. Drewniany dom stojący pod nr 37 jest pamiątką z czasów osadnictwa olęderskiego. Po zakończeniu okupacji niemieckiej Biuro Odbudowy Stolicy zdecydowało się na utrzymanie dotychczasowego charakteru ulicy w zakresie jej roli komunikacyjnej[1].
Po II wojnie światowej przy ul. Walecznych swoje mieszkania i pracownie mieli tacy artyści jak: malarz Jan Cybis, fotografik Leonard Sempoliński i jego syn, malarz Jacek Sempoliński. Także przy ul. Walecznych swoje miejsce znalazła kolekcja mebli, broni, malarstwa i rzemiosła artystycznego Tadeusza Wierzejskiego[2]. Architektura i historia ulicy wykorzystywane są obecnie przez instytucje publiczne i firmy prywatne np. przy organizacji gier miejskich[3] i spacerów z przewodnikiem.
Obiekty
- dom przy ul. Walecznych 3 – dom wielorodzinny (własność rodziny Klimaszewskich) z 1935-1936, zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego[4]. Wyróżnia go charakterystyczny balkon narożny[5].
- gmach przy ul. Walecznych 4/6 – budynek gimnazjum i liceum francuskiego – Lycée français de Varsovie[6]. Od 2013 przed gmachem znajduje się popiersie René Goscinnego w Warszawie[7].
- dom przy ul. Walecznych 7 – dom, w którym istniała jedna z pierwszych na Saskiej Kępie placówek kulturalnych – szkoła prowadzona pod nazwą Kursy malarstwa i rysunku prof. Bolesława Kuźmińskiego[2].
- dom przy ul. Walecznych 9 – dom wielorodzinny z 1935 zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego[4].
- dom przy ul. Walecznych 11 – czynszowa willa miejska z ok. 1936, zaprojektowana przez Bolesława Szmidta i Remigiusza Ostoję Chodkowskiego. Budynek posiada liczne elementy charakterystyczne dla funkcjonalizmu, jak np. charakterystycznie przeszkloną klatkę schodową, czy też balustrady z siatki i rurek. Z kolei z monumentalizmu zaczerpnięto projektując wysoki parter i symetryczną kompozycję. Również do tego stylu nawiązuje imitowany rysunek kamiennych płyt. Po obu stronach domu nadwieszone zostały tarasy[8]. Budynek wpisany do rejestru zabytków[9].
- dom przy ul. Walecznych 12 – dom Krzymuskich z 1935–1937, zaprojektowany przez Helenę i Szymona Syrkusów. Podłużny budynek ustawiony został w linii północ-południe, co pozwoliło stworzyć mieszkaniom optymalne warunki oświetleniowe. Parter jest niski i lekko cofnięty. Wyłożony został klinkierowymi płytami, podobnie jak w przypadku willi Kiltynowicza przy ul. Katowickiej 26[a]. Podtrzymywana przez słupy elewacja pokryta jest oknami. Ostatnie piętro jest lekko cofnięte, co pozwoliło na utworzenie długiego tarasu[10].
- dom przy ul. Walecznych 16 – dom, w którym mieszkał Julian Lisiecki[11].
- dom przy ul. Walecznych 17 – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego[4]. Budynek wpisany do rejestru zabytków[9].
- dom przy ul. Walecznych 18 – dom wielorodzinny z 1935 zaprojektowany przez Konstantego Jakimowicza[4].
- dom przy ul. Walecznych 19 – dom z ok. 1930 roku, wpisany do rejestru zabytków[9].
- dom przy ul. Walecznych 21 – dom wielorodzinny z ok. 1937 zaprojektowany przez Zygmunta Konrada i Leonarda Kario[4].
- dom przy ul. Walecznych 22 – dom wielorodzinny z 1938 zaprojektowany przez Leonarda Kario[4].
- budynek przy ul. Walecznych 25 – Ośrodek Dzienny Warszawskiego Koła Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym[12].
- dom przy ul. Walecznych 27 – dom, w którym w latach 1945-1988 mieszkał i pracował artysta fotografik Leonard Sempoliński[13].
- dom przy ul. Walecznych 28 – dom, w którym w latach 1945-1957 mieszkał i pracował artysta malarz Jan Cybis[14]. Po 1984 w budynku mieściła się galeria Saska Kępa prowadzona przez rzeźbiarkę Grażynę Roman, gdzie powierzchnia wystawowa dostępna była dla artystów, którzy poddawani byli szykanom[15].
- dom przy ul. Walecznych 30 – dom, w którym w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 mieścił się wojskowy punkt sanitarny[16].
- dom przy ul. Walecznych 34 oraz Walecznych 36 – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Maksymiliana Goldberga i Hipolita Rutkowskiego[4]. Od frontu wyróżnia go ciąg loggi przez co przypominać może nadmorski ośrodek wypoczynkowy, zwłaszcza, że bulaje i długie tarasy nadają mu cechy stylu okrętowego (ang. streamline). Ustawione pod skosem okna poprawiają dostęp światła, a ich zygzakowate ustawienie wpisuje się w tendencje z lat 30. XX wieku[17]. Do wyglądu tego budynku nawiązuje dom sąsiedni (ul. Francuska 28), na elewacji którego znajdują się zygzakowate wykusze[18].
- dom przy ul. Walecznych 36A – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Henryka Oderfelda[4]. Kształt budynku (zbudowanego na planie trapezu) jest przykładem dopasowania projektu do działki. Charakterystycznymi elementami domu są także otwory okienne, zaokrąglone naroże i taras od strony ogrodu[19].
- dom przy ul. Walecznych 37 – drewniany dom z ok. 1880, wpisany do rejestru zabytków[9]. Został wzniesiony na tzw. terpie[20]. Początkowo własność rodziny Przybytkowskich, następnie Szenków. Zwyczajowo zwany jest najstarszym domem na Saskiej Kępie, choć przeprowadzony w latach 70. remont był de facto rekonstrukcją budynku[21]. Dom jest swego rodzaju pamiątką z czasów olęderskich, a jego charakterystyczne ustawienie jest świadectwem wybudowania przed momentem wytyczenia ulic[22].
- dom przy ul. Walecznych 38 – dom wielorodzinny z ok. 1938 zaprojektowany przez Henryka Szlagórskiego[4], wyróżniający się daszkiem nad drzwiami wejściowymi[19].
- gmach przy ul. Walecznych 59 – siedziba Praskiego Centrum Dziecka i Rodziny im. Aliny Margolis-Edelman (Fundacja Dzieci Niczyje)[23].
- apartamentowiec przy ul. Walecznych 62 – 3-piętrowy budynek mieszkalny powstały w latach 2007-2008 wg projektu pracowni Bulanda Mucha Architekci. Swoją formą nawiązuje do międzywojennych willi. Obiekt otrzymał wyróżnienie w konkursie Nagroda Roku SARP 2007, a także był nominowany do Europejskiej Nagrody Architektonicznej Fundacji Miesa van der Rohe w 2009[24].
Galeria
Uwagi
Przypisy
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 40. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ a b Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 17. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Nawigacyjny Rajd Rowerowy.Saska Kępa. 1944.pl. [dostęp 2012-08-29].
- ↑ a b c d e f g h i Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 110. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 72. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Gimnazjum, liceum, administracja. W: Lycée français de Varsovie [on-line]. lfv.pl. [dostęp 2016-07-13].
- ↑ Odsłonięcie popiersia René Goscinnego w Liceum Francuskim w Warszawie. ambafrance-pl, 2013-09-25. [dostęp 2013-10-02].
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 34. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ a b c d Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 2012-08-29].
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 33. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 18-19. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Ośrodek Dzienny. psouu.warszawa.pl. [dostęp 2014-08-16].
- ↑ Tablica pamięci Leonarda Sempolińskiego. pragapld.waw.pl, 2006-11-07. [dostęp 2012-09-03].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Tędy chodziła Agnieszka Osiecka. gazeta.pl, 2008-04-07. [dostęp 2012-09-03].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 17-18. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 121.
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 30. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 31. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ a b Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 71. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Grzegorz Lisicki: Co Warszawie zostało po Olendrach: Gouda, wierzby, Kępa. warszawa.wyborcza.pl, 22 kwietnia 2012. [dostęp 2019-09-01].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 85-86. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 29. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ Fundacja Dzieci Niczyje. Kontakt. fdn.pl. [dostęp 2012-09-03].
- ↑ Apartamentowiec w Warszawie (pol.). bimarch.pl. [dostęp 2017-03-03].
Bibliografia
- Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001. ISBN 83-915407-0-7.
- Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012. ISBN 978-83-934574-0-3.
Linki zewnętrzne
- Tomasz Urzykowski: Na wschód od Francuskiej. gazeta.pl, 2008-04-07. [dostęp 2012-09-03].
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 2012-09-03].
- Trasa spacerowa – Saska Kępa. pragapld.waw.pl. [dostęp 2012-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-19)].
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - ślepy początek
Autor: original by Marcin Floryan, this modification bu Teemu Vehkaoja, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy skrzyżowanej z deptakiem
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca Jana Cybisa. Warszawa, Saska Kępa, ul. Walecznych 28.
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Najstarszy dom Saskiej Kępy - ul. Walecznych 37
Autor: Pawel.lech, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Dom z ok. 1930, ul. Walecznych 17, Warszawa, dz. Praga Południe (zabytek nr rejestr. 980)
Autor: Alina Zienowicz (Ala z), e-mail, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Dom, ok. 1930 (979/A z 13.06.1979) ul. Walecznych 11, Warszawa.
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dom Krzymuskich (ul. Walecznych 12 w Warszawie), zaprojektowany przez Helenę i Szymona Syrkusów, 1935-1937.
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca Leonarda Sempolińskiego. Warszawa, Saska Kępa, ul. Walecznych 27.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Budynek Liceum Francuskiego przy ul. Walecznych 4/6 w Warszawie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ulica Walecznych przy Dąbrowieckiej w Warszawie