Ulica Walecznych w Warszawie

Ulica Walecznych w Warszawie

Saska Kępa
Ulica Walecznych przy Dąbrowieckiej
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
ul. Łotewska ul. Dąbrowiecka ul. Katowicka ul. Gruzińska ul. Poselska ul. Francuska ul. Królowej Aldony ul. Dąbrówki ul. Jana Styki ul. Irlandzka ul. Alfreda Nobla ul. Saska ul. Niekłańska ul. Peszteńska ul. Londyńska ul. Międzynarodowa
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Walecznych w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Walecznych w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Walecznych w Warszawie
52°14′06,4″N 21°03′23,7″E/52,235120 21,056570

Ulica Walecznych – ulica na Saskiej Kępie, w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Biegnie prostopadle do Wisły między Wałem Miedzeszyńskim a Kanałem Wystawowym. Znajdują się przy niej głównie domy mieszkalne, m.in. z okresu dwudziestolecia międzywojennego, spośród których cztery wpisane są do rejestru zabytków. Nazwa ulicy nawiązuje do czasów I wojny światowej i walk o niepodległość Polski, co wpisuje się w konwencję nazewnictwa wielu innych ulic Saskiej Kępy, szczególnie równoległych – Obrońców i Zwycięzców.

Przebieg i ruch uliczny

Ulica Walecznych położona jest prostopadle do Wisły. Zaczyna się blisko Wału Miedzeszyńskiego, a kończy tuż przy Kanale Wystawowym, krzyżując się po drodze z Francuską, Saską, Międzynarodową i wieloma mniejszymi uliczkami. Na odcinku od Saskiej do Międzynarodowej jest jednokierunkowa. Nie przebiegają przez nią trasy komunikacji miejskiej ani drogi dla rowerów.

Historia

Ulica Walecznych częściowo znajduje się w najstarszej części Saskiej Kępy. Na odcinku między Wałem Miedzeszyńskim a ul. Saską znaczna część zabudowy powstała w latach 30. XX wieku. Drewniany dom stojący pod nr 37 jest pamiątką z czasów osadnictwa olęderskiego. Po zakończeniu okupacji niemieckiej Biuro Odbudowy Stolicy zdecydowało się na utrzymanie dotychczasowego charakteru ulicy w zakresie jej roli komunikacyjnej^[1].

Po II wojnie światowej przy ul. Walecznych swoje mieszkania i pracownie mieli tacy artyści jak: malarz Jan Cybis, fotografik Leonard Sempoliński i jego syn, malarz Jacek Sempoliński. Także przy ul. Walecznych swoje miejsce znalazła kolekcja mebli, broni, malarstwa i rzemiosła artystycznego Tadeusza Wierzejskiego^[2]. Architektura i historia ulicy wykorzystywane są obecnie przez instytucje publiczne i firmy prywatne np. przy organizacji gier miejskich^[3] i spacerów z przewodnikiem.

Obiekty

Walecznych 4/6

Walecznych 12

Walecznych 37

• dom przy ul. Walecznych 3 – dom wielorodzinny (własność rodziny Klimaszewskich) z 1935-1936, zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego^[4]. Wyróżnia go charakterystyczny balkon narożny^[5].
• gmach przy ul. Walecznych 4/6 – budynek gimnazjum i liceum francuskiego – Lycée français de Varsovie^[6]. Od 2013 przed gmachem znajduje się popiersie René Goscinnego w Warszawie^[7].
• dom przy ul. Walecznych 7 – dom, w którym istniała jedna z pierwszych na Saskiej Kępie placówek kulturalnych – szkoła prowadzona pod nazwą Kursy malarstwa i rysunku prof. Bolesława Kuźmińskiego^[2].
• dom przy ul. Walecznych 9 – dom wielorodzinny z 1935 zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego^[4].
• dom przy ul. Walecznych 11 – czynszowa willa miejska z ok. 1936, zaprojektowana przez Bolesława Szmidta i Remigiusza Ostoję Chodkowskiego. Budynek posiada liczne elementy charakterystyczne dla funkcjonalizmu, jak np. charakterystycznie przeszkloną klatkę schodową, czy też balustrady z siatki i rurek. Z kolei z monumentalizmu zaczerpnięto projektując wysoki parter i symetryczną kompozycję. Również do tego stylu nawiązuje imitowany rysunek kamiennych płyt. Po obu stronach domu nadwieszone zostały tarasy^[8]. Budynek wpisany do rejestru zabytków^[9].
• dom przy ul. Walecznych 12 – dom Krzymuskich z 1935–1937, zaprojektowany przez Helenę i Szymona Syrkusów. Podłużny budynek ustawiony został w linii północ-południe, co pozwoliło stworzyć mieszkaniom optymalne warunki oświetleniowe. Parter jest niski i lekko cofnięty. Wyłożony został klinkierowymi płytami, podobnie jak w przypadku willi Kiltynowicza przy ul. Katowickiej 26^[a]. Podtrzymywana przez słupy elewacja pokryta jest oknami. Ostatnie piętro jest lekko cofnięte, co pozwoliło na utworzenie długiego tarasu^[10].
• dom przy ul. Walecznych 16 – dom, w którym mieszkał Julian Lisiecki^[11].
• dom przy ul. Walecznych 17 – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Stanisława Barylskiego^[4]. Budynek wpisany do rejestru zabytków^[9].
• dom przy ul. Walecznych 18 – dom wielorodzinny z 1935 zaprojektowany przez Konstantego Jakimowicza^[4].
• dom przy ul. Walecznych 19 – dom z ok. 1930 roku, wpisany do rejestru zabytków^[9].
• dom przy ul. Walecznych 21 – dom wielorodzinny z ok. 1937 zaprojektowany przez Zygmunta Konrada i Leonarda Kario^[4].
• dom przy ul. Walecznych 22 – dom wielorodzinny z 1938 zaprojektowany przez Leonarda Kario^[4].
• budynek przy ul. Walecznych 25 – Ośrodek Dzienny Warszawskiego Koła Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym^[12].
• dom przy ul. Walecznych 27 – dom, w którym w latach 1945-1988 mieszkał i pracował artysta fotografik Leonard Sempoliński^[13].
• dom przy ul. Walecznych 28 – dom, w którym w latach 1945-1957 mieszkał i pracował artysta malarz Jan Cybis^[14]. Po 1984 w budynku mieściła się galeria Saska Kępa prowadzona przez rzeźbiarkę Grażynę Roman, gdzie powierzchnia wystawowa dostępna była dla artystów, którzy poddawani byli szykanom^[15].
• dom przy ul. Walecznych 30 – dom, w którym w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 mieścił się wojskowy punkt sanitarny^[16].
• dom przy ul. Walecznych 34 oraz Walecznych 36 – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Maksymiliana Goldberga i Hipolita Rutkowskiego^[4]. Od frontu wyróżnia go ciąg loggi przez co przypominać może nadmorski ośrodek wypoczynkowy, zwłaszcza, że bulaje i długie tarasy nadają mu cechy stylu okrętowego (ang. streamline). Ustawione pod skosem okna poprawiają dostęp światła, a ich zygzakowate ustawienie wpisuje się w tendencje z lat 30. XX wieku^[17]. Do wyglądu tego budynku nawiązuje dom sąsiedni (ul. Francuska 28), na elewacji którego znajdują się zygzakowate wykusze^[18].
• dom przy ul. Walecznych 36A – dom wielorodzinny z 1936 zaprojektowany przez Henryka Oderfelda^[4]. Kształt budynku (zbudowanego na planie trapezu) jest przykładem dopasowania projektu do działki. Charakterystycznymi elementami domu są także otwory okienne, zaokrąglone naroże i taras od strony ogrodu^[19].
• dom przy ul. Walecznych 37 – drewniany dom z ok. 1880, wpisany do rejestru zabytków^[9]. Został wzniesiony na tzw. terpie^[20]. Początkowo własność rodziny Przybytkowskich, następnie Szenków. Zwyczajowo zwany jest najstarszym domem na Saskiej Kępie, choć przeprowadzony w latach 70. remont był de facto rekonstrukcją budynku^[21]. Dom jest swego rodzaju pamiątką z czasów olęderskich, a jego charakterystyczne ustawienie jest świadectwem wybudowania przed momentem wytyczenia ulic^[22].
• dom przy ul. Walecznych 38 – dom wielorodzinny z ok. 1938 zaprojektowany przez Henryka Szlagórskiego^[4], wyróżniający się daszkiem nad drzwiami wejściowymi^[19].
• gmach przy ul. Walecznych 59 – siedziba Praskiego Centrum Dziecka i Rodziny im. Aliny Margolis-Edelman (Fundacja Dzieci Niczyje)^[23].
• apartamentowiec przy ul. Walecznych 62 – 3-piętrowy budynek mieszkalny powstały w latach 2007-2008 wg projektu pracowni Bulanda Mucha Architekci. Swoją formą nawiązuje do międzywojennych willi. Obiekt otrzymał wyróżnienie w konkursie Nagroda Roku SARP 2007, a także był nominowany do Europejskiej Nagrody Architektonicznej Fundacji Miesa van der Rohe w 2009^[24].

Galeria

• 

  Walecznych 11

• 

  Walecznych 17

• 

  Walecznych 27: Tablica pamiątkowa

• 

  Walecznych 28: Tablica pamiątkowa

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001. ISBN 83-915407-0-7.
• Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012. ISBN 978-83-934574-0-3.

Linki zewnętrzne

• Tomasz Urzykowski: Na wschód od Francuskiej. gazeta.pl, 2008-04-07. [dostęp 2012-09-03].
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 2012-09-03].
• Trasa spacerowa – Saska Kępa. pragapld.waw.pl. [dostęp 2012-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-19)].