Ulica Wiejska w Warszawie

Ulica Wiejska w Warszawie
	Śródmieście Południowe
	; Ulica Wiejska przy ul. Matejki, widok w kierunku placu Trzech Krzyży
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ulica Wiejska w Warszawie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Wiejska w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Wiejska w Warszawie
	52°13′32,1″N 21°01′34,4″E/52,225583 21,026222

Ulica Wiejska przy ul. Pięknej i Górnośląskiej. Po lewej Budynek Komisji Sejmowych, po prawej Stary Dom Poselski połączony z dobudowanym po wojnie segmentem

(c) I, Kpalion, CC-BY-SA-3.0

Gmach Sejmu z Salą Posiedzeń

Ulica Wiejska – ulica w warszawskiej dzielnicy Śródmieście, biegnąca od ul. Pięknej do placu Trzech Krzyży.

Historia

Ulica jest częścią dawnego traktu łączącego Starą Warszawę z książęcym pałacem w Jazdowie^[1]. Około połowy XVIII w. dawna droga zaczęła przekształcać się w ulicę prowadzącą od rozdroża Złotych Krzyży (obecnego placu Trzech Krzyży) na południe. W 1770 została uregulowana i otrzymała oficjalną nazwę Wiejska^[2]. Wiązała się ona z charakterem okolicy, pełnej pól i ogrodów, przez którą wówczas biegła ulica^[2].

Około 1770 były podkomorzy nadworny koronny Kazimierz Poniatowski założył tutaj ogród „Na Górze”, nazwany potem Frascati. Po północnej stronie ul. Książęcej, również dla Poniatowskiego, powstał inny ogród – „Na Książęcem” (obecnie park na Książęcem).

W 1792 u zbiegu z ul. Górnośląską rozpoczęła działalność elegancka podmiejska kawiarnia Wiejska Kawa^[1]. W 1819 Frascati nabył carski komisarz Nikołaj Nowosilcow, który wystawił przy ulicy dwie bliźniacze klasycystyczne kordegardy zaprojektowane przez Jakuba Kubickiego^[1]. Wraz z odcinkiem ogrodzenia i parą filarów bramnych te przeznaczone dla dozorcy i szawajcara budynki są najstarszymi zachowanymi elementami zabudowy ulicy^[1].

W okresie Królestwa Kongresowego przy Wiejskiej pod nr 11 dom własny wzniósł architekt Antonio Corazzi^[1]. W latach 1851–1853 powstały pod nr. 6/8 zabudowania Instytutu Szlacheckiego, którego miejsce po 1863 zajął Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien – żeńska szkoła średnia o antypolskim i rusyfikacyjnym charakterze^[3]. Instytut działał do 1915, kiedy to został ewakuowany do Rosji.

W 1863 do ulicy Wiejskiej przeprowadzono od strony Alej Ujazdowskich nową ulicę^[3]. Ponieważ prowadziła do Instytutu Szlacheckiego nazwano ją Instytutową (obecnie ul. Matejki)^[3].

W 1918 w gmachu dawnego Instytutu Maryjskiego, w którym w czasie I wojny światowej funkcjonował niemiecki Instytut Badania Krwi, umieszczono Sejm RP^[4]. Budynek został rozbudowany w latach 1927–1928 o salę obrad Sejmu według projektu Kazimierza Skórewicza, zaś w 1929 o Hotel Sejmowy^[4] (obecny Stary Dom Poselski).

Po 1933 rozparcelowano ogrody Frascati, wznosząc na ich miejscu domy mieszkalne oraz, w latach 1933–1939, gmach Izby Przemysłowo-Handlowej według projektu Zdzisława Mączeńskiego^[4] (nr 10; w okresie PRL siedziba Ministerstwa Handlu Zagranicznego, obecnie Kancelarii Prezydenta).

W latach 1939–1941 ogrody sejmowe były miejscem egzekucji^[5], gmach Izby Przemysłowo-Handlowej zajęła komenda żandarmerii^[6], a w budynku Starego Domu Poselskiego stacjonowała niemiecka policja^[7]. Podczas powstania warszawskiego Niemcy zburzyli budynki nr 3, 5 i 20 oraz spalili nr 1, 7, 9 i 15^[8].

Od 27 listopada 1946 do 1949 ulica nosiła nazwę Ignacego Daszyńskiego^[9], później powróciła do pierwotnej nazwy^[8]. W tym okresie według projektu Bohdana Pniewskiego odbudowano i rozbudowano kompleks budynków Sejmu^[8]. Lata 1950–1961 przyniosły realizację zakłócających panoramę okolicy wielkich domów mieszkalnych, w tym wybudowanego u zbiegu z ul. Jana Matejki domu spółdzielni nauczycielskiej według projektu A. Markiewicza. Budynek powstał w miejscu, w którym w latach 1903–1944 działała szkoła dla dziewcząt Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny (tzw. Szkoła na Wiejskiej)^[10]. Pod nr 12a wzniesiono bliźniaczy do nr 12 budynek, w którym znalazła siedzibę Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”^[8].

W 1999 naprzeciwko gmachu Sejmu, na rogu ul. Wiejskiej i ul. J. Matejki, odsłonięto pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego zaprojektowany przez Jerzego Staniszkisa^[11].

W I połowie XXI w. wzdłuż ulicy dosadzono nowe sadzonki robinii akacjowej, utrzymując dotychczasowe malownicze zadrzewienie.

W październiku 2015 na ulicy dopuszczono ruch rowerów pod prąd bez wydzielania specjalnego kontrapasa, z wyjątkiem krótkich odcinków przy wjeździe i wyjeździe z odcinka jednokierunkowego pomiędzy ulicami Frascati i Bolesława Prusa. Było to pierwsze tego typu rozwiązanie w Warszawie^[12]. W 2018 pod nr 1, przy skrzyżowaniu z ul. Piękną, został oddany do użytku Budynek Komisji Sejmowych^[13].

Ważniejsze obiekty

Budynek Komisji Sejmowych (nr 1)
Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (nr 4/6/8)
Kancelaria Prezydenta (nr 10)
Państwowa Komisja Wyborcza (nr 10)
Krajowe Biuro Wyborcze (nr 10)
Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” (nr 12a)
Biuro Krajowe Platformy Obywatelskiej (nr 12a)
Kamienica Karskich (nr 19)
Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego

Inne informacje

W Warszawie istnieje druga ulica o tej samej nazwie, w dzielnicy Wesoła^[14]. Jest to wynik pozostawienia bez zmian ponad 260 dublujących się nazw ulic i placów po przyłączeniu w 2002 Wesołej do Warszawy^[15].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 16, listopad–grudzień 2019.
↑ ^a ^b Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 189. ISBN 978-83-62189-08-3.
↑ ^a ^b ^c Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 17, listopad–grudzień 2019.
↑ ^a ^b ^c Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 19, listopad–grudzień 2019.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 947. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Józef Ziemian: Papierosiarze z placu Trzech Krzyży. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1995, s. 15. ISBN 83-86058-33-1.
↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 64. ISBN 83-06-00717-4.
↑ ^a ^b ^c ^d Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 20, listopad–grudzień 2019.
↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 380. ISBN 83-86619-97X.; Uchwała Stołecznej Rady Narodowej w sprawie zmiany nazw niektórych ulic w m.st. Warszawie, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy”, 4 (9 (3 kwietnia 1948)), 1948, s. 1 .
↑ praca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz i wsp.: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974.; praca zbiorowa: Szkoła na Wiejskiej. Warszawa: Biblioteka Warszawska, 2007. ISBN 83-88477-85-4.).
↑ 27. Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. W: P. Zuchniewicz: Papieska Warszawa. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2006.
↑ Krzysztof Śmietana. Rowerem pod prąd na Wiejskiej. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10-11 października 2015.
↑ Budynek Komisji Sejmowych – betonowa powaga. sztuka-architektury.pl, 4 grudnia 2019. [dostęp 2020-03-21].
↑ Załącznik Nr 1 do zarządzenia nr 3800/2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia „Katalogu ulic i placów m.st. Warszawy” oraz zasad zapisu nazw obiektów miejskich. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2021-01-30].
↑ Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.

Bibliografia

Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 250.

[Zieliński16-1] Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 16, listopad–grudzień 2019.

[Handke-2] Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 189. ISBN 978-83-62189-08-3.

[Zieliński17-3] Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 17, listopad–grudzień 2019.

[Zieliński19-4] Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 19, listopad–grudzień 2019.

[5] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 947. ISBN 83-01-08836-2.

[6] Józef Ziemian: Papierosiarze z placu Trzech Krzyży. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1995, s. 15. ISBN 83-86058-33-1.

[7] Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 64. ISBN 83-06-00717-4.

[Zieliński20-8] Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 20, listopad–grudzień 2019.

[9] Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 380. ISBN 83-86619-97X.; Uchwała Stołecznej Rady Narodowej w sprawie zmiany nazw niektórych ulic w m.st. Warszawie, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy”, 4 (9 (3 kwietnia 1948)), 1948, s. 1 .

[Szkoła_na_Wiejskiej-10] raca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz i wsp.: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974.; praca zbiorowa: Szkoła na Wiejskiej. Warszawa: Biblioteka Warszawska, 2007. ISBN 83-88477-85-4.).

[pomnik-11] 27. Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. W: P. Zuchniewicz: Papieska Warszawa. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2006.

[12] Krzysztof Śmietana. Rowerem pod prąd na Wiejskiej. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10-11 października 2015.

[13] Budynek Komisji Sejmowych – betonowa powaga. sztuka-architektury.pl, 4 grudnia 2019. [dostęp 2020-03-21].

[14] Załącznik Nr 1 do zarządzenia nr 3800/2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia „Katalogu ulic i placów m.st. Warszawy” oraz zasad zapisu nazw obiektów miejskich. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2021-01-30].

[15] Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne