Ulica Wilanowska w Warszawie

Ulica Wilanowska w Warszawie
Solec
Ilustracja
Ulica Wilanowska przy Czerniakowskiej, po prawej park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego
Państwo Polska
MiejscowośćWarszawa
Przebieg
Ikona ulica początek T.svgul. Solec (Wisłostrada)
Ikona ulica koniec T.svgul. Czerniakowska
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Wilanowska w Warszawie”
Ziemia52°13′36,4″N 21°02′28,4″E/52,226780 21,041230

Ulica Wilanowska – ulica w śródmieściu Warszawy biegnąca od ulicy Solec do ulicy Czerniakowskiej.

Historia

Ulica pojawiła się po raz pierwszy na planie Lindleya m.st. Warszawy w 1900[1].

W 1928 w narożniku ulic: Okrąg, Czerniakowskiej i Wilanowskiej wzniesiono dom mieszkalny pracowników Banku Polskiego zaprojektowany przez Stanisława Filasiewicza[2]. Frontowa część budynku uległa zniszczeniu w 1944, natomiast skrzydła od strony ulic Okrąg i Wilanowskiej przetrwały wojnę[3][4].

W czasie powstania warszawskiego we wrześniu 1944 w rejonie ulicy Wilanowskiej toczyły się ciężkie walki[5]. 19 i 20 września 1944 cofający się pod naporem wojsk niemieckich powstańcy i żołnierze 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta, którzy 16 września rozpoczęli desant na tzw. przyczółku czerniakowskim, kontrolowali już tylko niewielki obszar ograniczony brzegiem Wisły i ulicami: Wilanowską, Idźkowskiego i Zagórną[6]. Broniona do 23 września kamienica nr 1 była ostatnim punktem oporu Polaków na Górnym Czerniakowie[7]. Oddziały niemieckie dopuściły się w rejonie tej ulicy wielu mordów na powstańcach i ludności cywilnej[8]. Na terenie pomiędzy ulicami: Wilanowską, Solec, Zagórną i Czerniakowską zamordowano kilkaset osób, wśród nich kapelana zgrupowania „Kryska” ks. Józefa Stanka[9].

W 1950 nazwę ulicy zmieniono na Gwardzistów[10]. Pierwotną nazwę przywrócono w drugiej połowie lat 90.[11].

W 1951 na gruzach dawnej zabudowy, w tym zniszczonych magazynów „Społem” oraz innych budynków po nieparzystej stronie ulicy, utworzono Centralny Park Kultury (obecnie park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego)[12]. W 1997 w miejscu zniszczonego i rozebranego po wojnie budynku nr 1 odsłonięto upamiętnienie ks. Józefa Stanka, oddziałów powstańczych i ludności cywilnej[13].

W Warszawie istnieje druga ulica o takiej samej nazwie – aleja Wilanowska na Mokotowie[11].

Upamiętnienia

  • Głaz upamiętniający ks. Józefa Stanka (przy skrzyżowaniu z ul. Solec)[14].
  • Tablica pamiątkowa Tchorka (nr 6)[15].
  • Tablica upamiętniająca żołnierzy zgrupowań AK „Kryska” i „Radosław” oraz żołnierzy 9 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta broniących kamienicy przy ul. Wilanowskiej 1 (ul. Solec 57, od strony ul. Wilanowskiej).
  • Upamiętnienie 535 plutonu Słowaków na skwerze Mirosława Iringha (u zbiegu z ulicami Czerniakowską i Okrąg)[16].

Przypisy

  1. ↑ Atlas Historyczny Warszawy. Wybrane źródła kartograficzne. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy i Wojewoda Mazowiecki, 1999, s. 113. ISBN 83-911735-0-X.
  2. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 163. ISBN 83-9066291-4.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 164. ISBN 83-9066291-4.
  4. ↑ Dom mieszkalny pracowników Banku Polskiego. warszawa1939.pl. [dostęp 2017-03-06].
  5. ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 458–485.
  6. ↑ Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja "Warszawa Walczy 1939-1945", 2005, s. 115. ISBN 83-11-10124-8.
  7. ↑ Jerzy Majewski, Tomasz Urzykowski: Przewodnik po powstańczej Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2012, s. 192. ISBN 978-83-273-0091-1.
  8. ↑ Janusz Dereziński: Pamiętne miejsca Czerniakowa. Ząbki: Apostolicum Wydawnictwo Księży Pallotynów, 2004, s. 30. ISBN 83-7031-445-7.
  9. ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 485, 484.
  10. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 298. ISBN 83-86619-97X.
  11. ↑ a b Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 218. ISBN 83-86619-97X.
  12. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 338. ISBN 83-06-00089-7.
  13. ↑ Janusz Dereziński: Pamiętne miejsca Czerniakowa. Ząbki: Apostolicum Wydawnictwo Księży Pallotynów, 2004, s. 94–97. ISBN 83-7031-445-7.
  14. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 275. ISBN 83-912463-4-5.
  15. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 335. ISBN 83-912463-4-5.
  16. ↑ Janusz Dereziński: Pamiętne miejsca Czerniakowa. Ząbki: Apostolicum Wydawnictwo Księży Pallotynów, 2004, s. 54. ISBN 83-7031-445-7.

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Ikona ulica początek T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T
Ikona ulica koniec T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - zakończenie skrzyżowaniem
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Ulica Wilnaowska w Warszawie 2015.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ulica Wilanowska w Warszawie, widok w kierunki ulicy Solec